حسین صمصامی: این تیم اقتصادی وضع را از زمان روحانی بدتر می‌کند

حسین صمصامی سرپرست اسبق وزارت اقتصاد در گفتگو با فراز، در پاسخ به این پرسش، مهمترین دلیلی که نمی توانیم اصلاحات اقتصادی را درست کنیم چیست؟ گفت: قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم باید این مثال را بزنم که همیشه برای دانشجویانم میزنم؛ بازی فوتبال را در نظر داشته باشید که باید همه چیز این بازی استاندارد باشد. اگر بهترین بازیکن ها را در این زمین بیاورید اما زمین چاله داشته باشد و دارو نتواند بخوبی داوری کند، آیا بازی خوب شکل می گیرد؟ در چنین بازی اگر هر چقدر آموزش های تکنیکی به بازیکن ارائه دهیم و در زمین بازی بفرستیم باز هم در این زمین نمی تواند بازی کند. در نتیجه این بازی اصلا شکل نمی گیرد.

او ادامه داد: حکایت اقتصاد ایران همین است. باید جاهایی از زمین و بازیکن را اصلاح می کردیم که نکردیم. یک جاهایی را خیلی اهمیت دادیم که نباید در اولویت قرار می گرفت. متاسفانه هر دولتی جایی که باید اصلاح کند را یا نمی داند یا می داند اما اصلاح آن بخش برایش سخت است و یا با منافع یک سری افراد خاصی گره خورده که لابی و نفوذ آنها بالاست. لذا تن به اصلاحات خیلی ابتدایی می دهد و تغییر اصولی را رها می کند.

صمصامی در خصوص ارز ۴۲۰۰ گفت: متاسفانه باید با این صراحت گفت که دولت این سیاست را بد اجرا کرد. برخی از اقتصاددان ها و حتی افراد عادی براین باور بودند که این ارز رانت بود در حالی که رانت نبود. بعنوان مثال، وارد کننده با ارز ۴۲۰۰ نهاده های دامی را خریداری می کند و با ارز آزاد به مرغدار می فروشد.  سوالی که اینجا بوجود می آید، قیمت تمام شده مرغ براساس ارز آزاد یا ارز ۴۲۰۰ روانه بازار می شود؟  

او افزود: بحثی بود که بالاتفاق تمام کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری این حرف را می زدند و اگر در صحبت هایشان دقت می کردید می‌گفتند یکی از مواردی که ارز ۴۲۰۰ استفاده می کرد بحث دانه های روغنی بود. ۹۰ درصد روغن خام را یکی از وارد کنندگان خودی با ارز ۴۲۰۰ وارد می‌کرد ولی با قیمت ارز آزاد می فروخت، این رانت است.

سرپرست اسبق وزارت اقتصاد افزود: سوال این است چرا با حذف ارز دولتی روغن ۲۰ هزار تومانی ۶۰ هزار تومان شد در حدی که روغن قیمت نجومی را به خود گرفت و در فاز بعدی موجی از افزایش قیمت در کالاهای دیگر را شاهد بودیم. هیچ کالایی غیر از بنزین نبود که افزایش نداشته باشد. به دلیل اینکه ارز ۴۲۰۰ به این کالا اصابت می‌کرد پس در نتیجه رانت یا قاچاق نبود.

این استاد دانشگاه  در پاسخ به این سوال، باتوجه به اینکه ارز ۴۲۰۰ مثل ترمزگیر عمل می کرد چرا حذف کردند؟ تصریح کرد: به خاطر اینکه لابی های قدرتمند و ذی نفعان به دولت گفتند که باید حذف شود  در نتیجه دولت ارز دولتی را حذف کرد. با حذف این ارز معیشت برای اکثر مردم بشدت سخت و غیرقابل تحمل شد .

 او با اشاره به ارائه کالابرگ خاطرنشان کرد: افرادی که این سیاست (حذف ارز ۴۲۰۰) را پیشنهاد کردند چه کسانی بودند؟ یک گروه در مجلس، یک گروه در دولت، یک گروه در مراکز تحقیقاتی که سر خط و آدرس غلط به دولت می دهند این افراد دولت را مجبور به حذف ارز دولتی کردند همان افراد نیز دولت را مجبور به گفتن کالابرگ کردند.

