دیدار نشد میسر و...

امیرمحمد حسینی: ابتدا به نظر می‌رسید همه‌چیز بر وفق مراد بهارستانی‌‌ها است. نزدیکان رییس مجلس یازدهم از سفر او به روسیه خبر دادند و تا توانستند درباره اهمیت آن نوشتند. طبق اعلام مقامات مجلس یازدهم قرار بود محمدباقر قالیباف به دعوت همتای روسی خود به مسکو برود و پیام مکتوب مقام معظم رهبری را به رییس‌جمهور این کشور برساند. پیامی که نزدیکان قالیباف ادعا کرده‌اند در تاریخ روابط دو جانبه ایران و روسیه اهمیت بسیار زیادی دارد و «متنی مکتوب و رسمی حاوی نکات راهبردی تقریبا بی‌سابقه برای آقای پوتین» است. البته برخی در صحت این ادعا تردید کرده‌اند. با این همه خبر دیگری امروز تمام رشته‌های قالیبافی‌ها را پنبه کرد؛ ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه قرار نیست با قالیباف دیدار کند و نماینده ویژه‌ای برای این ملاقات تعیین کرده است. با انتشار این خبر شبکه‌های اجتماعی به سرعت از کنایه‌‌زنی به قالیباف پر شد و البته نزدیکان او نیز سعی کردند روایت دیگری از ماجرا ارایه کنند. روایتی که براساس آن، این رییس مجلس بوده که پروتکل‌های بهداشتی رییس‌جمهور روسیه را نپذیرفته و به دیدار او نرفته است. هر چه هست قالیباف امروز در شرایطی راهی روسیه شد که حتی برخی از طیف‌های اصول‌گرا هم از برهم خوردن دیدار با پوتین انتقاد کردند.

مجلس یازدهم و علاقه به شرق

رییس مجلس یازدهم از نخستین روزها نشان داد که قرار است روی رابطه با شرقی‌ها متمرکز باشد. پیش از اولین سفر خارجی به مقصد روسیه مقامات مجلس یازدهم طی ۲۴۳ روز ۹ دیدار رسمی با سفیر این کشور در ایران داشتند. عددی که نشان می‌داد قالیباف و نایب رییس مجلس و دستیار او در امور بین‌الملل هر ۲۷ روز یک بار با سفیر روسیه ملاقات کردند. از سوی دیگر آن‌ها ۶ دیدار رسمی هم با سفیر چین در ایران داشتند که برابر هز ۴۰ روز یک بار بود. بنابراین دور از انتظار نبود اولین پرواز خارجی رییس مجلس هم به مقصد روسیه باشد. گفته شده که این سفر سه روزه به دعوت رییس دومای روسیه انجام می‌شود و طبق آخرین اخبار، قالیباف با همتای روسی خود و رییس شورای عالی امنیت ملی روسیه دیدار می‌کند. در این سفر قالیباف را مجتبی ذوالنوری رییس کمیسیون امنیت ملی، سخنگوی این کمیسیون، فریدون عباسی رئیس کمیسیون انرژی و سیدجواد ساداتی نژاد رئیس کمیسیون کشاورزی همراهی می‌کنند. او در شرایطی به روسیه رفته که برخی رسانه‌ها خبر داده بودند که قالیباف قرار بوده تا در آذرماه راهی روسیه شود. اما به دلیل قطعی نشدن دیدار با پوتین و پروتکل‌های بهداشتی یک روز پیش از انجام، به تعویق افتاده است. نکته اینجاست که در این مدت محمدجواد ظریف وزیرخارجه نیز دو به روسیه سفر کرد و با همتای روس خود دیدار داشت اما خبری از انتقال پیام مقام معظم رهبری به ولادیمیر پوتین نشد. تنها خبری که از آخرین سفر ظریف به روسیه رسانه‌ای شد، خرید واکسن روسی اسپوتنیک بود. البته خبر به تعویق افتادن سفر قالیباف از آذر ماه با روایت یکی دیگر از نزدیکان او تناقض دارد.

کدام روایت واقعیت دارد؟

خبر برنامه‌ریزی سفر قالیباف در حالی مطرح شده که یکی از مشاوران او در توییتر نوشته که پیامی که رییس مجلس حامل پیامی فوری بوده است. به نوشته مهدی محمدی: «دیدار با آقای پوتین به‌دلیل پروتکل‌های کرونایی خاص کرملین تا این لحظه نهایی نشده ولی آنچه بر آن تاکید بوده این است که پیام باید در همین زمان خاص منتقل شود بدون توجه به اینکه ملاقاتی با آقای پوتین قطعی شده یا نه؛ والا عقب انداختن این سفر مطلقا کار دشواری نبود.» نزدیکان قالیباف همچنین او را «امین و فرستاد خاص رهبر انقلاب» دانستند. در نهایت اما دیدار با پوتین میسر نشد و گفته شد که پیامی که قالیباف حامل آن است به نماینده ویژه او داده می‌شود. اما در همین حال برخی دیگر از جوانان قالیبافی‌ها از «اشتباه بودن اصرار برای دیدار با پوتین» نوشتند که خبر از عزم رییس مجلس در این زمینه می‌داد.

