کی، چقدر دزدیده؟

گروهی از روزنامه‌نگاران و فعالان رسانه‌ها از کشورهای مختلف جهان در یکی از بزرگترین افشاگری‌های مالی، اسرار مالی 35 رهبر فعلی و سابق جهان، بیش از 330 سیاستمدار و مقام دولتی در 91 کشور را تحت عنوان «اسناد پاندورا» افشا کرده‌اند. برای کشف اسناد ⁧‫پاندورا⁩، بیش از ۶۰۰ روزنامه‌نگار و ۱۵۰ رسانه از 117 کشور جهان، مدت دو سال بین ۱۲ میلیون سند محرمانه جستجو و تحقیق کرده‌اند که گوشه‌هایی از فعالیت‌های ۲٩هزار شرکت به اصطلاح «فراسرزمینی» یا “آف‌شور” (Offshore) را درمعرض نمایش می‌گذارد.

منظور از آف‌شور، شرکت‌هایی هستند که معمولاً در بهشت‌های مالیاتی مستقرند و عملاً هیچ فعالیت واقعی ندارند، مگر نقل و انتقال مالی. اسناد پاندورا ادامه تحقیقات مشابهی به نام اسناد پاناما در سال ۲۰۱۶ است. اساس آن تحقیقات داده‌های درز کرده از یکی شرکت حقوقی بود که اکنون منحل شده است. طبق این اسناد، ۳۳۶ سیاستمدار بر سر کار یا سابق حساب‌های آف‌شور داشتند. که بیشترین آن‌ها مربوط به اوکراین و روسیه بودند.

این افشاگری در پی لو رفتن اسناد ۱۴ شرکت‌ مالی و حقوقی در پناهگاه‌های مالیاتی از جمله جزایر ویرجین بریتانیا، پاناما، بلیز، قبرس،امارات متحده عربی، سنگاپور و سوئیس بوده است. بررسی این اطلاعات زیرنظر "کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاری تحقیقی" (آی‌سی‌آی‌جی) انجام شده است. یکی از مهمترین یافته‌ها در بررسی اسناد لو رفته این است که چقدر برای ثروتمندان و افراد بانفوذ آسان است که کاملا قانونی شرکتی تاسیس کنند و پنهانی در بریتانیا ملک بخرند.

پاندورا را باز کنید و ببیند!

در این اسناد از رهبران بلندپایه جهان نام برده شده است. ملک عبدالله دوم پادشاه اردن، روسای جمهوری چهار کشور آفریقایی از جمله اوهورو کنیتا، رئیس جمهوری کنیا، آندری بابیس، نخست وزیر جمهوری چک، روسای جمهوری اوکراین، جمهوری دومینیکن و اکوادور ازاین جمله هستند.

پس از انتشار اسناد پاندورا، برخی از افرادی که نام آنها در این فهرست دیده می‌شود، به تکذیب داده‌های آن پرداختند و اتهام تخلفات مالی را نپذیرفتند. برای مثال حسان دیاب، نخست‌وزیر پیشین لبنان، در واکنش به انتشار اسناد پاندورا در مورد فرار مالیاتی فراسرزمینی که نام او نیز در فهرست آن دیده می‌شود، گفت که در تاسیس شرکت در سال ۲۰۱۵ مشارکت کرده و ۱۷ سهم نیز داشته، اما از آن پس به عنوان مدیر از شرکت استعفا داده و سهام خود را نیز فروخته است.

اسناد لو رفته نشان می‌دهند پادشاه اردن از سال ۱۹۹۹ که به قدرت رسیده با استفاده از شبکه‌ شرکت‌های ثبتی در جزایر ویرجین بریتانیا و دیگر پناهگاه‌های مالیاتی، مخفیانه ۷۰ میلیون پوند (بیش از ۱۰۰ میلیون دلار) ملک به نام خود کرده است، با خریدن پانزده عمارت در آمریکا و انگلیس از جمله سه عمارت کنار هم مشرف به اقیانوس در مالیبوی کالیفرنیا به ارزش ۵۰ میلیون پوند و عمارت‌هایی درلندن و اسکوت در انگلیس.

