۲۴ سال بعد، پیمان جدید روسیه و کره‌شمالی

به گزارش «تاس» (TASS)، خبرگزاری دولتی روسیه، پوتین و کیم جونگ اون توافقنامه استراتژیک جدیدی را امضا کردند که جایگزین قراردادهای قبلی (در سال‌های ۱۹۶۱، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱) خواهد شد. پوتین پس از این دیدار اعلام کرد: «توافقنامه مشارکت جامع که امروز امضا شد، ارائه کمک در صورت تجاوز به هریک از طرف‌های این توافق را در برمی‌گیرد».

او افزود این قرارداد شامل «حوزه‌های سیاسی، تجاری، سرمایه‌گذاری، فرهنگی و همچنین حوزه امنیتی» می‌شود و آن را «یک سند پیشرفت واقعی» خواند.

پوتین اذعان داشت که مانورهای مشترک آمریکا، کره‌جنوبی و ژاپن ماهیتی ستیزه‌جویانه نسبت به کره‌شمالی دارد و سیاست آمریکا را خصمانه توصیف کرد. در همین حال، کیم، «ائتلاف» جدید را «لحظه‌ای درخشان در توسعه روابط دوجانبه» خواند.

با این حال، توافق بین این دو کشور سؤالات زیادی را ایجاد کرده‌است. به طور مثال، آیا سیاست بازدارندگی هسته‌ای روسیه اکنون شامل کره‌شمالی هم می‌شود؟ آیا دو کشور اکنون رزمایش‌های نظامی مشترکی برگزار خواهند کرد؟

 پوتین با هیاهوی زیادی مورد استقبال قرار گرفت

پوتین در مراسم استقبال در میدان کیم ایل سونگ در قلب پایتخت کره‌شمالی، با جشنی پرشور روبرو شد. هر دو رهبر مقامات خود را معرفی کردند و در حالی که سرود ملی روسیه نواخته می‌شد، در کنار یکدیگر ایستادند. سپس در حالی که لبخند می‌زدند و برای جمعیت دست تکان می‌دادند، شانه به شانه یکدیگر سوار یک لیموزین روباز شدند. این صحنه‌آرایی تداعی‌گر اتکای کره‌شمالی به مسکو است و احتمالاً به غرب یادآوری می‌کند که پوتین پس از حمله همه‌جانبه به اوکراین، همچنان نفوذ قابل‌توجهی در حداقل برخی از نقاط جهان دارد.

این رابطه برای روسیه نیز مهم است. تاکنون چندین دولت پیونگ‌یانگ را به تامین تسلیحات ارتش روسیه در جنگ علیه اوکراین متهم کرده‌اند. هرچند، هردو کشور علی‌رغم وجود شواهد برجسته‌ای که انتقال تسلیحات از پیونگ‌یانگ به مسکو را تایید می‌کند، این اتهامات را رد کرده‌اند.

پوتین در ساعات اولیه روز چهارشنبه به وقت محلی، دقیقا ۲۴ سال پس از آخرین باری که در پیونگ‌یانگ حضور داشته‌است، وارد کره‌شمالی شد تا با رهبر جوان این کشور دیدار کند. در شرایطی که هر دو کشور با غرب رابطه‌ای خصومت‌آمیز دارند و نگرانی‌های بین‌المللی در مورد همکاری نظامی آن‌ها افزایش یافته، دیدار پوتین و کیم نشانگر تحکیم رابطه میان روسیه و کره‌شمالی است.

پیش از گفتگو با پوتین، کیم در اظهاراتی بر «حمایت و همبستگی کامل خود با مبارزات دولت، ارتش و مردم روسیه» تاکید کرد و به طور خاص نبرد روسیه با اوکراین را تلاشی برای «محافظت از حاکمیت، امنیت و ثبات ارضی خود» دانست. کیم افزود: «شرایط همچنان پیچیده و دائماً در حال تغییر است اما من می‌خواهم از این فرصت استفاده کرده و با صراحت بیان کنم که ما ارتباطات راهبردی با روسیه و تعامل نزدیک با رهبر این کشور را ادامه خواهیم داد.» به گزارش خبرگزاری دولتی روسیه، پوتین روابط دو کشور را مبتنی بر «برابری و احترام متقابل» خواند و گفت توافق دوجانبه جدید اساس روابط دو کشور برای سال‌های آینده خواهد بود.

شکوفایی روابط مسکو و پیونگ‌یانگ نگرانی‌هایی را در سئول و واشنگتن ایجاد کرده‌است. کره‌جنوبی و آمریکا از انتقال تسلیحات نظامی کره‌شمالی به روسیه و همچنین امکان انتقال فناوری نظامی مسکو برای کمک به برنامه تسلیحاتی پیونگ‌یانگ که به شدت تحریم شده‌است، نگران هستند.

