افزایش بهای نفت؛ چالش‌ تازه ایالات‌متحده

در شرایطی که اقتصاد ایالات‌متحده در کشاکش خروج از رکود چند‌ماهه است، مصرف‌کنندگان و مشاغل، حالا در کنار چالش‌های معمول، با مشکلات دیگری از قبیل کمبود محصول، مشکلات استخدامی و رهنمودهای اغلب متناقض در بحث بهداشت عمومی نیز روبه‌رو هستند. حالا این بهبود نسبی، با رقیبی دیر‌آشنا مواجه شده است: افزایش قیمت نفت و بنزین.

وست‌تگزاس‌اینترمیدیت، معیار قیمت نفت ایالات‌متحده، روز سه‌شنبه به ۷۶.۹۸‌دلار در هر بشکه رسید، که بالا‌ترین سطح در شش‌سال گذشته است، چرا که اوپک، روسیه و متحدانش، باز هم نتوانستند در بحث افزایش تولید به توافق برسند. قیمت‌ها در اواخر روز تعدیل شدند، اما نزدیک به ۱۰‌دلار‌در‌هر‌بشکه بالاتر از اواسط ماه مه باقی ماندند. واقعیتی که منعکس‌کننده‌ی افزایش قیمت خام است، «میانگین قیمت هر گالن بنزین معمولی در ایالات‌متحده» است، که مطابق گزارش انجمن اتومبیل ایالات‌متحده (AAA) به ۳.۱۳‌دلار رسیده است؛ در حالی‌که مقدار آن در ماه گذشته ۳.۰۵‌دلار بود. یک‌سال پیش که ویروس کرونا مردم را خانه‌نشین کرده بود، بهای هر گالن بنزین به طور متوسط به ۲.۱۸‌دلار رسیده بود. انجمن خود‌رو روز سه‌شنبه اعلام کرد که انتظار می‌رود قیمت‌ها تا پایان ماه آگوست، ۱۰ تا ۲۰‌سنت دیگر افزایش داشته باشند.

این روند سریع، لحظه‌ی حساسی در اقتصاد ایالات‌متحده رقم می‌زند. اقتصادی که تؤامان در حال تجربه‌ی بیشترین میزان تورم، در میان خیزش مجدد فعالیت‌های مصرف‌کنندگان، و نیز تنگناهای موجود در زنجیره‌ی تأمین بوده است. واقعیتی که می‌تواند دردسر سیاسی بزرگی برای رئیس‌جمهور بایدن ایجاد کند؛ کسی که سعی دارد مردم را متقاعد کند سیاست‌هایش به کشور کمک خواهند‌کرد جایگاه سابق خود را به دست آورد.

جن پسکی، دبیر مطبوعاتی، روز سه‌شنبه در نشست خبری‌ای که کاخ سفید در مورد قیمت نفت تشکیل داده بود، گفت که دولت اوضاع را در کنترل داشته و در تماس با مقامات عربستان سعودی و سایر تولید‌کنندگان بزرگ بوده است. اما خاطر‌نشان کرد که دولت، کنترل محدودی بر بهای بنزین دارد. خانم پسکی گفت: «بعضاً درک نادرستی از علل افزایش قیمت بنزین وجود دارد. باید گفت در‌دسترس‌بودن عرضه، در این مهم بسیار تأثیر‌گذار است.»

کارشناسان انرژی می‌گویند در واقع جهش اخیر قیمت نفت، بیش از سیاست‌های داخلی، بر نیروهای اقتصادی و ژئوپلتیک جهانی تأثیر گذاشته است. سال پیش با شیوع همه‌گیری، تقاضای جهانی انرژی افت پیدا کرد. و نهایتاً کار به جایی رسید که سازمان کشورهای صادر‌کننده‌ی نفت و متحدان‌شان، جهت جلوگیری از سقوط قیمت، تولید را کاهش دادند. با آغاز فعالیت‌های اقتصادی، تقاضا دارد جایگاه قبلی‌اش را به دست می‌آورد، اما تولید نتوانسته با آن هم‌گام شود: اوپک‌پلاس، اتحادیه‌ی تولید‌کنندگان نفت، روز دو‌شنبه، برای بحث در مورد افزایش میزان تولید، فراخوان کنفرانسی تلفنی داد. احتمالاً حالا قیمت‌های بالاتر نفت، تأثیر مستقیم اقتصادیِ به مراتب ملایم‌تری به نسبت دهه‌های پیش دارند. به طور کلی، نفت و گاز به تبع بهبود کارایی و تغییر‌جهت‌های پیش‌آمده در تولید، نقش کمتری در اقتصاد بازی می‌کنند. و افزایش انرژی‌های تجدید‌پذیر هم ایالات‌متحده را به جایی رسانده که وابستگی کمتری به نفت داشته باشد.

