داستان بلاگرهای نوکیسه و طبقه تن‌آسا

مصرف تن‌آسا نه به خاطر نیاز‌های واقعی، بلکه به خاطر نیاز به تأثیرگذاری و جلب توجه در جامعه انجام می‌شود». این نقل قول توماس پی‌کی در کتاب «نظریه طبقه تن‌آسا» به خوبی ماهیت مصرف تجملاتی و نوکیسگی را توضیح می‌دهد. این نوشتار قصد دارد تا با استفاده از این نظریه، جلوه‌های نوکیسگی در رفتار بلاگر‌های ایرانی را بررسی کرده و تفاوت‌های بارز میان سرمایه‌داران با اصالت و نوکیسگان را روشن سازد. در دنیای مجازی، هر تصویر و پست به وسیله‌ای برای نمایش قدرت و ثروت تبدیل شده است. خانه‌های مجلل، سفرهای لاکچری، سزارین‌های تقویمی، جشن‌های پرهزینه و قرارهای میلیونی، بخشی از تلاش‌ بلاگرهای ایرانی برای نشان دادن ثروت و موقعیت‌شان است.

طبقه تن‌آسا

در دنیای دیجیتال و تحت سلطه رسانه‌های اجتماعی، تصویر و نمایش شخصیت‌های عمومی به یک هنر پیچیده تبدیل شده است. بلاگر‌ها و اینفلوئنسر‌ها به عنوان الگو‌های جدید اجتماعی، به ویژه در ایران، نقشی کلیدی در شکل‌دهی به استاندارد‌های زیبایی و مصرف دارند. این تحول مدرن به خوبی از نظریه‌ای کلاسیک در جامعه‌شناسی، «نظریه طبقه تن‌آسا» نوشته توماس پی‌کی، الهام می‌گیرد. پی‌کی در این اثر مشهور به تحلیل عمیق رفتار مصرفی و تجمل‌گرایی پرداخته و مفهوم نوکیسگی را معرفی کرده است. نوکیسگی به مصرف کالا‌ها و خدمات به منظور نمایش وضعیت اجتماعی و اقتصادی به دیگران اطلاق می‌شود. پی‌کی در نظریه خود، نوکیسگی را به مصرف کالا‌ها و خدمات با هدف نمایش وضعیت اجتماعی و اقتصادی تعریف می‌کند. او به ویژه بر مصرف «تن‌آسا» یا مصرف تجملی که تنها برای نمایش ثروت و موقعیت اجتماعی است، تأکید می‌کند. در این راستا، رفتار بلاگر‌ها در ایران به وضوح نشان‌دهنده همین نوع نوکیسگی است.

استراتژی بلاگر‌ها برای نمایش موقعیت اجتماعی و اقتصادی

یکی از جلوه‌های اصلی نوکیسگی در میان بلاگر‌های ایرانی، تبلیغات کالا‌های لوکس است. بسیاری از بلاگر‌ها با همکاری برند‌های گران‌قیمت، محصولات خود را به شیوه‌ای جذاب و اغواکننده تبلیغ می‌کنند. هدف این تبلیغات نه تنها معرفی محصول، بلکه نمایش وضعیت اجتماعی و اقتصادی بالای بلاگر نیز است. این رفتار دقیقاً مطابق با تعریف از مصرف تن‌آسا است، زیرا این محصولات بیشتر به خاطر نمایش و نه استفاده عملی خریداری می‌شوند. برگزاری مهمانی‌ها و رویداد‌های تجملاتی یکی دیگر از رفتار‌های نوکیسگی بلاگر‌های ایرانی است. این نوع از فعالیت‌ها نه تنها برای جلب توجه و تأثیرگذاری بر مخاطبان، بلکه برای ایجاد تصویری از زندگی لوکس و موفقیت نیز به کار می‌روند. سفر‌های خارجی به مقاصد لوکس نیز به وضوح در محتوای بلاگر‌ها مشاهده می‌شود. این نوع سفر‌ها و نحوه نمایش آن‌ها در رسانه‌های اجتماعی، به ویژه از منظر نوکیسگی، هدفمند و به قصد نمایش سطح زندگی تجملاتی است. استفاده از تجهیزات و لوازم گران‌قیمت یکی دیگر از نشانه‌های نوکیسگی در رفتار بلاگر‌های ایرانی است. استفاده از دوربین‌های حرفه‌ای، لپ‌تاپ‌های قیمتی، و سایر وسایل مدرن، به منظور ارتقای کیفیت محتوای تولید شده و همچنین به نمایش گذاشتن توان اقتصادی بالا، نمونه‌ای دیگر است. این وسایل نه تنها برای بهبود کارایی تولید محتوا به کار می‌روند، بلکه بخشی از استراتژی بلاگر‌ها برای نمایش موقعیت اجتماعی و اقتصادی نیز است.

تفاوت ثروتمندان و نوکیسگان

تفاوت‌های اصلی بین ثروتمندان و نوکیسگان در رفتار مصرفی و شیوه‌های نمایش وضعیت اجتماعی آن‌ها نمایان است. ثروتمندان واقعی که معمولاً ثروت و قدرت اقتصادی خود را از طریق نسل‌ها حفظ کرده‌اند، معمولاً به مصرف متمایز و با معیار‌های کیفی بالا توجه دارند. آن‌ها بیشتر بر استفاده عملی از کالا‌ها و خدمات تأکید می‌کنند و مصرف آن‌ها به نوعی با هویت فرهنگی و خانوادگی آن‌ها پیوند دارد. در مقابل، نوکیسگان به ویژه در طبقات جدید اقتصادی، به مصرف تجملاتی و نمایشی می‌پردازند که هدف اصلی آن‌ها نمایش وضعیت اقتصادی و اجتماعی به دیگران است. این دسته از افراد به طور مکرر از کالا‌ها و خدماتی استفاده می‌کنند که بیشتر به منظور نمایش و جلب توجه است تا استفاده عملی از آن‌ها.

طبقه نوکیسه در اقتصاد‌هایی که در حال گذار به سمت مدرنیزاسیون و مصرف‌گرایی هستند، قدرت می‌یابد. نظام اقتصاد ایران، با نابرابری‌های اقتصادی، رشد سریع بخش‌های خاص و افزایش مصرف‌گرایی، موجب قدرت نوکیسگان شده است. شرایط اقتصادی مانند تحریم‌ها، خصوصی‌سازی و عدم تعادل در توزیع منابع، فرصت‌هایی را برای ظهور و نمایش وضعیت اجتماعی و اقتصادی طبقه نوکیسه فراهم کرده است. نوکیسگی، به ویژه در دنیای مدرن و با ظهور بلاگر‌ها و اینفلوئنسرها، به شکل‌های مختلفی در رسانه‌های اجتماعی مدرن ظهور کرده است. رفتار بلاگر‌های ایرانی به خوبی نمایانگر ابعاد مختلف این پدیده است. این رفتار‌ها نه تنها به هدف نمایش موقعیت اجتماعی و اقتصادی صورت می‌گیرد، بلکه به طور قابل توجهی به تأثیرگذاری بر افکار عمومی و فرهنگ مصرفی جامعه کمک می‌کند.