واشنگتن پست که یکی از سازمان‌های خبری دخیل در این تحقیق است در گزارش خود به پرونده یک زن روسی به نام «سوتلاناکریونوگیخ» پرداخته است. گفته می‌شود این زن مالک آپارتمانی در موناکو است و آن را سال ۲۰۰۳ از طریق یک کمپانی واقع در جزیرهتورتولا در کارابین چند هفته پس از تولد دخترش خریده است. در آن زمان این خانم در یک رابطه پنهانی چند ساله با ولادیمیر پوتین بوده است. دختر این خانم اکنون ۱۸ سال دارد.

نام یک نوازنده ویولنسل روسی که دوستان زمان کودکی پوتین است در رابطه با یک حساب بانکی با موجودی ۲ میلیارد دلار در این گزارش‌ها آمده است. همزمان دولت روسیه نیز آنچه در اسناد پاندورا منتشر شده را اتهاماتی «بی‌اساس» خواند. سخنگوی دفتر ولادیمیر پوتین مدعی شد که رئیس جمهوری روسیه هیچ گونه ثروت پنهانی ندارد.

یک سند دیگر از مجموعه این مدارک نشان می‌دهد که آندری بابیس، نخست وزیر جمهوری چک تنها چند روز پیش از انتخابات پارلمانیاین کشور با خرید یک ملک ۲۲ میلیون دلاری در کن فرانسه مربوط است. بابیس درجریان یک مناظره تلویزیونی ارتکاب هر گونه کار خلافی را تکذیب کرد. بابیس گفت: مالیات پولی که از بانک چک خارج شده قبلا پرداخت شده بود، این پول متعلق به من بوده و به یک بانک چک بازگشته است.

اوهورو کنیتا، رئیس جمهوری کنیا که یکی از قدرتمندترین مردان آفریقا به حساب می آید نامش در این اسناد آمده است. مادر و خواهران و برادران کنیتا دست کم شش کسب و کار و شرکت آف شور و بنیاد برای مدیریت اموالشان تاسیس کرده‌اند. اغلب این شرکت‌ها پیش از آغاز دوران ریاست جمهوری کنیتا ثبت شده و میزان دارایی این شرکت‌ها بالغ بر ۳۰ میلیون دلار است. خانواده کنیتا به درخواست کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی برای اظهار نظر در این رابطه پاسخی نداده اند.

گیلرمو لاسو، رئیس جمهور اکوادور که بر اساس اسناد پاندورا وجوه کلانی را به دو تراست مستقر در در ایالت داکوتای جنوبی آمریکامنتقل کرده است، در واکنش اعلام کرد: این کاملا درست است که سال‌ها پیش از این، من سرمایه‌گذاری‌های مشروعی در دیگر کشورهاداشته‌ام اما اطمینان می‌دهم که تمام درآمدم را اعلام و مالیات آنها را در اکوادور پرداخت کرده‌ام.

محمد بن راشد آل مکتوم، نخست وزیر امارات متحده عربی و حاکم دبی یکی از چهره‌های شاخص خاورمیانه است. اسناد پاندورا نشان می‌دهد که او صاحب سهام سه شرکت است که در باهاما و جزایر ویرجین بریتانیا از طریق یک شرکت ثبت شده است.

