شاهزاده «مشعل الاحمد الصباح»، حاکم کویت، مجلس ملی را در تاریخ ۱۰ مه منحل کرد و برخی از مواد قانون اساسی را به حالت تعلیق درآورد. این تصمیم ۴ روز پیش از برگزاری جلسه افتتاحیه مجلس گرفته شد. شاهزاده پس از مرگ برادر ناتنیاش «شاهزاده نواف» در ماه دسامبر بر تخت سلطنت نشست و اکنون با کمک نخست وزیر جدید خود «احمد عبدالله الصباح» - که در اول ماه مه منصوب شد - و نیز تعیین «شیخ صباح خالد»، بهعنوان ولیعهد در یکم ژوئن، تیم رهبری جدید کویت تکمیل شد.
کویت هنوز قدرت را به نسل جوان واگذار نکرده است، همانطور که در امارات متحده عربی اتفاق افتاد، جایی که رئیس جمهور «محمد بن زاید آل نهیان» شصت و سه ساله است و در عربستان سعودی، جایی که ولیعهد دوفاکتوی آن «محمد بن سلمان» سی و هشت ساله است. اما امیر کویت هشتاد و شش سال دارد و سلفش یک سال از او بزرگتر بوده است. حتی ولیعهد جدید هفتاد و یک ساله و نخست وزیر جدید هفتاد و دو ساله هستند. واما ترکیب جدید بسیار متفاوت از گذشته است و ممکن است پس از اینکه کشور شاهد تناقض چندساله بین تولید کلان نفت و بحران اقتصادی دائمی بود، یک تغییر اساسی ایجاد کند.
اگرچه کویت پنجمین کشور بزرگ تولیدکننده نفت در اوپک است و جمعیت کمی در حدود سه میلیون نفر دارد که ۷۰ درصد آنها کارگران خارجی هستند، اما این کشور نمیتواند برق کافی برای تامین نیازهای خود تولید کند که منجر به قطع برق در ماههای گرم تابستان میشود.
مشکل اساسی که کویت با آن دستوپنجه نرم میکند را میتوان هرجومرج اداری دانست که درپی تنش و اختلافها میان دولت و پارلمان تشدید شده است. مجلسی که تنها پارلمان منتخب در خلیج فارس است که قدرت زیادی دارد. پارلمان کویت با ۵۰ کرسی اختیارات گستردهای از جمله تصویب بودجه کشور و امکان استیضاح وزیران دارد و برخی اوقات با تشدید فشارها، وزیران را مجبور به استعفا میکنند. یکی از پیامدهای بسیار آسیبزای این پویایی، ناتوانی پارلمان در تصویب قانونی برای تسهیل صدور بدهی (فرآیند ارائه اوراق بدهی به سرمایهگذاران در ازای سرمایه) از سال ۲۰۱۷ است. درآمد حاصل از صادرات نفت، هزینههای کویت را پوشش نمیدهد و کویت را مجبور میکند از ذخایر کلان ثروت حاکمیتی استفاده کند یا وام بگیرد. روابط بین خاندان حاکم الصباح و سیاستمداران کویتی همیشه پرتنش بوده است. پس از اینکه یک نماینده مجلس به «شیخ مشعل» توهین کرد، پارلمان منحل شد و انتخابات زودهنگام برگزار شد. بسیاری از ناظران تردید دارند که تا پیش از آن که دستیابی به یک توافق حل و فصل برای بازفعالسازی پارلمان، ضرورت یابد، انحلال پارلمان به مدت ۴ سال ادامه داشته باشد. انتخابات آوریل شاهد نرخ مشارکت ۶۲ درصدی بود که در آن احزاب اپوزیسیون، ۲۹ کرسی شورای پنجاه کرسی را به دست آوردند. نمایندگان شیعه هشت کرسی به دست آوردند و تنها یک نماینده از گروه اخوانالمسلمین به پارلمان راه یافت. در غیاب محدودیتهای اعمال شده توسط مجلس ملی، شاهزاده اکنون از لحاظ تئوری، از آزادی مطلق برخوردار است. او دارای سابقه امنیتی است. در مورد ولیعهد «صباح الخالد»، وی سمتهایی در وزارت امور خارجه داشت و درنهایت در سال ۲۰۱۹ نخست وزیر شد. وی شایستگی و شهرت خوبی دارد. درمورد نخست وزیر جدید، «شیخ احمد»، وی معاون سابق بانک مرکزی است و قبل از اینکه وزیر نفت شود، در وزارتخانههای مختلف سمتهایی داشته است. گفتنی است هنگامی که «شیخ مشعل» ولیعهد بود، «شیخ احمد الصباح» ریاست دیوان ولیعهد را برعهده داشت و این نشان میدهد که آنها به خوبی با هم کار میکنند. امیر کویت، «شیخ فهد یوسف الصباح»، که چهرهای جنجالی به شمار میرود را در سمت وزارت دفاع و کشور ابقا کرد. «عماد العتیقی» وزیر نفت از دیگر چهرههایی است که هنوز در سمتهای خود هستند.
