لباس کاروان المپیک ایران؛ رانت یا ردای بی‌هویتی؟!

رژه المپیک صحنه‌ای عظیم برای کشورهای حاضر در آوردگاه است تا برای دقایقی فرصت داشته باشند، چشم جهانیان را به خود خیره کنند و اغلب دیگر کشورها از این فرصت برای نمایش زیباترین جلوه‌های فرهنگ و تمدن خود استفاده می‌کنند.

نویسنده :

بیتا محسنی

مجالش هر چهار سال یک بار است . امسال اما با یک سال تاخیر، کم رمق و دور از هیاهوی همیشگی، میانِ سکوت ورزشگاه خالی از تماشاگر در قلب توکیو، مراسم افتتاحیه المپیک برگزار شد. احتمالا چشم‌های خیره شده به صفحات موبایل و مرورگر در حال گشتن میان کاروان‌های ورزشی کشورهای مختلف بود که کاروان ایران با پرچم‌داری هانیه رستمیان، ملی پوش تیراندازی و صمد نیکخواه بهرامی، کاپیتان تیم ملی بسکتبال ایران در جایگاه بیست و یکمین کشور رژه رفت؛ با همان کت و شلوارهای پلوخوری و مانتوهای فیروزه‌ای! احتمالا در میان زرق و برق البسه برند و شیک سایر کشورها، نمایان شدن یونیفرم هایی که پیش‌تر خبر حذف‌شان (از سوی کمیته ملی المپیک) منتشر شده بود، به شدت ذوق همه را کور کرد. برخی می گفتند میان این همه معضل، ماجرای لباس نباید پررنگ می‌شد اما کیست که نداند در تورنمنت‌های بین‌المللی نه تنها پرچم یک کشور بلکه شکل ظاهری و پوشش ورزشکاران نیز مانیفستی بصری است که به جهانیان نشان می‌دهد از کجا آمده‌اند و چه تاریخ و فرهنگ و مردمانی را نمایندگی می‌کنند. اما ایران سال‌هاست در سایه بی تدبیری و کج سلیقگی مسئولان، ورزشکاران خود را با ردای نازیبا و بی‌هویت راهی المپیک می‌کند.

فرصت‌سوزی از ایران، تکرار مکررات در المپیک

فرصت سوزی؛ این ترکیب را قطعا همه شما بارها با گوشت، خون و استخوان در زندگی لمس کرده‌اید! حال یا خود به نوعی در این سوختن دخیل بوده‌اید و یا چوب بی‌کفایتی دیگران را خورده‌اید. در مقیاس کلان‌تر و ماجرایی چون المپیک نیز، بارها این فرصت سوزی رخ داده است. چرا که رژه المپیک صحنه‌ای عظیم برای کشورهای حاضر در آوردگاه است تا برای دقایقی فرصت داشته باشند، چشم جهانیان را به خود خیره کنند و اغلب دیگر کشورها از این فرصت برای نمایش زیباترین جلوه‌های فرهنگ و تمدن خود استفاده می‌کنند و اکثرا قراردادهای چند ساله با برندهای مطرح دارند؛ از پوشیدن لباس‌های سنتی گرفته تا سفارش زیباترین و شکیل‌ترین لباس های فرم به بزرگترین طراحان جهان مد. چنانچه آمریکا از سال ٢۰۰٨ طراحی یونیفرم‌های المپیک را به رالف لورن، برند مطرح آمریکایی سپرده است. طبق گزارش ورزش سه، این لباس فرم از مواد اولیه‌ای مطابق با اخلاق و دوست‌دار محیط‌زیست تهیه شده است؛ شلوار جین از پنبه کشت شده در آمریکا ساخته شده، بندهای ژاکت و همچنین کمربند با مضمون پرچم آمریکا نیز با استفاده از بطری های پلاستیکی بازیافت شده تهیه شده‌اند. یا کانادا که از سال ٢۰۱۱ طراحی لباس ورزشکاران خود را در المپیک به شرکت هادسونز بی سپرده است. تیم استرالیا نیز از سال ۱٩٩۶ مسئولیت طراحی ورزشکاران خود را به برند Sportscraft سپرده است. این برند تا امروز ۵ هزار و ٢۵۰ یونیفرم برای ٩۵۵ ورزشکار طراحی کرده است.

طراحی لباس تیم ایران؛ گره کوری که پشت پرده دارد!

گفته می شود که حدود ۱٣۰میلیارد تومان برای اعزام ورزشکاران به المپیک هزینه شده است اما لباس‌های طراحی شده دست کم در ظاهر نشان از هزینه‌بر بودن ندارند. با این حال طراحی لباس المپیک در هر دوره محل مناقشه است. سال ۱۳۹۵ در المپیک ۲۰۱۶ ریو نیز لباس تیم ملی فوتبال جنجال برانگیز شد. آن زمان اعلام شد که یک شرکت محصولات ورزشی ایتالیایی به نام جیووا برنده مزایده طراحی لباس بازیکنان تیم ملی ایران شده، اما جنجال‌ها بر سر این لباس در نهایت منجر به فسخ قرارداد فدراسیون فوتبال با شرکت جیووا شد. در نهایت یک طراح ایرانی به نام مهناز آرمین لباسی را تحت عنوان خورشید صلح المپیک طراحی کرد. لباس با انتقادات زیادی همراه شد و در نهایت به سرنوشت دیگر لباس‌ها دچار شد. در نهایت گفته شد که آن سال بیش از ۴ میلیارد تومان برای این طراحی ها هزینه شده است. در خصوص هزینه آماده سازی لباس‌های امسال ارقام دقیقی اعلام نشده اما رئیس کمیته ملی المپیک در مراسم بدرقه ورزشکاران گفت: «سال گذشته ۵۰ میلیارد تومان به فدراسیون‌ها کمک شد و در چهار ماه اول امسال ۵۰ میلیارد تومان دیگر تخصیص یافت و بودجه ارزی یک میلیون یورو را تأمین کردیم تا کاروان بدون دغدغه به المپیک برود. یعنی بودجه ارزی این مسابقات ۲۸٫۸ میلیارد تومان است».به این ترتیب بودجه ارزی با احتساب بودجه ۵۰ میلیارد تومانی سال گذشته و ۵۰ میلیارد تومانی چهار ماهه اول امسال در مجموع حدود ۱۳۰ میلیارد تومان برای اعزام ورزشکاران به المپیک هزینه شده است. اما میان این همه هزینه تعریف نشده، ساز و کار و مبنای انتخاب طراحان و لباس ها چه بود ؟