شاهزاده های سعودی برای داعش سلاح خریده اند

تعدادی از شاهزادگان سعودی در خرید سلاح از صربستان و رساندن آن به دست تروریست‌های داعش در یمن دست دارند. طبق این اسناد، معاملات تسلیحاتی مذکور به شکل قابل توجهی در توسعه نفوذ داعش در مناطق مختلف یمن سهیم بوده است. دو نفر دیگر به نام‌های «محمد بن عبدالکریم حسن» و «یوسف العتیبی» از شاهزادگان سعودی مشغول در وزارت دفاع نیز در ارتباط با این پرونده بازداشت شدند. در اسناد پاندورا، نام این دو کارمند وزارت دفاع عربستان به همراه یک فرد بازنشسته آمریکایی به نام «ویلیام مایکل» ویک شهروند کاندایی با اصالت لبنانی به نام «شادی شعرانی» دیده می‌شود. طبق این اسناد «محمد بن عبدالکریم حسن» در ۱۳سپتامبر ۲۰۱۶ یعنی کمتر از یک سال پس از آغاز جنگ یمن، به مدیریت شرکت انگلیسی Larkmont Holdings Limited رسیدهاست. از فعالیت‌های این شرکت انگلیسی خرید سلاح از شرکت GIM صربستان که متعلق به پدر «نیبویسا استیفانوویچ» وزیر دفاع این کشور است، می‌باشد؛ اما بخشی از این سلاح‌ها به دست تروریست‌های داعش در یمن رسیده است. طبق این اسناد، «محمد بن عبدالکریم حسن» هنگامی که مدیر کل شرکت Larkmont Holdings Limited می‌شود، آدرس این شرکت را تغییر می‌دهد. این آدرس ما را به شرکت نظامی «ریناد الجزیره» که در ریاض مستقر است می‌رساند. در یکی از اسناد به تاریخ یکم مارس ۲۰۱۷ آمده است که این شاهزاده سعودی مجوزهای متعددی را برای پیشبرد کارهای خود از وزارت دفاع عربستان اخذ کرده است. یکی از این مجوزها اخذ نمایندگی وزارت دفاع برای خرید سلاح از صربستان برای شبه‌نظامیان ائتلاف سعودی در یمن است، اما «محمد بن عبدالکریم حسن» بخشی از این سلاح‌ها را با واسطه در اختیار داعش در یمن قرار داده است. سعودی‌لیکس در ادامه نوشت که برخی از تصاویر گرفته شده از تروریست‌های داعش در استان البیضاء در جنوب یمن نشان می‌دهد که سلاح‌های در دست آن‌ها ساخت کشور صربستان است. سلاح‌هایی که وزارت دفاع عربستان از این کشور خریداری کرده بود. این تصاویر نشان می‌دهد که شماره سریال برخی خمپاره‌ها به خوبی نشان می‌دهد که همان سلاح‌های خریداری شده از سوی وزارت دفاع عربستان از شرکت GIM صربستان است.

علیف ها خانوادگی چپاول می کنند

این اسناد افشاگری‌هایی را درباره الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان و خانواده‌اش نیز منتشر کرده است. تحقیقات نشان داد که علی‌اف و همکاران نزدیکش مخفیانه در معاملات املاک در انگلیس به ارزش بیش از ۴۰۰ میلیون پوند دست داشته‌اند. و پسر ۱۱ ساله اواملاک ده ها میلیون یورویی در لندن دارد. سه سال قبل نیز گاردین نوشته بود که دختر علی اف قصد داشته از طریق پولشویی یک ساختمان ۶۰ میلیون پوندی در لندن بخرد. بخش زیادی از این شرکت های پولشویی تحت هدایت مهربان علی اف، همسر علی اف هستند. سه فرزند و دو نفر از نزدیکان الهام علی اف از شرکت‌های مخفی دریایی برای خرید پنت هاوس مجلل، فضای اداری تجاری وحتی یک میخانه قدیمی در قلب لندن استفاده کردند. اسناد فاش شده پاندورا نشان می‌دهد که چگونه این املاک توسط یک شبکه متصل به 84 شرکت دریایی نگهداری می‌شده است.