حمایت بی‌دریغ

دیدار تاریخی کیم و پوتین سکوی پرتابی برای کیم به حساب می‌آید؛ رهبری که در صحنه جهانی منزوی است و از زمان شیوع ویروس کرونا تاکنون، در پایتخت خود میزبان هیچ رهبر دیگری نبوده‌است.

این درحالی است که تنش‌ها در شبه‌جزیره کره همچنان بالاست. کیم در ماه‌های اخیر سیاست رفتاری خصمانه‌ خود را تشدید کرده‌ و به دلیل افزایش هماهنگی میان آمریکا، کره‌جنوبی و ژاپن، سیاست دیرینه رابطه‌ مسالمت‌آمیز با کره‌جنوبی را کنار گذاشته‌است.

سفر پوتین به کره‌شمالی به دنبال سفر تاریخی کیم به روسیه در سال گذشته، صورت می‌گیرد. در آن زمان نیز به نظر می‌رسید که با توجه به نیاز پوتین به تسلیحات کره‌شمالی برای تداوم تهاجم به اوکراین، رهبران دو کشور برای بازگشایی این فصل جدید از روابط مصمم هستند.

بر اساس بیانیه ایالات متحده در فوریه، روسیه از ماه سپتامبر بیش از ده هزار کانتینر (معادل ۲۶۰هزار تن متریک) مهمات یا مواد مرتبط از کره شمالی دریافت کرده‌است. یک مقام آمریکایی نیز در ماه مارس اعلام کرده‌است که از ماه سپتامبر تاکنون نیروهای روسیه حداقل ده موشک ساخت کره‌شمالی را به سمت اوکراین شلیک کرده‌اند.

رهبر روسیه به دنبال اطمینان کامل و فوری از تداوم این حمایت‌ها است زیرا کمک‌های نظامی آمریکا با تاخیر به اوکراین می‌رسد.

پوتین همچنین به دنبال پیوند دادن نشست اخیر به روابط تاریخی مسکو و پیونگ‌یانگ بود. به گزارش رسانه دولتی روسیه، او به کیم گفت: «نسل‌های قبلی از فرصت‌های ممکن نهایت استفاده را بردند و پایه خوبی برای توسعه روابط میان دو ملت ایجاد کردند».

یک تاریخ طولانی

پوتین آخرین بار در سال ۲۰۰۰ برای دیدار با کیم جونگ ایل به پیونگ‌یانگ سفر کرد. این سفر، هفته‌ها پس از تحلیف پوتین برای اولین دوره ریاست‌جمهوری، او را به اولین رئیس دولت روسیه بدل کرد که از کره‌شمالی دیدن می‌کند.

کیم بزرگ سپس در سال ۲۰۰۱ از روسیه دیدن کرد و در یک سفر ریلی نه روزه به سمت مسکو رفت. این دومین سفر خارج از کشور او پس از بازدید قبلی از چین بود.

دو کشور در سال ۲۰۰۰ نیز قرارداد همکاری تازه‌ای را امضا کردند. برخلاف سند سال ۱۹۶۱ بین اتحاد جماهیر شوروی و کره‌شمالی، در ائتلاف جدید اشاره‌ای به کمک‌های نظامی متقابل وجود نداشت اما گامی مهم در احیای یک رابطه پرتنش و در‌هم‌تنیده محسوب می‌شد.

این دو همسایه روابط عمیقی در شبه‌جزیره کره دارند. در اواخر دهه ۱۹۴۰، شوروی تلاش داشت با استقرار یک دولت کمونیستی در شمال شبه‌جزیره، با دولت تحت حمایت آمریکا در جنوب رقابت کند. در همین راستا، کیم ایل سونگ با شکست ارتش امپراتوری ژاپن در طول جنگ‌جهانی دوم، در شمال شبه‌جزیره کره به قدرت رسید.

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روسیه روابط دیپلماتیکی با سئول شکل داد و از تحریم‌های متعدد سازمان ملل علیه برنامه تسلیحاتی کره‌شمالی حمایت کرد، به همین دلیل روابط کاملا یکپارچه این دو کشور در دهه‌های میانی به هم خورد. آخرین مجموعه روابط دیپلماتیک روسیه و کره‌شمالی در حالی صورت می‌گیرد که ناامیدی و خصومت‌ورزی مشترک نسبت به غرب، دو کشور را به هم نزدیک‌تر کرده‌است. به زعم کارشناسان، جنگ اوکراین این روند را تسریع کرده و کره‌شمالی نیز دوستی قدرتمند در شورای امنیت سازمان ملل متحد یافته‌است.