علاوه بر این، افزایش تولیدات داخلی نفتی در سال‌های اخیر باعث شده اوج‌گرفتن بهای نفت، دیگر مفهومی مبهم و منفی برای اقتصاد ایالات‌متحده نداشته باشد: قیمت‌های بالاتر برای راننده‌ها و مصرف‌کنندگان خبر خوبی نیست، اما برای شرکت‌های نفتی و کارگران‌شان، و شبکه‌ی گسترده‌ی تولید‌کنندگان تجهیزات و ارائه‌دهندگان خدمات و نیز زنجیره‌های تأمین آنها، مژده‌ای مسرت‌بخش تلقی می‌شود.

جو بروسولاس، اقتصاددان ارشد شرکت حساب‌داری RSM گفت قیمت‌های ۸۰ و حتی ۱۰۰‌دلار در هر بشکه او را نگران نمی‌کند. در واقع تا زمانی که این قیمت به ۱۲۰‌ دلار و بالاتر نرسیده و به طور جدی اقتصاد را متأثر نکرده باشد، موضوع نگران‌کننده نیست. بروسولاس گفت: «جهان تغییر کرده است. ریسک‌ها هم دیگر مثل سابق نیستند.»

با این‌حال، تمام افراد این هزینه‌های بالا را به میزان مشابه تجربه نمی‌کنند. امریکایی‌های قشر کارگر و فقیر، از خودروهای قدیمی، و کامیون‌هایی با کارآیی کمتر استفاده می‌کنند و عمده‌ی درآمدشان صرف هزینه‌های سوخت می‌شود. اسکات هانسون از وسترن اسپرینگ، گفت سال پیش ۴۰‌دلار برای پر‌کردن مخزن بنزینش کفایت می‌کرده، تا این‌که همه‌گیری شغلش را از او گرفت. حالا او برای پر‌کردن مخزن دوج‌چاجر خود بیش از ۶۰‌دلار از درآمدش را اختصاص می‌دهد تا بتواند مادرش را به دوره‌های درمانی‌ای برساند که هزینه‌ی بیشتری هم برمی‌دارند. مطابق گزارش AAA، نفت در ایلینویز به طور متوسط ۳.۳۶‌دلار در هر بشکه است. آقای هانسون گفت: «این مقدار برای کسانی که کارشان را از دست داده‌اند و حالا به مشاغل کم‌در‌آمد‌تری مشغولند هزینه‌ی سنگینی‌ست. تمام اتفاقات بدی که فکرشان را می‌کردیم یک‌دفعه افتادند.»

زمانی که بسیاری مصرف‌کنندگان _‌و برخی اقتصاد‌دانان‌_ نگران تورم‌اند، قیمت گاز و نفت به عنوان یک‌نماد قوی و کاملاً مشهود از افزایش قیمت‌ها باقی می‌ماند. قیمت‌های مصرف‌کننده در ماه مه، نسبت به سال گذشته، ۵‌درصد افزایش داشت، که بیشترین افزایش سالانه در بیش از یک‌دهه محسوب می‌شود. پیش‌بینی‌کنندگان انتظار دارند که قیمت‌های ماه ژوئن، که هفته‌ی آینده منتشر خواهند‌شد، افزایش قابل‌توجه دیگری را نیز نشان بدهند. جی برایسون، اقتصاد‌دان ارشد در ولز فارگو گفت: «سیاست‌گذاران در فدرال‌رزرو انتظار دارند این افزایش تورم عمر کوتاهی داشته باشد. و بعید به نظر می‌رسد افزایش قیمت انرژی (که اغلب اوقات نیز بی‌ثبات بوده است) تغییری در این دیدگاه ایجاد کند.»

اما اگر افزایش قیمت نفت، مصرف‌کنندگان و مشاغل را به این باور بکشاند که تورم شدید، ماندگار است، ممکن است بانک فدرال با مشکل سختی مواجه شود. تحقیقات اقتصادی نشان داده‌اند که قیمت اقلام روزانه‌ای که افراد خریداری می‌کنند، نظیر غذا و بنزین، روی طرز فکر آنها و انتظارشان از تورم تأثیر بالایی دارد. دیوید ویلکوکس، اقتصاد‌دان سابق بانک فدرال، که اکنون عضو ارشد مؤسسه‌ی پترسون در اقتصاد بین‌الملل در واشنگتن است، اظهار داشته: «نظرسنجی‌های صورت‌گرفته از افکار عمومی نشان می‌دهند که افراد نگرانی فزاینده‌ای نسبت به تورم دارند. و افزایش قیمت نفت هم روی طرز‌فکرشان نسبت به دیر‌پا‌بودن این تورم تأثیر می‌گذارد. و این موضوع خطرناکی‌ست.» آقای ویلکوکس گفت: «انتظار ندارم قیمت سوخت، آخرین و مهم‌ترین فاکتور برای ارزیابی باشد. اما قویاً معتقدم وزن بالایی در این مورد دارد. خطری که من امروز برای روان‌شناسی تورمی پیش‌بینی می‌کنم، به مراتب بیشتر از خطری‌ست که سه یا پنج‌سال پیش بهش اشاره کرده بودم.»