ساختمان‌های چشمگیر در پایتخت انگلیس دارای یک ویژگی مشترک هستند که هیچ رهگذری و یا حتی یک خبرنگار محلی در زمینه املاک و مستغلات-هرگز نمی‌داند آنها متعلق به برخی از افراد نزدیک به رئیس جمهور دیکتاتور باکو، الهام علی اف است. ‌دو دختر علیاف، پسرش، همسرش و دو همکار تجاری نزدیک خانواده، 429 میلیون پوند (694 میلیون دلار) در املاک لندن-از جمله برای بناهای تاریخی برجسته، توسعه تجاری و آپارتمانهای لوکس در محله های معتبر پول خرج کرده‌اند. مالکیت آنها بر این امپراتوری املاک به طور سیستماتیک سال‌ها پشت شرکت های دریایی با نام‌های عمومی مانند Sheldrake Six و Fliptag Investments پنهان شده است. اما به لطف اسناد پاندورا، نشت جدیدی از اسناد فراساحلی که توسط کنسرسیوم بین المللی روزنامه نگاران تحقیقی به دست آمده است. مشخص شده در مجموع 84 شرکت دریایی ناشناخته که قبلاً در جزایر ویرجین بریتانیا ثبت شده بودند به عنوان یک سیستم متصل به هم اداره می شوند و آنها متعلق به علی اف و همکارانش از سال 2006 هستند. تعدادی از شرکت ها در اولین دوره ریاست جمهوری الهام علی اف، که در سال 2003 آغاز شد، تأسیس شدند. او اکنون در چهارمین دوره خود است، رئیس یک رژیم خودکامه که بر اساس زندانی شدن روزنامه نگاران، وکلا و فعالان ایجاد شده است. پسرش، حیدر، اولین شرکت دریایی خود را در حالی که هنوز در مدرسه ابتدایی تحصیل می کرد به دست آورد. دخترش آرزو هم که در لندن روانشناسی خوانده در 19 سالگی به این مسیر وارد شد. اگرچه شرکت‌ها در رابطه با آنچه را که انجام می‌دهند بیشتر از اظهاراتی مبهم مانند "افتتاح حساب" یا "معامله در باکو و اروپا" اعلام نکرده‌اند اما یک هدف روشن است: بسیاری از آنها دارایی‌های وسیعی از اموال در سراسر پایتخت انگلیس و فراتر از آن دارند. منبع پولی که برای خرید بیشتر این املاک استفاده می‌شود در کاغذهایی نهفته است که ممکن است هرگز علنی نشوند. این وجوه ممکن است مشروع باشند یا نباشند، و افراد درگیر ممکن است از منشاء آنها آگاهی کمی داشته باشند یا اصلا ندانند. قبل از رسیدن به چنین نتیجه گیری، تحقیقات بیشتری لازم است. گزارشگران دریافتند که حداقل هشت شرکت آنها چندین میلیون دلار پول نقد از پولشویی وسیع و سیستم های انتقالکه قبلاً توسط OCCRP کشف شده بود دریافت کردند منشأ نهایی این پول نیز ناشناخته است. این سیستم ها وجوه مشروع و نامشروع را جابجا کرده اند. در حالی که برخی از این شرکت های دریایی در سال های اخیر بسته شده اند و برخی از املاک آنها فروخته شده است. تا سال 2017 علیف ها 125 میلیون پوند (191 میلیون دلار) املاک و مستغلات را با ایجاد قالبی کنترل شده، امن و محرمانه به واسطه پدر همسر الهام عل‌اف منتقل کرده بودند. یکی از این املاک در سال 2018 فروخته شد، اما اسناد پاندورا در مورد این مجموعه شرکت ها در آن سال به پایان می رسد و اطلاعات بیشتری در دسترس نیست. دولت علی اف به درخواست ها برای اظهارنظر درباره این اسناد پاسخ نداد. همینطور فرزندانش لیلا، آرزو و حیدر علی اف. یک ملک 33 میلیون پوندی در مرکز لندن که برای پسر 11 ساله رئیس جمهور خریداری شده است. بعد از روی کار آمدن الهام در سال 2003، در عرض چند سال دختر کوچکش آرزو فقط با 19سال سن سهامدار Strahan Holding and Finance یک شرکت دریایی سوئیسی بود؛ وحساب بانکی که به واسطه آن سه آپارتمان به ارزش 5.1 میلیون پوند (9.7 میلیون دلار) در منطقه لندن در نایتسبریج خریداری کرد. «تریدنت تراست» به عنوان ارائه دهنده خدمات دریایی ده ها شرکت را برای خانواده علی اف و همکاران آنها اداره می کند. و ارائه دهنده خدمات شرکتی در بین 14 شرکتی بود که اسناد فاش شده آنها اسناد پاندورا را تشکیل می دهند. دختر الهام علیف به دنبال این بود که توجه بیشتری را در Trident Trust که شرکت را برای اوایجاد کرده بود، جلب کند. در سال 2009 Trident Trust یک شرکت در لندن را مامور می کند تا سابقه او را بررسی کند. در اطلاعات فاش شده آن شرکت مامور تحقیق آمده است که باید با پول زن جوان(دختر علیف)، مشکوک برخورد شود زیرا هرگونه وجوهی که توسط علی‌اف و خانواده اش نگهداری می شود نتیجه مستقیم موقعیتش به عنوان رئیس جمهور است و اتهامات گسترده و پایدار فساد، علیه پدرش الهام علیف وجود دارد. در ادامه این گزارش آمده است: در صورت تمایل مشتری برای ایجاد رابطه با آرزو، هرگونه معامله ای که شامل او شود باید تحت بررسی مداوم قرار گیرد. «تریدنت تراست» قبل از این گزارش حداقل 16 شرکت دریایی را برای آرزو به کار گرفته بود. علاوه بر سه آپارتمان در نایتسبریج لندن، این شرکت ها قبلاً یک پنت هاوس در همان ساختمان و یک ملک تجاری بزرگ در رومانی خریداری کرده بودند. از همان سال خواهر بزرگتر آرزو، لیلا صاحب شرکت تحت مدیریت Trident خود شد که یک ساختمان اداری بزرگدر نزدیکی خیابانی معروف در لندن داشت در حالی که حیدر جوان "صاحب خانه" یک رستوران با ستاره میشلن، یک گالری هنری و دفترمرکزی Conde Nast شد.