خاندان آل صباح یک خانواده حاکم است و نه یک خانواده سلطنتی و قدمت آن به قرن هجدهم باز می٬گردد، زمانی که خانوادههای بازرگان محلی میخواستند یک قبیله به امور اداری رسیدگی کند تا بتوانند خود را وقف تجارت کنند. با این حال، گذشت زمان و کشف نفت ماهیت رابطه را تغییر داد. خانواده آل صباح خود شاخههای زیادی دارد، اما تاریخ معاصر آن به سال ۱۸۹۶ باز میگردد، زمانی که «مبارک الصباح» دو تن از برادران ناتنی خود از جمله حاکم وقت را کشت. «مبارک» امتیاز به رسمیت شناختن کشور بهعنوان یک نهاد جداگانه (از انگلیس) را به دست آورد و سپس بهعنوان مبارک کبیر شناخته شد. از زمان مرگ او در سال ۱۹۱۵، جانشینی بین دو تن از پسرانش به ارث رسیده است؛ دودمان «الجابر» و «السالم». این نظام تا زمان مرگ شاهزاده «صباح» از خاندان جابر در سال ۲۰۲۰ ادامه یافت و از آن زمان همچنان قدرت را در دست داشته است. جانشین «صباح» برادر ناتنیاش «نواف» شد؛ که برادر ناتنی او نیز جانشین او شد. جالب است که ولیعهد جدید نه از خاندان جابر یا از خاندان «سالم»، بلکه از خاندان «حمد» است. اما او از طریق پدربزرگ و پدرِ مادرش و همچنین از طریق پدر همسرش با این دو سلسله اصلی ارتباط دارد که میتواند او را مورد قبول طرفین قرار دهد.
با توجه به اینکه رهبران واشنگتن درگیر جنگ غزه و خطر فزاینده وخامت اوضاع بین حزب الله و اسرائیل هستند، بعید است که جانشینی رهبری کویت - همراه با انحلال مجلس ملی و تعلیق قانون اساسی - مورد توجه زیادی قرار گیرد. هنوز مشخص نیست که این تحولات واقعاً چه معنایی دارند، اما احتمالاً مهم هستند. پارلمان کویت در دهههای اخیر چندین بار منحل شده است و همانطور که در گذشته اتفاق افتاده است، اقدام کنونی ممکن است اقدامی موقت برای خروج از بنبست باشد. با این حال، ممکن است تعلیق پارلمان برای مدت طولانی تری تمدید شود، که نشاندهنده استقبال فزاینده گرایشهای استبدادی در خلیج فارس است. دیدگاه خوشبینانهتر این است که یک تیم رهبری جدید که واجد شرایطتر و از شاخههای مختلف خانواده حاکم است، قادر خواهد بود سیاستهایی را اجرا کند که در نتیجه به بحران در کویت پایان داده و کشور را به سمتی پویاتر، مانند عربستان سعودی و امارات سوق دهد. منطقاً، در غیاب مانعتراشی از سوی پارلمان، امیر، ولیعهد و نخستوزیر میتوانند فساد گسترده را مهار، و شروع به تنوعبخشی به اقتصاد وابسته به نفت کنند. اگرچه ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده در کویت دارای ۱۳۰۰۰ پرسنل است و کویت یکی از برجستهترین متحدان غیر ناتو آن به شمار میرود، اما دولتهای متوالی ایالات متحده توجه زیادی به این کشور نکردهاند. با توجه به بحرانهای متعدد در منطقه، ثبات کویت امری مسلم شده است. اما کشور کویت در مرز عراق قرار دارد که بهطور فزایندهای تحت تسلط ایران است و این کشور هدف افزایش منافع و سرمایهگذاری چینیها است. ایران همچنین مدعی بخشی از میدان گازی بهرهبرداری نشده فراساحلی است که با عربستان سعودی مشترک است.
درحالیکه واشنگتن به سمت سرزنش کویت به دلیل روند رو به کاهش پیشرفت دموکراتیک، گرایش مییابد، مانند کاری که با تونس انجام داد، دولت ایالات متحده باید صبور باشد. طی چند ماه آینده، مردم کویت و کشورهای همسایه خلیج فارس با روی کار آمدن سه رهبر جدید اوضاع را زیر نظر خواهند داشت. اینکه چگونه این تیم چالشهای برق را در تابستان گرم مدیریت میکند، یک آزمایش اولیه خواهد بود. درنهایت، شورای ملی ممکن است دوباره فعال شود و تمام اصول قانون اساسی اجرا شود. در این میان، ممکن است در غیاب این نهاد ناکارآمد، پیشرفتهایی در جهت پایان دادن به بحران جاری کویت حاصل شود.
منبع: The Washington Institute
اینفوگرافیک
اینفوگرافیک
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟
اینفوگرافیک