صمصامی تصریح کرد: یارانه‌ای که به شما می دهید افزایش هزینه را نمی تواند کاهش بدهد. اجاره خانه دو برابر شد قبلا صد تومان یارنه واریز میشد الان ۲۰۰ یا ۳۰۰ تومان شده است. با حذف یارانه قیمت دارایی در جامعه چه طور تغییر می کند؟ توزیع ثروت چه می شود؟ آیا توزیع ثروت ثابت یا به نفع اقشار خاصی است؟ پاسخ به این سوالات با توجه به زیرساخت های اطلاعاتی موجود و مدل های رایج اقتصادی به سادگی امکانپذیر نیست.

او افزود: نکته ای که با قطعیت می توان گفت، با توجه با اینکه دهک های بالا در اقتصاد صاحبان ثروت و منافع مالی بوده و در نظام تولید و توزیع نقش دارند این افرد به راحتی بدون دریافت یارانه می توانند افزایش هزینه های خود را جبران نمایند. براساس تجربه سال های قبل درباره افزایش قیمت به نظر می رسد حتی با پرداخت یارانه نقدی به خانوار دهک های پایین افزایش هزینه آنها را جبران نمی توان کرد. این نکته را اشاره کنم، من اقتصاددان اگر یک تحلیلی ارائه می کنم باید براساس آثار رفاهی که روی معیشت و زندگی مردم اتفاق می افتد، ارائه کنم. نمی توانم در خلع بگویم ارز ۴۲۰۰ رانت است حذفش کنید که فردا مردم از این سیاست متضرر شوند.

این استاد دانشگاه براین باور است: این نکته را اشاره کنم اگر ارز ۴۲۰۰ رانت بوده در جیب مردم می رفت. چهار تا استدلال غلط را آدم های نفهم به دولت ارائه میدهند که پشت یک افراد یکسری آدم های ذی نفع بودند که از حذف ارز دولتی بشدت سود می بردند.

او خاطرنشان کرد: دولت براین باور است که ارز ترجیحی رانت بود. اگر قبول دارد حتما هم می داند چه کسانی رانت کردند پس یقه این افراد را بگیرد و ارز ۴۲۰۰ را پس بگیرد. در مجلس چه کسانی از این بحث حمایت می کردند؛ قالیباف، پورابراهیمی بعضی دیگر که در حدی نیستند که من واقعا اسمشان را ببرم. در دولت کیا حمایت می کردند؟ خود رئیسی وزیر اقتصادش بعضا رئیس بانک مرکزی این افراد از حذف ارز ۴۲۰۰ حمایت پررنگی می کردند حال همین افراد بروند و کسانی که ارز ۴۲۰۰ را گرفتند ازشان بخواهند که پس بدهند.

سرپرست اسبق وزارت اقتصاد در خصوص تیم اقتصادی دولت سیزدهم گفت: متاسفانه تیم اقتصادی تیم ضعیفی است. مثل این می ماند شما به عنوان یک وزنه بردار باید یک وزنه ۲۵۰ کیلو را بردارید این تیم حتی۳۰ کیلو را نمی توانند بلند کنند. تیم اقتصادی دولت جوان های خام و قدرت طلبی هستند که نه تنها نمی توانند اوضاع را بهتر کنند حتی اوضاع را نسبت به دوران روحانی بدتر می کنند.

او ادامه داد: به نظر من، آقای رییسی باید چندتا فرد نخبه را وزیر می کرد و این افرادی که الان وزیر هستند معاون می شدند. وزیر رفاه چه اتفاقی برسرش آمد؟ کارمندانش اعتصاب و تظاهرات برعلیه اش کردند که در طول جمهوری اسلامی چنین اعتصابی بی سابقه بود. به دلیل اینکه افرادی را در کابینه آورند که اصول اولیه مدیریت را بلد نبودند.