در سال 2010 واشنگتن پست گزارش داد که آذربایجانی هایی با نام سه فرزند علی اف دارای 75 میلیون دلاراملاک در امارات متحده عربی هستند. گزارش های بعدی از اسناد پاناما و تحقیقات دیگر نشان داد که آرزو و لیلا بیش از 12 شرکت درحوزه های مختلف دارند. املاک لوکس در پایتخت های اروپایی، سه اپراتور مخابراتی (که به دولت اجازه جاسوسی از شهروندان را می داد)، یک شرکت ساختمانی و بانکی به نام AtaHolding و حتی یک معدن طلا. اگر ثروت عظیم فرزندان علیف از پدر آنها باشد توضیح آن از نظر درآمد مشروع همچنان دشوار است. الهام قبل از ریاست جمهوری نایب رئیس SOCAR شرکت دولتی نفت آذربایجان بود. درآمد فعلی وی به عنوان رئیس جمهور مشخص نیست، اما آخرین حقوق رسمی منتشر شده وی ، در سال 2015 ، حدود 230،000 دلار است.

با وجود این ارقام اگر ثروت عظیم فرزندان علیف از پدر آنها باشد توضیح آن از نظر درآمد مشروع همچنان دشوار است. آرزو درلندن روانشناسی خوانده و چندین فیلم مستند تهیه کرده است. او اکنون رئیس یک شرکت تولید رسانه ای در باکو است. خواهر بزرگترش لیلا با یک خواننده پاپ روسی ازدواج کرد و چندین سال را در مسکو زندگی کرد. گفته می شود که او همچنین تهیه کننده سینما بود و درهنر مشغول است. کمترین اطلاعات در مورد حیدر ، جانشین احتمالی پدرش، وجود دارد. او در سال 2018 از آکادمی دیپلماتیک باکو، که عموی مادرش ریاست آن را بر عهده دارد فارغ التحصیل شد.

روزنامه نگاران در جستجوی توضیحاتی در مورد این ثروت، سالها به بررسی ارتباطات بین خانواده علی‌اف و الیگارشی که در دوران حکومت الهام در باکو ثروتمند شده اند پرداختند که به دو شخصیت کلیدی از مقامات سابق رسیدند؛ ممدوف و اشرف کامیلوف. در حالی که منابع دقیق ثروت خانواده علی اف ناشناخته است، روشن است که موفقیت مالی آنها با آتا هولدینگ و سازندگان آن آمیخته است. اسناد پاندورا⁩ نشان می دهد که کامیلوف بیش از هر کس دیگری باامپراتوری دریایی خانواده علی اف در ارتباط بوده است. از چهره های مهم در این ساختار جعفر قربانوف است که رئیس آتا هولدینگ بود. او به عنوان مدیر در اکثر 84 شرکت دریایی درهم تنیده فعالیت می کرد. بسیاری از فعالیت های شرکت ها ناشناخته است امااسناد Trident Trustنشان می دهد که برخی از آنها حساب هایی بانکی در سوئیس و چک ایجاد کرده اند. سوابق نشان می دهد تقریباً به طور کامل در لندن، ده ها ملک را به ارزش 429 میلیون پوند (694 میلیون دلار) به صورت نقدی خریداری شده اند.

