قیمت گاز طبیعی در سراسر جهان رو به افزایش است

بحران دلایل پیچیده‌ای دارد؛ توالی فاکتورهایی از عوامل ژئوپلتیک گرفته تا احتکار محتاطانه‌ای که در آسیا به بالا‌رفتن قیمت منجر شده است. گرچه از دیدگاهی دیگر این دلایل ساده‌اند: بازارهای انرژی که بافرهای ایمنی نازکی دارند، در برابر اختلالات حساسیت بالایی پیدا کرده‌اند. و کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در سوخت‌های فسیلی ممکن است برآمده ازین باشد که باید انتظارات نوسانات بیشتری را داشت.

این کسری تقریباً همه را شگفت‌زده کرده است. سال ۲۰۱۹، به یمن حضور کارخانجات جدید LNG که در امریکا عرضه آنلاین انجام می‌دادند، وفور گاز بود در بازار بین‌‌الملل. با آغاز همه‌گیری، بسیاری از گاز اضافه در اروپا ذخیره شده است. این موضوع زمستان گذشته به دلیل سرمای بسیار زیاد شمال آسیا و اروپا، مفید بود. یخ‌زدگی به افزایش تقاضای گاز انجامید. در اسیا قیمت گاز طی سه‌ماه، چهار‌برابر شد. خریدارانی نظیر شرکت‌های ملی گاز، جهت پر‌کردن بخش عرضه، نگاه‌شان به بازار LNG بود. بسیاری محموله‌هایی که هدف‌شان اروپا بود، به آسیا منتقل شدند. در مقابل اروپا از ذخایر خود کاست. و قیمت‌ها را افزایش داد.

و امسال آب‌و‌هوا باز اوضاع عجیبی پیدا کرده است. تابستان گرم به افزایش تقاضای گاز در آسیا انجامیده. به گفته الانس برنشتاین (که یک شرکت مالی‌ست)، این منطقه تقریباً سه‌چهارم واردات جهانیLNG  را انجام می‌دهد. چین به لطف بهبود سریع اقتصادش، در این امر پیشرو بود. در نیمه اول ۲۰۲۱، تولید برقش ۱۶ درصد به نسبت سال پیش افزایش پیدا کرد. سه‌پنجم نیروی چین از زغال‌سنگ تولید می‌شود و یک‌پنجم آن هم آبی‌ست. اما تولید برق آبی در این کشور به دلیل خشک‌سالی کم بوده است. تقاضای زغال‌سنگ نیز به دلیل سیاست‌های سازگار با محیط زیست نظیر جایگزینی دیگ‌های بخار زغال‌سنگ با گازها، کاهش پیدا کرد. سرمایه‌گذاری در معدن زغال‌سنگ نیز کم بوده. و این به معنای اتکای بیشتر به گاز طبیعی‌ست. در نیمه اول سال، تولید گاز، سرعتی بیشتر از زغال‌سنگ یا برق‌آبی داشت. واردات LNG چین نیز به نسبت سال قبل، ۲۶ درصد رشد داشته است.

سایر کشورها نیز تقاضای بیشتر را تجربه کرده‌اند. دلیلش هم تا حدودی به تابستان گرم آسیا برمی‌گردد. به علاوه ژاپن، کره جنوبی و تایوان تمهیدات ذخیره‌سازی‌شان را افزایش داده‌اند. در همین حین، خشکسالی امریکای لاتین، که نیمی از انرژی خود را از آب می‌گیرد، نیاز به گاز را در آن منطقه بالا برده است. در سال گذشته تقاضای LNG منطقه افزایش دو‌برابری داشته.

افزایش تقاضا با عرضه کمتر LNG مقابل شده است. خروجی جهانی، فهرستی طویل و پنهان از اختلالات کوچک را شامل می‌شود. برخی خاموشی‌ها به دلیل تأخیر در کار تعمیر و نگه‌داری دوران همه‌گیری ایجاد شده‌اند. برخی هم هستند که مثل آتش‌سوزی کارخانه LNG نروژ پیش‌بینی نشده بودند. مایک فولوود از مؤسسه مطالعات انرژی آکسفورد برآورد کرده است که اجماع تمام این اختلالات به کاهش عرضه حدوداً ۵‌درصدی LNG انجامیده است.