این‌ها در حالی بود که طبق گزارش‌های منتشر شده پس از شیوع کرونا دیدار با رییس‌جمهور روسیه محدود شده و پوتین فقط با کسانی که پانزده روز در قرنطینه باشند ملاقات می‌کند. در این سو قالیباف حتی در آبان و مدتی پس از بازدید از بخش بیماران کرونایی یک بیمارستان به کرونا نیز مبتلا شده بود. به این ترتیب گویا قرار بوده تا قالیباف برای دیدار با پوتین یک بار در فرودگاه تهران و بار دیگر در فرودگاه روسیه آزمایش کرونا بدهد. البته برخی رسانه‌ها نیز نوشتند که از ابتدا هم قرار نبوده تا پوتین با قالیباف دیدار کند و نماینده‌ای برای دریافت پیام مقام معظم رهبری تعیین کرده است. تا اینجا از محتوای پیام ایشان نیز هیچ جزییاتی منتشر نشده است.

وقتی پوتین به ایران آمد

ولادیمیر پوتین نخستین رییس‌جمهور روسیه است که به ایران سفر کرده است. او همچنین بین از سال ۹۴ تا ۹۷ سه بار با مقام معظم رهبری دیدار کرده که بیشتر از هر رییس‌جمهور خارجی دیگری است. او سال ۹۴ و هشت سال پس از نخستین سفر خود به ایران، مستقیم از فرودگاه عازم بیت مقام معظم رهبری شد و با ایشان دیدار کرد. پوتین در آن دیدار یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی قرآن کریم را که در موزه آرمیتاژ شهر سن‌پترزبورگ نگهداری می‌شد، به مقام معظم رهبری تقدیم کرد. او دو سال بعد در آبان ۹۶ بار دیگر برای شرکت در نشست سه جانبه‌ ایران درباره سوریه به ایران سفر کرد. ایشان در آن دیدار، پوتین را دارای شخصیتی قوی و اهل تصمیم و عمل خواندند و افزودند: «به همین علت می‌توان با روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ درباره کارهای بزرگ و نیازمند عزم و تلاش، صحبت و همکاری منطقی کرد.» پوتین شهریو ۹۷ نیز پس از شرکت در نشست سه‌جانبه سران ایران، روسیه و ترکیه درباره روند صلح در سوریه با مقام معظم رهبری دیدار کرد.

روسای مجلس و سفر به شرق

هنوز مشخص نیست که رییس مجلس یازدهم مسئول رابطه راهبردی با روسیه شده باشد. اما در مجلس دهم رابطه با چین بر عهده علی لاریجانی گذاشته شد. این را برخی نمایندگان مجلس می‌گویند. سفر سال ۹۷ لاریجانی به چین که یکی از نقاط عطف روابط دو کشور در سال‌های اخیر بود نیز در همین راستا محسوب می‌شد. در آن سفر وزرای خارجه، نفت، اقتصاد و رییس بانک مرکزی لاریجانی را همراهی می‌کردند. گفته شد که در آن سفر نیز لاریجانی پیام مقام معظم رهبری را در دیدار با رییس‌جمهور چین به او داد. دو سال بعد نیز هیات دولت پیش‌نویس سند همکاری ۲۵ ساله با چین را تصویب کرد و اکنون به دستور رییس جمهوری، وزارت‌خارجه مامور نهایی شدن این سند بین دو کشور است.

حالا «بابک نگاهداری» رییس حوزه ریاست مجلس توضیح داده که هدف از سفر قالیباف نیز ارتقای روابط دو کشور به سطح راهبردی است. هرچند برای مشخص شدن نتیجه سفر قالیباف زود است اما این سفر تا همین‌جا از منظر جاروجنجال رسانه‌ای درست در نقطه مقابل سفر لاریجانی به چین است. با وجود تلاش‌های نزدیکان قالیباف برای برجسته کردن اهمیت این سفر و بی‌اهمیت نشان دادن دیدارنکردن با رییس‌جمهور روسیه، هجمه‌های زیادی روانه رییس مجلس اصول‌گرای یازدهم شده است. از سوی دیگر اگر قالیباف گوشه‌چشمی هم به انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ داشته باشد، این موضوع می‌تواند چند ماه بعد، بار دیگر علیه او استفاده شود.