صمصامی در خصوص چشم انداز اقتصادی گفت: ایا با این فرمانی که دولت رییسی حتی دولت قبل رفتند چشم انداز روشنی پیدا می شود؟ کسانی که بانیان وضع موجود هستند کسانی که بانیان حذف ارز بودند و مملکت را به اینجا رساندند و با همین فرمان جلو می روند ایا می توانند چشم انداز درستی برای اقتصاد ایجاد کنند؟

این استاد دانشگاه با اشاره به رشد نقدینگی بیان کرد: عامل اصلی رشد نقدینگی در کشور بانک ها از جمله  بانک های خصوصی هستند. چه کار کردیم برای کمک به نقدینگی به غیر اینکه همه اش در سیستم تعارف می کنیم که این تعارف کردن فقط مردم متضرر می شوند. متاسفانه روز به روز اوضاع بدتر می شوند. در حال حاضر نقدینگی لحظه به لحظه رشد می کند. حجم نقدینگی بیش از ۵۲ هزار میلیارد شده و این نقدینگی ساعت به ساعت رشد می کند. کل یارانه ای که دولت قبلا می داد در سال ۴۲ هزار میلیارد بود ولی الان به ۵۲ هزار میلیارد تومان رسیده که هیچ اصولی علمی و دقیقی در آن دیده نمی شود.

او اشاره کرد: نکته بعدی، بالای ۶۰ درصد نقدینگی در اختیار سه چهار درصد جامعه هست. بانک ها در سال گذشته بیش از ۲ هزار و ۹۰۰ هزار میلیارد تومان وام دادند. تقریبا به اندازه کل بودجه کشور بود. توجه کنید این وام کجا رفته است؟ سال گذشته سرمایه گذاری ما منفی بود همچنین رشد اقتصادی سه چهار درصد بود. سرمایه گذاری  که نشده همچنین سال های قبل رشد اقتصادی منفی داشتیم. سوالی که باید پرسید، این پول ها کجا رفته است؟ صاحبان این پول ها چه افرادی هستند؟ متاسفانه دولت ها پاسخگو این موضوع نیستند از جمله دولت سیزدهم.

این کارشناس اقتصادی در خصوص نقدینگی پاسخ داد: بحث های برجامی ارز و سکه را در بازار شل و سفت می کند. همین نوسانات منشا درآمدی برای صاحبان نقدینگی شده است؛ سکه‌ای که ۱۳میلیون و ۶۰۰ خریدند فروختند ۱۴میلیون. این را در مقیاس وسیع در نظر بگیرید می‌دانید چه منفعتی می برند؟ مالیات هم که نمی دهند. خیلی جالب هست دلار بخرید و بفروشید جایی نیز ثبت نمی‌شود و به راحتی مالیات نیز پرداخت نمی‌کنید. با این اوضاع باید چشم انداز اقتصادی نیز داشته باشیم و امیدوار به بهبود شرایط باشیم؟!

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بازار آزاد ارز مبنای قیمت گذاری است. چه کسی در این بازار نقش دارد؟ قاچاقچی است که ارز می خرد و می فروشد که باعث افزایش قیمت ارز می شود. چه کسانی این کار را می کنند؟ صاحبان نقدینگی که ما نگاه می کنیم می گوییم ۵میلیارد دلار سرمایه از جیب شما فرار می کند دلار سه هزار تومانی تبدیل به  سی هزار تومان می‌شود. برای آن کسی که ماشین آن چنانی و خانه آن چنانی دارد خوب است ولی برای منی که کارمند دولتم فاجعه است.

او تصریح کرد: نکته اینجاست ما در بحث اقتصاد یک سری اولویت های اصلی داریم که باید اصلاح شوند باید پایگاه اطلاعاتی ایجاد کنیم که در اقتصاد درست قضاوت کنیم. بازیگران را رصد کنیم. اشخاصی که فعالیت تولیدی دارند را تشویق کنیم. کسی که خلاف می کند باید تنبیه شود و فعالیتش را از جذابیت بیندازیم. این نکته را اشاره کنم تا مادامی که سیستم را درست رصد نکنیم وضعیت بدتر از امروز می شود.

این اقتصاددان در خصوص اینکه آیا دولت سیزدهم قدرت اقتصادی دارد پاسخ داد: دولت سیزدهم با این چشم اندازی که شروع کرده و نمونه سیاست هایی که اجرا کرده به نظر می رسد خیلی نمی شود انتظار چندانی داشت حتی چشم انداز مثبتی نمی شود در نظر گرفت.

صمصامی در پاسخ به این پرسش، دولت براین باور است که همه تخم مرغ ها را در سبد برجام نگذاشته است گفت: دولت می گویید  نگذاشتم ولی در عمل اقتصاد گذاشته است.