لباس ها سلیقه وزارت ورزش بود!

«مجید نامی» ، نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران‌ در گفت و گو با «فراز» درباره مبنای انتخاب لباس‌های تیم ایران در المپیک می‌گوید: «پروسه کلی انتخاب لباس برای مسابقات المپیک از اسفند سال ٩٧ آغاز و به این منظور شورای عالی برند با دعوت کارگروه ملی مد و لباس و کمیته ملی المپیک، دعوت به همکاری شد. در این فرآیند فراخوانی منتشر شد که بر مبنای آن کلیه برند‌های پوشاک ایران و همه طراح‌های معروف که به صورت صنعتی در ایران کار می‌کردند، می توانستند طرح های پیشنهادی خود را برای این کارگروه ارسال کنند و طرح هایی که این روزها در رسانه ها دست به دست می شود و طرح های خوبی به نظر می رسد نیز جز همان طرح ها بود».

نامی ادامه می دهد: «این طرح از طریق کمیته ملی المپیک و کارگروه مد و لباس چندیت بار داوری شد و از ممیزی ها گذشت. در نهایت چهار طرح به فینال رسیدند. انتخاب نهایی که انتقادات بسیاری نیز به همراه داشت برخلاف پیش بینی ما و روندی بود که در این جلسات گذشت. این طرح پیش از آنکه از جنبه عمومی مورد انتقاد قرار بگیرد، مورد انتقاد فعالان حوزه مد نیز بود اما در نهایت کار از این کارگروه بالاتر رفت و در نهایت گفته شد که طرح نهایی(کت و شلوار سورمه ای و مانتو فیروزه ای) سلیقه مسئولان در خود وزارت ورزش است. در نهایت هم دقیقه نود از لباس ها رونمایی شد چون آقایان در جریان بودند که قطعا مانند دفعات قبل به این طرح ها اعتراض خواهد شد. پس برای طراحی جایگزین فرصتی باقی نگذاشتند!در رنگ و حتی نوع دوخت کت و شلوارها ، شخص وزیر ورزش اعمال سلیقه داشتند».

نامی درباره نحوه گردش مالی این پروسه می‌گوید:«این برندها خودشان اسپانسر هستند و کلیه هزینه ها با خودشان است. در شورای عالی برند تا جایی که بنده اطلاع دارم چیزی بیش از ٢۰۰ میلیون تومان هزینه نمایش زنده نمونه ها و مسائلی از این دست شده است. در نهایت گزینه های انتخابی هر کدام خود اسپانسر بودند و پیشتر از سوی وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک رصد شده بود که این واحدها خود توان تولید طرح ها را نیز داشته باشند». نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات درباره پشتوانه احتمالی برند انتخابی ادامه می دهد:«به جای تولیدکنندگان صنعتی، یک مزون خیاطی به نام ایران زمین در محدوده شهرک غرب به مدیریت خانم مهنوش تیمورزاده برای طراحی لباس کاروان المپیک انتخاب شد. برند زاگرس پوش بروجرد نیز طراح لباس‌های مردانه کاروان اعزامی ایران به المپیک توکیو بود».

لازم به ذکر است این واحد صنعتی حمایت‌های دولتی قابل توجهی دریافت کرده است. چنانچه به گزارش اقتصاد ٢۴ در سال ۱۳۹۲ استاندار لرستان از رایزنی با یکی از بانک‌ها برای تخصیص اعتبار به زاگرس پوش خبر داده بود!

همچنین مزون ایران زمین در حال حاضر به عنوان بدعت گذار پوشش اسلامی مدرن در ایران مطرح است و حضور گسترده ای در نمایشگاه های بین المللی از جمله جشنواره مد و پوشاک اسلامی اسپانیا و جشنواره پوشاک اسلامی استانبول و کانادا و … داشته و به عنوان طراح بین المللی معرفی شده است. احتمالا با خواندن این سطرها و تکرار برخی کلیدواژه ها به سر منشا این پشتوانه که نامی در پاسخ به سوال مرتبط ، آن ها را جا گذاشت خواهید رسید. مساله ای که هر سال در حال تکرار شدن و عادی شدن است که نام ها و مزون های ناشناس در بزنگاهی چون المپیک ناگهان سر برون آورده و مثلا غیرمستقیم مبلغ مد مدرن و اسلامی خود می شوند. اما به چه قیمت و با چه ثمر ؟ عاقلان دانند!