با جذب بخش عمده LNG توسط آسیا، چیز زیادی برای خریداران اروپایی باقی نمانده است. واردات LNG به اروپا حالا به نسبت سال پیش ۲۰ درصد کاهش داشته است. موجودی گاز حدوداً ۲۵ درصد از میانگین بلند‌مدت آنها کمتر است. تحلیل‌گران انتظار داشتند گاز‌پروم روسیه، که تأمین‌کننده یک‌سوم گاز اروپاست، تفاوت ایجاد کند. اما با وجود برآورد تمام قراردادهای گازی بلندمدتش به اروپا در سال جاری، هنوز گاز اضافی را در بازار لحظه‌ای به فروش نرسانده است. برخی گمان می‌کنند که گاز‌پروم می‌خواهد راه‌اندازی خط لوله نورد‌استریم‌۲ را تسریع کند.

اروپا از جهاتی دیگر تحت‌تأثیر آب‌و‌هوای عجیب قرار گرفته است. رکود جوی در سرتاسر شمال‌غربی این قاره، به کاهش تولید باد انجامیده. مثلاً در آلمان در دو هفته ماه سپتامبر تولید برق بادی ۵۰ درصد کمتر از میانگین پنج‌ساله آن بود. به علاوه در شرایط آب‌و‌هوای اروپایی، اغلب در این منطقه با استفاده بیشتر از زغال‌سنگ به قیمت بالای گاز پاسخ داده می‌شود. اما قیمت زغال‌سنگ نیز به تبع تقاضای برق و تنگناهای تولید، در بالاترین حد خود قرار دارد. هزینه مجوزهای کربن اروپایی نیز به بالاترین حد خود می‌رسد. این موضوعات به دارنده این حق را می‌دهند که مقداری گازهای گل‌خانه‌ای نشر دهد. از آنجا که تصاعدات ناشی از سوزاندن زغال‌سنگ بیش از انتشارات گازهای طبیعی است، مجوزهای کربن باز هم گران‌بهاتر می‌شوند.

چه چیز ممکن است بتواند در بازه کوتاه‌مدت «گرما» را از مناسبات بازار خارج کند؟ شاید «جانشینی». اتفاقی که در بعضی مناطق در حال رخ‌دادن است. اروپا به نسبت سال پیش دارد زغال‌سنگ بیشتری می‌سوزاند. برخی نیروگاه‌های برقی پاکستان و بنگلادش نیز از LNG به نفت تغییر کرده‌اند. احتمال دیگر افزایش عرضه از مبدأ روسیه است. اما اینکه روسیه چقدر می‌تواند مازاد تولید داشته باشد، معلوم نیست. احتمال پایانی نیز آب‌و‌هوایی گرم‌تر است. که در حال حاضر هم هواشناسان زمستانی سرد را پیش‌بینی کرده‌اند. بعید است قیمت گاز حالا‌حالاها کاهشی چشم‌گیر را تجربه کند.

بازار گاز امریکا به تقاضای بین‌المللی پاسخ داده است. به گفته اداره اطلاعات انرژی (یک سازمان آماری دولتی) امریکا در نیمه اول سال، حدود یک‌دهم تولیدات گاز طبیعی‌اش را صادر کرده است که نسبت به سال قبل ۴۲ درصد افزایش داشته است. اما تولید داخلی امریکا اگر بالاتر هم برود، کمکی به تعادل بازار بین‌المللی LNG نمی‌کند. تأسیسات LNG در امریکا تقریباً با تمام ظرفیت‌شان مشغول کارند؛ همچنان که تأسیسات مایع‌سازیِ کشورهای بزرگ تولیدکننده گازی نظیر استرالیا و قطر. گسترش کارخانه‌های LNG امکان‌پذیر است (قطر قصد دارد ظرفیت خود را ۵۰ درصد افزایش بدهد) اما این کار، سال‌ها به طول می‌انجامد.