در یکی ازعجیب ترین موارد حیدر در 11 سالگی صاحب چهار ساختمان در خیابان مدوکس در منطقه تونی مایفر بود. گران ترین دارایی متعلق به یکی از اعضای خانواده علیف، یک پروژه تجاری در خیابان کانادیت بود که به مبلغ 35.5 میلیون پوند (58.8 میلیون دلار) توسط کامیلوف خریداری شد و چند هفته بعد به آرزو دخترش که آن زمان 22 ساله بود منتقل شد. بزرگترین دارایی در این شبکه، شرکت توسعه تجاری208 میلیون پوندی (343 میلیون دلار) به نام Holborn Links بود که چندین بلوک را در قلب لندن شامل می شود. بین اواخر سال 2010 و اواسط 2011، دو شرکت BVI کامیلوف ، EZE Investment و Gigaworks Holding ، بیش از 5.2 میلیون دلار از دو شرکت ثبت شده در پاناما و هنگ کنگ دریافت کردند. این معاملات طیف وسیعی از اهداف، از ماشین تا مصالح ساختمانی تا لوازم آرایشی رانشان می دهد. این اسناد شامل بیش از 750،000 تراکنش بانکی است که از طریق قانون آزادی اطلاعات ایالات متحده در رابطه باتحقیقات و تعقیب 2016 ⁧‫رضا ضراب⁩، دو تابعیتی ایرانی-ترکی به دست آمده است. کمتر از سه ماه پس از دریافت هزینه لوازم آرایشی،Gigaworks Holding یک خانه شهری 28.8 میلیون دلاری در میدان اوینگتون 33 خرید.

از عمران خان تا تونی بلر

اعضای نزدیک خانواده عمران خان، نخست وزیر پاکستان از جمله وزرای کابینه و خانواده‌های آن‌ها به‌طور مخفیانه صاحب شرکت‌ها وصندوق‌هایی هستند که میلیون‌ها دلار پول دارند.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین سهام خود را به یک شرکت مخفی فراسرزمینی دست پیش از پیروزی در انتخابات ۲۰۱۹ منتقل کرد. همچنین به گزارش بی بی سی، تونی بلر نخست‌وزیر سابق انگلیس و همسرش برای خریدن دفتری در لندن از پرداخت ۳۱۲ هزارپوند تمبر مالیاتی معافیت شدند. آن ها شرکتی را خریدند که در یک پناهگاه مالیاتی ثبت شده بود و مالک این دفتر بود. طبق اسنادپاندورا یکی از حامیان مالی اصلی حزب محافظه‌کار انگلیس و کمپین نخست‌وزیری بوریس جانسون مشاور معامله‌ای برای پرداخت ۲۲۰میلیون دلار رشوه به دختر رئیس‌جمهور سابق ازبکستان و دیگر معاملات غیرقانونی‌ش بوده و ۶۵ میلیون دلار برای این کار گرفته.

اسراییلی ها هم هستند

در این اسناد کلمه «اسرائیل» بیش از ۴۰ هزار بار و نام ۵۶۵ اسرائیلی به عنوان صاحب شرکت‌هایی که از این نوع معاملات سود برده اند قید شده است. از نظر رقم معاملات و پس‌انداز در بین ده‌ها کشور جهان که رهبران و اتباع آن در این اسناد افشا شده‌اند، اسرائیل در رتبه شانزده مقرار دارد. ده میلیارد که نام آنها در این اسناد افشا شده اهل اسرائیل هستند و علاوه بر این نام بیش از ۵۰۰ اسرائیلی دیگر که درآمدآنها به نسبت سایرین کمتر بوده در این اسناد به چشم می‌خورد. یکی از این افراد نیر برکات، شهردار سابق اورشیلیم و عضو فعلی پارلمان اسرائیل از حزب لیکود است. این اسناد نشان می‌دهند که او تاسال ۲۰۱۹ در چندین شرکت سهام داشته و پس از ورود به پارلمان این دارایی‌ها را به برادر خود منتقل کرده است.