امروز، به تاریخ ۱۲ تیر ۱۴۰۰، دقیقا بیست و سه روز از ماجرای پروندهای پرابهامی که روی میز رئیس قوه قضاییه قرار گرفت میگذرد. همان پرونده سفید رنگی که در بطن خود، راز یازده ابربدهکار بانکی با بدهی بیش از ۹۰ هزار میلیاردی را پنهان کرده بود. همان پرونده جنجالی که عبدالناصر همتی در مناظره سوم ریاست جمهوری، روی میز ابراهیم رئیسی قرار داد تا او به عنوان داعیهدار مبارزه با فساد و مدعی شکلگیری عدالت عمومی به آن رسیدگی کند. حال، ابراهیم رئیسی به عنوان سیزدهمین رئیس جمهوری ایران انتخاب شده و تا تحلیف نیز فاصله زیادی ندارد. پوششیها پوشش دریدند و به خانه رفتهاند، تب و تاب انتخابات خوابیده و بزم پیروزی نیز به سر رسیده است. اما سرنوشت ادعاها و وعدههای روی زمین مانده به کجا رسید؟ یک بار پرسیدیم و باز میپرسیم، بالاخره آن یازده نفر چه کسانی هستند؟!
تکرارِ تکرار؛ در یک اقتصاد بیمار بدهکار برنده است!
در گزارش قبلی که به موضوع ابربدهکاران بانکی پرداختیم، برایتان نوشتیم که ابر بدهکاران چرا و چگونه ایجاد شدند. اصلا چرا ایران خاستگاه آنهاست و در دنیا چنین نمونه هایی چندان معرفی نشده اند. پاسخ یک جمله بود:«در یک اقتصاد بیمار بدهکار برنده است»! به بیان دیگر در ایران، نرخ سودِ بانکی کمتر از نرخ تورم است. از وام هایی چون ازدواج با نرخ بهره ۴ درصد گرفته، تا وام هایی حتی با سود دوازده درصدی نیز در ایران، تسهیلات خوبی تعریف می شوند، چراکه این نرخ از نرخ تورم پایین تر است. این در حالی است که نرخ بهره در آمریکا دو تا سه درصد (کمتر از نرخ وام قرض الحسنه در ایران) است. در این شرایط قطعا کسانی می توانند وامهای نجومی دریافت کنند که با مردم عادی تفاوت هایی داشته باشند! اما چگونه این شرایط برای برخی به وجود میآید؟
مسیر سرمایهداری تا ابربدهکاری!
بر اساس آییننامه تسهیلات و تعهدات کلان،حداکثر مجموع تسهیلات و تعهدات به هر فرد نباید بیشتر از ۲۰ درصد سرمایه پایه یک موسسه اعتباری باشد. همچنین مجموع تسهیلات و تعهدات کلان در هر موسسه اعتباری، حداکثر میتواند ۸ برابر سرمایه پایه آن موسسه اعتباری باشد. افزایش نظارت بانک مرکزی بر رعایت این آییننامهها و قوانین در کنار الزام بانکها به ارائه شفاف عملکرد خود، می توانست در این مسیر کاربردی و اثربخش باشد. اما باید توجه کرد در همین پرونده ابربدهکاران، برخی از بانکها به دلیل اینکه خودشان در تخصیص این رانتها به افراد نقش داشتند حاضر به پیگیری پرونده نشدند تا اینکه در نهایت طرح این موضوع از احمدینژاد در سال ۸۵ به همتی در سال ۱۴۰۰ رسید! در این مسیر، ردپای تورم بالا و نوسانی به عنوان امالمصائب اقتصاد کشور در معضل ابربدهکاران نیز مشهود است. به بیان دیگر در دورههایی با تورم بالا، اگر نرخ سود بانکی پایین باشد، دریافت تسهیلات کلان برای برخی افراد بهصرفه است زیرا با توجه به تورم بالا حتی اگر بخواهند پس از مدتی پول را به بانک بازگردانند سود بسیاری نصیبشان خواهد شد و تاخیر در بازپرداخت نیز رفتاری بهینه است!از طرف دیگر در دورههایی با نرخ تورم پایین نیز ،اگر نرخ سود بالا بماند،افرادی که به تسهیلات ارزی دسترسی دارند، آن را به صورت ریالی سپردهگذاری میکنند. با توجه به تثبیت نرخ ارز در این دورهها، بازپرداخت ارزی این تسهیلات در حالی که سود ریالی بالایی به دست آمده باز هم برای این طیف خاص، بهصرفه است. طبق دادههای موجود، بانکها در ۸ سال اخیر بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی پول گرفتند و با توجه به اینکه ۸۵ درصد از سپردهها متعلق به ۲.۵ درصد افراد است، حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان از این خلق پول نصیب ۲.۵ درصد افراد شده است. یعنی نصیب همان طیف خاص!با این تحلیل، به نظر میرسد بخشی از ابربدهکاران بانکی از بین همان ۲۵۰ هزار میلیونر ایرانی(میلیون دلار در مقیاس جهانی) متولد شدهاند. همانها که به گواه نشریه «فوربس»، ایران را به ۱۴ کشور ثروتمند جهان و ثروتمندترین خاورمیانه تبدیل کرده اند تا امروز حتی از بزرگترین رقیب خود، عربستان سعودی که با ۲۱۰ هزار میلیونر در رده ۱۷ قرار دارد، ثروتمندتر باشد!
