بیتا محسنی_ بر کسی پوشیده نیست که دولت دوازدهم یکی از کم تحرکترین و کمکارترین دولتهای پس از انقلاب است. دولتی که تقریبا در تمامی زمینههای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی موفق شد تا رکوردهای نجومی از خود به یادگار گذاشته و روزگار مردم ایران را آنچنان بنفش کند که دیگر تصور دلار ۲۵ هزار تومانی و سکه ۱۰ میلیونی و پراید ۱۰۰ میلیونی و حقوق مدیریتی ۶۰ میلیونی و … ماهیت کابوسگونه خود را از دست داده و امری عادی در جامعه تلقی شود. حال در چنین شرایطی برخی از مدیران قصد دارند تا اعلام اسامی افراد و لیست مخارج و قراردادها و … را با عنوان شفافیت مطرح و چنین اقدام پیش پا افتادهای را به عنوان توفیقی بزرگ و کاری عظیم به خورد افکار عمومی دهند! در میان تمامی اجزای تحت مدیریت دولت بنفش؛ گستره شفافیت در سازمان سینمایی کشور از صورتی ویژه برخوردار بود و بخش مهمی از این برخورداری به جهت انتصاب دبیر کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در مقام ریاست سازمان سینمایی بود. انتصابی که سبب شد تا سازمان سینمایی به یکی از پیشگامان خبرسازی شفافیت در فضای فرهنگی و رسانهای کشور مبدل گردد. این، سومین گزارش از سلسله گزارشهای مربوط به نهادهای بودجه خوار سینمایی است. در این نوشتار سعی داریم «انجمن سینمای جوانان ایران» را با تمرکز بر تاریخچه، جزییات بودجه، جهشهای بودجه و کارایی آن در سینما به شما معرفی کنیم. البته که کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ در مجلس روز گذشته رد شد اما این گزارش بودجه سالهای قبل را بررسی کرده است.
نگاهی اجمالی به تاریخچه
«انجمن سینمای جوانان ایران» برخلاف تصورات، یکی از قدیمیترین نهادهای سینمایی در کشور است که در تاریخ ۱۳۵۵/۱۱/۱۳ به صورت مؤسسه غیرانتفاعی تاسیس و طی شماره ۱۷۹۴ در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسیده است. لازم به ذکر است هرچند این مجموعه در سال ۱۳۵۵ ثبت شده، ولی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بهطور رسمی فعالیت خاصی نداشته و پس از انقلاب نیز تا مدتها غیرفعال بود! نهایتا در سال ۱۳۶۴ با تغییراتی که در حوزه معاونت سینمایی و سمعی و بصری وزارت ارشاد اسلامی اتفاق افتاد، این مجموعه در راستای تاسیس «مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی»، «مرکز سینمای تجربی»و «بنیاد سینمایی فارابی» راهاندازی شد تا بهعنوان بستری جهت توسعه سینمای ملی با ماموریت مشخص از طریق دفاتر «انجمن سینمای جوانان ایران» در سراسر کشور و همچنین برای کسب تجربه بیشتر با فعالیت در عرصه تولید فیلمهای مستند و تجربی (از طریق مرکز سینمای تجربی) و نهایتا ورود به عرصه تولید فیلم بلند سینمایی (تحت حمایت بنیاد سینمایی فارابی) شرایط را برای تامین نیاز کشور فراهم کند. این مجموعه امروز بیش از ۵۰ نمایندگی و دفتر در سراسر کشور دارد.
بودجه از سال ٨٨ تا ٩۶
طبق دادههای منتشر شده از سوی سازمان سینمایی، بودجه «انجمن سینمای جوانان ایران» از سال ٨٨ تعریف شده است. این نهاد در سال ٨٨ ، ۱٩۵ میلیون تومان، سال ٨٩، ٢۵۰ میلیون تومان، سال ٩۰، ۵۵۵ میلیون تومان، سال ٩۱، حدود ۵۰۰ میلیون تومان، سال ٩٢، ۶٧۵ میلیون تومان، سال ٩٣، ٧٩۶ میلیون تومان و در سال ٩۴، ٨٣٨ میلیون تومان بودجه دریافت کرد. بودجه این نهاد به ناگاه از سال ٩۵ با جهش نزدیک به دو برابری همراه شد و به رقم ۱۴ میلیارد و ٢٨۰ میلیون تومان رسید. این رقم طی دو سال با «انجمن سینمای جوانان ایران» همراه بود تا اینکه سال ٩٧، رقم بودجه اعجابانگیز این نهاد خبرساز شد.
جهش میلیاردی بودجه در سال ٩٧
اما اولین بار در سال ٩٧ توجه رسانهها به این انجمن معطوف شد. وقتی عملکرد مالی این مجموعه در یازده ماه نخست سال ٩٧ از سایت سازمان سینمایی منتشر شد، جنجال یک بند چشمگیر به نام «هزینههای پشتیبانی انجمن سینمای جوانان ایران» که به تنهایی نیمی از دخل و خرج این انجمن را بلعیده بود، بسیاری از اهالی رسانه و مطبوعات را متوجه این انجمن کرد؛ این بند ۹ میلیاردی هیچ توضیح و حتی میزان تحقق اهدافی هم همراه خود نداشت تا روشن شود که صرف آن با توجه به بالا بودن رقم چقدر کارشناسی شده بود. در واقع بر این اساس «انجمن سینمای جوانان ایران» در آن سال در هر ماه بیش از ۸۰۰ میلیون تومان هزینه پشتیبانی کرد که طیف متنوعی از محلهای مصرف را میتوان برای آن متصور بود؛ از حقوق کارکنان تا تامین وسایل فیلمسازی. با این حال دقیقا این بخش پرخرج، بدون توضیح مشخصی در جدول اطلاعات مالی «انجمن سینمای جوانان» جا خوش کرد بود.
