ارزش سرمایه‌گذاری بانک‌ها در سینما چقدر است؟

ردپای ورود بانک ها به سینما تا پیش از سال ۱۳۸۹ کمرنگ بود و بی رمق. گویی هنوز جادوی سینما و پتانسیل بالای این عرصه برای سرمایه گذاری و توسعه برندینگ، چندان چشم بنگاه های مالی و بانک ها را به خود خیره نکرده بود. سال ۱۳۸۹ اما، تعامل بانک ها و سینمای ایران را همزمان وارد فاز تازه ای کرد. فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی برنده جایزه اسکار شد؛ فیلمی که از سوی یک بانک خصوصی تغذیه مالی شده بود؛ بانک پاسارگاد… 

مورد نکوهش قرار دادن کلیات ورود بانک‌ها به عرصه فیلمسازی از هر منظر و تفکری ضرر به سینماست. اما روش و نحوه گزینش فیلم و تهیه‌کننده از سوی بانک؛ نکته‌ای‌ست که نقدهای منصفانه‌ای بر آن وارد است.

تخمین سرمایه گذاری بانک ها در سینما 

اگرچه رقم مشخصی درباره حجم سرمایه‌گذاری بانک‌ها در سینماها در دسترس نیست اما می‌توان ارزش این سرمایه‌ها را با احتساب تعداد فیلم‌های سرمایه‌گذاری شده، محاسبه کرد. بر اساس تخمینی که روزنامه «دنیای اقتصاد» در این رابطه انجام داده، تعداد فیلم‌های ساخته شده در هر سال با سرمایه‌گذاری بانک‌ها شاید بتوان از رقم تقریبی سالانه حدود پنج تا هشت میلیارد تومان رونمایی کرد، که در واقع این رقم در هر سال می‌تواند صرف ساخت سه تا پنج فیلم سینمایی متوسط باشد. نکته جالب آن جاست که بازگشت سرمایه در اکران این فیلم‌ها، دست کم بیش از ۳ برابر هزینه تولید بوده است و این یعنی سود دست کم ۲۰۰ درصدی برای یک سرمایه‌گذار. با این وجود شاید خیلی زود بانک‌ها به این نتیجه رسیدند که بازدهی مالی سینمای ایران در مقابل چرخش مالی بانک‌ها، رقم قابل توجهی نیست. از همین رو سرعت سرمایه‌گذاری‌ این نهادها در سینما فروکش کرد و عمدتا ابزار سینما در ایران برای بانک‌ها بیش از آن که معطوف به سود مالی باشد، معطوف به سود غیرمالی یا اعتبار و سرمایه اجتماعی شد. در حال حاضر شهرداری و فارابی دو قطب سینمایی هستند و بانک پاسارگاد هم یکی از این قطب‌ها شده است. 

کدام بانک ها، کدام فیلم ها؟! 

پاسارگاد جزء اولین بانک هایی بود که در سینما سرمایه گذاری کرد، تعداد فیلم های تحت حمایت مالی این بانک تاکنون، ۷ عنوان است. در این میان با احتساب سهم مرسومِ ۳۷ تا ۴۰ درصدی سرمایه گذار یا تولید کننده از فروش فیلم، میزان فروش و میانگین سهم بانک پاسارگاد در فیلم ها به شرح زیر برآورد می شود، لازم به ذکر است که بانک پاسارگاد در بخشی از سرمایه گذاری این فیلم ها سهیم بوده است. برای مثال در تولید «من دیه گو مارادونا هستم»، ۵۰ درصد بودجه از سوی بانک، ۲۵ درصد بودجه از شرکت سرمایه گذاری «پارس آریان» و ۲۵ درصد سرمایه گذاری نیز توسط تهیه کننده یعنی جواد نوروزبیگی پرداخت شد: 

با این حال فروش جهانی این آثار نیز جالب توجه است. طبق آمار اعلام شده از سوی موسسه Box office mojo ، فیلم «جدایی نادر از سیمین» در اکران جهانی توانست فروشی حدود ۲۰ میلیون دلار داشته باشد؛ رقمی که برای سرمایه گذار ایرانی آن هم در ده سال گذشته، رقم بزرگی است. امری که نشان می دهد، سود سرمایه‌گذاری بانک‌ها در حوزه سینما، به نسبت آورده آن ها رقم قابل‌توجهی است. 

بانک گردشگری از دیگر بانک ‌ هایی است که نسبت به سایر بانک ‌ ها با کارنامه موفق ‌ تری در گیشه روبه ‌ روست. راضی کردن مرضیه بروند برای ساخت فیلم سینمایی از یکی از مهم ‌ ترین خاطرات کودکی چند میلیون ایرانی، کاری بود که بانک گردشگری انجام داد و ریسک سرمایه‌گذاری روی یک برند موفق داخلی را پذیرفت. «شهر موش ها ۲» با ۶ میلیارد تومان تولید شد و در گیشه به فروش ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی رسید. سهم سرمایه گذار از این رقم، ۴ میلیارد و ۶۲۵ میلیون تومان برآورد می شود.

بانک سینا از دیگر بانک های دخیل در ساز و کار مالی سینما است. این بانک، وابسته به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی است و بخشی از سرمایه «نگار» ساخته رامبد جوان را تدارک دید. این فیلم بیش از ۲ میلیارد و ۶۲۵ میلیون تومان فروش داشته و سهم سرمایه گذار از این رقم، بیش از ۹۷۱ میلیون تومان است. 

بانک اقتصاد نوین از دیگر بانک‌هایی است که سعی کرده جای پایی برای خود در سینما باز کند . این بانک هم به مانند بانک پاسارگاد هم سابقه تولید و سرمایه‌گذاری فیلم سینمایی را دارد و هم بعضا در حمایت از بعضی جشنواره‌های سینمایی وارد فضای فرهنگ شده است . شرح مالی برخی از آثار سینمایی تولید شده با مشارکت چنین است: 

البته مجموعه مستندهای «کارستان» به تهیه‌کنندگی مجتبی میرتهماسب که با حضور پررنگ رخشان بنی‌اعتماد، در اکران هنر تجربه بسیار به چشم آمده بود نیز از پروژه‌های سینمایی اقتصاد نوین است. حمایت و سرمایه‌گذاری در انتشار کتاب، آلبوم موسیقی، جشنواره فیلم پروین و گالری هنرهای تجسمی هم از دیگر حیطه‌های فعالیت این بانک است. 

بانک ملت در تامین سرمایه فیلم «لس‌آنجلس- تهران» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی تینا پاکروان از دیگر بانک‌هایی است که سال ۱۳۹۷ به باشگاه بانکی‌های فیلمساز پیوست . در تیزر تبلیغاتی این فیلم رسما نام و لوگوی بانک ملت و فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه ذکر و باشگاه مشتریان بانک ملت هم آن را به مخاطبان خود توصیه کرده بود. این فیلم بیش از ۷ میلیارد و ۱۷۷ میلیون تومان فروش داشت که بیش از ۲ میلیارد و ۶۵۵ میلیون تومان از ان سهم سرمایه گذار است.