گره واردات بر تار و پود نساجی!

آفت بر تار و پود یک صنعت

مصائب نساجی تقریبا با دیگر صنایع در ایران همخوانی دارد؛ تورم، رکود و مشکلاتی که در حوزه اقتصاد کلان جامعه وجود دارد معضلات زیادی را بر تن نحیف این صنعت تحمیل کرده و در نتیجه نساجی نیز مانند تمامی صنایع کشور طی سال‌های اخیر با اعتراض فعالانش همراه بوده است. برخی بر این باورند که صنعت نساجی کشور به‌طور کلی به دلیل ‌فرسوده بودن ماشین‌آلات، نداشتن فناوری روز، نداشتن دانش فنی از صنعت نساجی دنیا عقب‌تر است یا گاهی شاید به‌روزترین فناوری‌ها را در کشور داشته باشیم اما نیروی انسانی آموزش‌دیده وجود ندارد و نمی‌توان از تمام ظرفیت‌های آن استفاده کرد. همچنین با وجود اینکه تولیدکنندگان بسیار خوبی در این زمینه وجود دارد و برخی از واحدهای نساجی ما از لحاظ فناوری از تولیدکنندگان مطرح در دنیا کمبودی ندارند، محصولات آن ها به نام محصول خارجی در بازار به فروش می‌رسد. رکود حاکم بر بازار بر صنعت نساجی نیز تاثیرگذار است. آمارها نشان می‌دهد که بخشی از واحدهای نساجی به دلیل رکود و نبود تقاضا با ظرفیت پایین در حال تولید هستند و به‌طور قطع چنانچه مشکل رکود حل شود، صنعت نساجی رونق خواهد یافت. با این حال، نباید از مشکلات کیفیت، ‌نبود نوآوری، محصولات جدید و دسترسی به بازارهای بین‌المللی و نوسازی نشدن فناوری و نبود برند‌سازی در صنعت نساجی غافل بود. این امر به اقدام نیاز دارد. همچنین قاچاق معضل بزرگی بر سر راه صنعت نساجی کشور است. ‌با وجود اینکه قاچاق اثرگذاری منفی بالایی دارد، کالای قاچاق نه‌تنها در این صنعت بلکه در همه حوزه‌ها تولیدکنندگان را با مشکل فروش روبه‌رو می‌کند. همه مشکلات این صنعت به قاچاق برنمی‌گردد و اگر تعرفه واردات به کشور صفر شود، به‌طور قطع کسی به سمت وارد کردن کالای قاچاق نمی‌رود. اینکه به‌طور کلی از واردات به کشور جلوگیری و برای تولیدکنندگان انحصار ایجاد شود، انگیزه‌ای برای رشد و ارتقای صنعت نساجی در کشور به وجود نمی‌آید. در دنیا کشورهایی که در حوزه رقابت‌پذیری ورود پیدا کرده‌اند در تفاهمنامه‌هایی با کشورهای دیگر، تعرفه‌های واردات و صادرات را صفر یا اندک قرار دادند؛ اما تنها یکی از راه‌هایی که برای توسعه و ارتقای صنعت و تولید داخل آن ها وجود دارد، این است که تولیدکنندگان خود را در معرض رقابت با رقیب جدی قرار دهند تا آنها با گذشت زمان سطح فناوری خود را افزایش دهند.

مهم ترین چالش ها چیست؟

به دلیل واردات بی‌رویه اجناس ارزان قیمت خارجی، عدم عاقبت اندیشی و به روز نشدن تکنولوژی، چرخ‌های از رده خارج شده و سوءمدیریت‌ها در بخش‌های فنی، رکود، مالیات بر ارزش افزوده، بالا بودن نرخ سود تسهیلات، جرائم بانکی و ... تار و پود صنعت نساجی درهم تنیده و نفس کارخانه‌های آن به شماره افتاده است. درصد بالایی از کارخانه‌ها و کارگاه‌های نساجی بازار خود را از دست داده و با ۳۰ درصد ظرفیت و کمتر از پتانسیل خط تولید کار می‌کنند.

مصیبت واردات بی رویه!

پارچه به عنوان اقلام گلوگاهی در زنجیره صنعت نساجی به شمار می رود و در حال حاضر کمبود پارچه وجود دارد. افسانه محرابی، مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه صنعت نساجی و پوشاک از سال‌های دور تا کنون از مسئله قاچاق لطمه خورده است در مصاحبه ای می گوید که به دلیل تنوع پارچه ها و گستردگی سلیقه‌ها نمی‌توان جلوی واردات را گرفت. ایران حدود ۶۰۰ هزار تن مصرف پارچه دارد و این در حالی است که حدود ۴۴۰ هزار تن میزان تولید داخلی وجود دارد که ما به‌التفاوت آن باید از طریق واردات انجام شود. مدیر کل دفتر صنایع نساجی در همین راستا و درباره اقدامات وزارت صمت برای مقابله با قاچاق پارچه می گوید که در این موضوع حمایت های تعرفه ای وجود دارد و در حال حاضر تعرفه پارچه ٣٢ درصد است.

 برای مبارزه با قاچاق چه کردیم؟

طی دو سال گذشته حدود ٣۰ هزار تن واردات وجود داشت و مابقی از طریق غیررسمی انجام شد. طبق ادعای مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صمت یکی از کارهایی که انجام شد، حضور گمرک در مناطق آزاد بود تا از راه های دیگر کالا وارد کشور نشود. در حال حاضر ٧٨ واحد فعال وجود دارد که از ٩۵ میلیون متر، حدود ٩۰ میلیون متر تولید می کنند.

مناطق آزاد؛ محلی برای واردات

مجید الماسی، کارشناس مبارزه با قاچاق با بیان اینکه باید ریشه‌ها و گلوگاه های قاچاق و نقص کار، شناسایی شود می گوید که برای بررسی پدیده کارت بازرگانی یک بار مصرف چاره اندیشی نمی شود و همچنین اعتبار سنجی بازرگان نیز به درستی انجام نمی شود. نکته دیگری که الماسی به آن اشاره می کند نقش مناطق آزاد در واردات بی رویه است. می دانیم هدف شکل گیری منطقه آزاد، حمایت از تولید و صادرات بود ولی در حال حاضر به محل واردات تبدیل شده است. به گفته الماسی، قانون گذار اجازه انبارگردانی را به گمرک نمی دهد و انبارگردانی در مناطق آزاد انجام نمی شود و نقش ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم سیاست گذاری و فرماندهی است. درواقع  یکی از مشکلات، نگرش ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نسبت به نظارت و ارزیابی و سیاست گذاری است و البته تعارض منافع هم وجود دارد. با این حال آنچه پر واضح است این است که حجم واردات به اندازه ای زیاد است که تولیدات نمی تواند با آن رقابت کند در صورتی که توانایی تولید همه نوع پارچه در کشور وجود دارد. ریسک برای تولیدکنندگان صنعت نساجی به اندازه ای بالا است که حاضر به سرمایه گذاری برای توسعه این صنعت نیستند. از طرفی بیشتر واردات با کارت های یک بار مصرف انجام می شود و از طریق یک شخص وارد کننده صورت نمی پذیرد و ترخیص کاران، واردات را پشتیبانی می‌کنند. تمام این موارد باعث شده که صنعت نساجی حدود ٣۰ تا ۴۰ درصد از واردات بی رویه پارچه و محصولات این صنعت لطمه بخورد.

و در پایان...