در واقع انتشار ارقام نجومی برای یکسال در یک مجموعه سینمایی به نام هزینه پشتیبانی، این سوال را در ذهن مخاطب ایجاد میکند انجمنی که وظیفه آموزش و حمایت از فیلمسازان جوان را برعهده دارد، هزینه ۱۷ میلیاردی را چقدر در کمک و حمایت از سینماگران جوان به کار برده است؟ اگر مقصود مدیران انجمن سینمای جوان از ۹ میلیارد بهعنوان پشتیبانی برگزاری جشنوارهها و گعدههای سینمایی انجمن است، در پاسخ باید گفت: وقتی بزرگترین جشنواره سینمایی کشور به اذعان ابراهیم داروغهزاده، دبیر جشنواره فیلم فجر تنها با رقمی معادل پنج میلیارد تومان برگزار شده، دیگر برای امور جاری یک انجمن سینمایی ارقامی نظیر ۹ میلیارد تومان پذیرفته نیست!
مقایسه بودجه سال ٩٧ با سال ٩٨
در سال ٩٨ «انجمن سینمای جوانان ایران»، ٢۱ میلیارد و ٩۰۰ میلیون تومان از بودجه کلی سازمان سینمایی را به خود اختصاص داده بود که افزایشی ٢٨ درصدی نسبت به سال ٩٧ داشت! در بودجه «انجمن سینمای جوانان» برای سال ٩٨، مبلغی بالغ بر ٧ میلیارد تومان برای تولید ۱۰۰۰ فیلم در نظر گرفته شده بود، یعنی بهطور میانگین برای هر فیلم ٧ میلیون تومان که با توجه به افزایش دستمزدها و مبلغ کرایه تجهیزات منطقی بهنظر نمیرسد. سال ٩٧ با بودجه یکمیلیارد و ٩۰۰ میلیون تومانی ۱٩۱ فیلم تولید شد که میانگین تولید هر فیلم ۱۰ میلیون تومان در حالی که شرایط ساخت فیلم بهلحاظ مالی با سال قبل تغییر کرده بود. نکته قابل توجه، این است که هر سال بخش عمده بودجه این انجمن صرف حمایت از برگزاری جشنوارهها در کشور میشود که سال ٩٨ این برآورد ۱۱ میلیارد تومان بود یعنی در حدود نیمی از بودجه انجمن. سال ٩٧ هم این مبلغ ٩ میلیارد و ٣۰۰ میلیون تومان بود یعنی ۵۴ درصد از بودجه! اما آنچه در سال ٩٨ در برآورد بودجه کاهش چشمگیری داشت بودجه برگزاری «جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران» و برگزاری همزمان در استانها بود که به رقم ٢ میلیارد تومان نزول کرد، در حالی که این رقم در سال ٩٧، ٣ میلیارد و ٧۵۰ میلیون تومان بود؛ یعنی سهم این جشنواره از «انجمن سینمای جوانان ایران» از ٢٢ درصد بودجه به ٩ درصد نزول کرد!
صعود ۶ میلیاردی بودجه در سال رکود
این بودجه در سال ٩٩، ٢٧ میلیارد تومان شد. طبق این شفافسازی مشخص شده نزدیک ۸ میلیارد (دقیقا ۷.۶۵ میلیارد) صرف تولید فیلم میشود. از این میزان بیش از ٢ میلیارد محقق شده است. به جز این «انجمن سینمای جوانان ایران» در دل شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از جشنوارههای مطرح جهان همچنان بودجهای ۲ میلیاردی برای برگزاری جشنواره کوتاه کنار گذاشته است. اینکه چرا در دوران شیوع کرونا همچنان باید بودجهای میلیاردی برای برگزاری جشنواره صرف شود معلوم نیست. در فهرست مالی «انجمن سینمای جوانان ایران» بودجهای صد میلیونی هم برای عرضه فیلم کوتاه در دیگر کشورها صرف شده است. اینکه با این رقم، فیلمهای کوتاه در کدام کشورها عرضه شدهاند مشخص نیست. ولی شگفتی آنجا حادث میشود که در «انجمن سینمای جوانان ایران» دقیقا ۱۳ میلیارد صرف هزینه جاری و پشتیبانی میشود که طبق معمول جداول شفافسازی سازمان سینمایی، جدول پیوست ندارد. به هر حال بسیار شگفتانگیز است که انجمنی دولتی نزدیک ٨ میلیارد بودجه صرف تولید فیلم کند و در عین حال بیشتر از ۱.۵برابر این رقم (یعنی ۱۳میلیارد) را صرف بند مدیریت فیلمسازی کند که حال به هزینه پشتیبانی تغییر نام پیدا کرده است. رقمی که با نیمی از آن میتوان ابزار و تجهیزات سینمایی را تجهیز یا به روز کرد. همچنین با بودجه ٢٧ میلیاردی این نهاد میتوان کمک های فنی و اعتباری به کلیه پردیسهای سینمایی کشور کرد، پردیسهایی که دستکم فروش و بازگشت سرمایه دارند و هزینه برای آنها توجیه اقتصادی دارد.
اینفوگرافیک
اینفوگرافیک
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟
اینفوگرافیک