جمهوری‌خواهان جهت انتقاد از سیاست‌های انرژی آقای بایدن، روی افزایش قیمت‌ها دست گذاشتند و به همین‌ترتیب به تصمیم او برای لغو مجوزهای خط لوله‌ی کیستون و تعلل او در فروش اجاره‌نامه‌های نفتی جدید در اراضی فدرال (حرکتی که قاضی فدرال مانع آن شد) اشاره کردند. سناتور جان باراراسو، جمهوری‌خواه وایومینگ، هفته‌ی پیش در مقاله‌ای نوشت: «سیاست‌های بد حالا دارند شرایطی مثل افزایش قیمت بنزین ایجاد می‌کنند، که مدت‌هاست شاهدش نبوده‌ایم. (کارشناسان انرژی می‌گویند سیاست‌های بایدن، تأثیر معنی‌داری بر قیمت نفت نداشته است.)» خانم پسکی خاطر‌نشان کرده است که آقای بایدن به طور مداوم با افزایش مالیات گاز مخالفت کرده است؛ طرحی که برخی سناتورها و جمهوری‌خواهان، داوطلب و طرفدار کمک به تأمین بودجه‌ی زیر‌ساختی‌اش شده بودند. توافقی که بایدن در ماه گذشته با یک‌گروه دو حزبی از سناتور‌ها داشت، افزایش مالیات بر گاز را شامل نمی‌شد. خانم پسکی گفت: «اولویت مهم دولت همیشه این بوده که امریکایی‌ها متحمل فشارهای مازاد نشوند. این یکی از دلایل اصلی مخالفت شدید رئیس‌جمهور با اعمال مالیات بر گاز و مالیات بر مسافت پیموده‌شده و خودرو بوده است. زیرا تصور می‌کرد این تصمیم به مردم امریکا فشار وارد می‌کند. و این خط قرمز آقای بایدن است.»

پیش‌بینی می‌شود تولید داخلی نفت، طی ماه‌های آینده افزایش داشته باشد. زیرا افزایش تؤامان قیمت و تقاضا، شرکت‌ها را وادار (شاید هم ترغیب) به حفاری می‌کند. اما هر بازگشتی به زمان احتیاج دارد. طی سال گذشته، شرکت‌های نفتی ایالات‌متحده در سرمایه‌گذاری‌های اکتشاف و تولیدات سوختی محتاطانه عمل کرده‌اند. دو برابر شدن قیمت نفت، نسبت به نیمه‌ی اول سال ۲۰۲۰ (که همه‌گیری تقاضا را مختل کرد) نیز تغییری در این روند ایجاد نکرد. مدیران اجرایی شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که با افزایش فروش، بر خرید سهام و کاهش قرضه متمرکز شده‌اند. وزارت انرژی پیش‌بینی کرده است تولید امسال به طور متوسط ۱۱.۱ میلیون بشکه در روز خواهد بود. و ۱۱.۸ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۲، یعنی ۴۰۰‌هزار بشکه در روز کمتر از سال ۲۰۱۹.

بسیاری پیش‌بینی‌کنندگان، حتی با وجود افزایش تولیدات داخلی نفت، شک دارند که قیمت‌ها با ریتم سرعتی اخیر‌شان افزایش داشته باشند. اعضای اوپک به طور کل موافق افزایش تولید هستند. آنها تنها در مورد میزان تولید اختلاف‌نظر دارند. و توافق هسته‌ای جدید با ایران و نرم‌شدن روابط ایالات‌متحده و ونزوئلا می‌تواند سیل منابع را روانه‌ی ایالات‌متحده کند. ایران به تنهایی می‌تواند روزانه ۲.۵‌میلیون تا ۳‌میلیون بشکه نفت به بازار جهانی بیفزاید؛ به دیگر‌سخن: ۳‌درصد به منابع مازاد بیفزاید.

در همین حین، گسترش گونه‌های جدید ویروس کرونا باعث شده بسیاری کشورها، محدودیت در فعالیت‌هاشان را مجدد اعمال کنند؛ امری که می‌تواند به کاهش تقاضا برای نفت بینجامد. شرکت «سرمایه‌ی اقتصادی» که یک‌شرکت پیش‌بینی است، روز سه‌شنبه اعلام کرد که انتظار دارد قیمت نفت، پیش از سقوطی که متعاقب افزایش عرضه خواهد‌داشت، به حدود ۸۰‌دلار در هر بشکه برسد. اما این شرکت در ضمن آن اعلام کرد هم سقوط قیمت‌ها محتمل است و هم صعودشان.