فوربس:ایران به لحاظ تعداد میلیونر در خاورمیانه اول است!
در سال ۲۰۲۰ تعداد افراد با ارزش ثروت خالص بالا (HNWI) در ایران ۲۱.۶ درصد رشد کرده در حالی که میانگین جهانی این آمار در سال ۲۰۲۰ حدود ۶.۳ درصد بوده است؛ همچنین میزان ثروت این طبقه در ایران نیز طی همین سال بیش از ۲۴.۳ درصد رشد داشته است و بسیار بیشتر از میانگین جهانی بوده است. طبق گزارش «کپ جمینی» که «فراز» آن را ترجمه کرده، افزایش سریع میلیونرها در ایران، این کشور را به لحاظ تعداد میلیونرها در مقام چهاردهم جهان و نخست خاورمیانه قرار داده است. ایران اکنون حتی از بزرگترین رقیب خود یعنی عربستان سعودی که با ۲۱۰ هزار میلیونر در رده ۱۷ جهانی قرار دارد، پیش افتاده است. به علت دسترسی به داراییهای بینالمللی که به علت تحریمها محدود شده است، بسیاری از طبقات ثروتمند ایران پول خود را وارد سهام میکنند. بازار سهام منجر به میلیونر شدن آنها شده است. به گفته کپجمینی، اکنون ۲۵۰۰۰۰ میلیونر در ایران وجود دارد. بیشتر آنها در تهران زندگی میکنند.رمزارزها منبع دیگری از بودجه میلیونرهای جدید ایران را تأمین کرده است. برق ارزان در این کشور منجر به استخراج بیت کوین شده است. حدود ۷۲ درصد میلیونرهای ایرانی ها در رمزارزها سرمایه گذاری کردهاند. افزایش سریع میلیونرها، طبق برآوردهای کپجمینی، ایران را به ۱۴ کشور ثروتمند جهان و ثروتمندترین خاورمیانه تبدیل میکند. ایران اکنون حتی از بزرگترین رقیب خود، عربستان سعودی که با ۲۱۰ هزار میلیونر در رده ۱۷ قرار دارد، ثروتمندتر است.
شکاف طبقاتی میان خط فقر و نیمخط زندگی!
اگر از خیابانهای خلوت و آرام شمال تهران با برجهای آسمان خراش و ویلاهایی که بیشباهت به دژ نیستند بگذریم، آنسوی یک شکاف عمیق که قدمتی چند ده ساله دارد و چند نسل را متاثر از خود کرده، چشماندازی متفاوت خواهیم دید. چشماندازی که نمود آن جدا از بعد اقتصادی، روان اجتماعی مردم این مرز و بوم را نیز متاثر از خود کرده است. شاید برایتان عجیب به نظر برسد اما بیش از سی درصد از مردم ایران، زیر خط فقر زندگی میکنند. در حالی که تحریم و تورم و بورس و حتی کرونا ... برای برخی، مجال ثروتاندوزی است، آنها با هر تکانه این وقایع به خود میلرزند،یک روز شیر را از سبد مصرفی خود حذف میکنند یک روز گوشت و مرغ را. تکانها که شدیدتر شود حومهنشین میشوند. این تیزی همان شکاف است که زندگی آنها را از هم میدرد..! اما میدانید خط فقر یعنی چه؟یعنی با روزی ۱ دلار (۲۴ هزارتومان) زندگی کردن.به این ترتیب یک خانواده ۵ نفره که در ماه، نزدیک به ۴ میلیون تومان خرج کنند، زیر خط فقر قرار دارند. تلخ آنکه کافیاست در اطرافمان چشم بگردانیم تا مصادیق این آمار پیش نگاهمان صف بکشد.
این خبر تکمیل میشود
هشدار جدی پزشکان و متخصصان عفونی
بررسی دو گروه فیکنیوز
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟
اینفوگرافیک