نقشه اتحادیه اروپا برای خرید گاز روسیه بدون نقض تحریم‌ها

بلومبرگ به نقل از یک منبع آگاه نوشت: کمیسیون اروپا در دستورالعمل جدیدی درباره پرداخت پول گاز روسیه، قصد دارد اعلام کند شرکتها زمانی که به یورو یا دلار پول پرداخت کنند، باید به شکل شفاف اعلام کنند که به تعهدشان مطابق با قراردادهای فعلی عمل کرده‌اند. بازوی اجرایی اتحادیه اروپا به دولتها اعلام کرده است که دستورالعمل جدید مانع از آن نمی شود که شرکتها در گازپروم بانک، حساب افتتاح کنند و به آنها اجازه خواهد داد در چارچوب تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا بر سر حمله مسکو به اوکراین، علیه روسیه وضع کرده است، گاز خریداری کنند.

شرکتهای اروپایی هفته‌هاست تقلا می‌کنند مشخص کنند چگونه می‌توانند خواسته مسکو در خصوص سیستم پرداخت جدید را برآورده کنند بدون این که تحریم‌ها علیه بانک مرکزی روسیه را نقض کنند. پوتین ۳۱ مارس اعلام کرد اگر پرداختها به روبل صورت نگیرد، صادرات گاز متوقف خواهد شد.

بر اساس گزارش بلومبرگ، اتحادیه اروپا در ابتدا اعلام کرده بود مکانیزمی که پوتین خواستار استفاده از آن شده است، تحریم‌های این بلوک را نقض می کند. اما کمیسیون اروپا در نشست روز جمعه که پشت درهای بسته انجام گرفت، به کشورهای عضو اعلام کرد شرکتها می‌توانند همان طور که کرملین دستور داده است، به یورو یا دلار در گازپروم بانک، حساب افتتاح کنند. اما کمیسیون اروپا درباره این که آیا داشتن حساب به روبل مطابق با مقررات اتحادیه اروپا خواهد بود، حرفی به میان نیاورد. پیش از این مقامات اروپایی گفته بودند گشایش چنین حسابهایی، نقض تحریم‌ها خواهد بود. اما در دستورالعمل جدیدی که در اختیار اعضای اتحادیه اروپا قرار گرفت، به این موضوع اشاره نشد.

ریسک جدی قطع عرضه گاز روسیه 

فشار بر اروپا برای تامین گاز در روزهای اخیر با اعمال تحریم‌های مسکو علیه زیرمجموعه های اروپایی شرکت دولتی گازپروم افزایش پیدا کرده است. این اقدام روسیه پس از قطع یک مسیر ترانزیت مهم گاز صورت گرفت که قیمتها را بالاتر برد. اوکراین با اشاره به مداخله نیروهای روسی، سه شنبه گذشته یک مسیر ترانزیت گاز روسیه به اروپا را متوقف کرد که نخستین اختلال عرضه گاز روسیه از طریق اوکراین از زمان آغاز جنگ بود. اما اروپا برای تامین گاز از منابع دیگر چه گزینه‌هایی دارد.

روسیه حدود ۴۰ درصد از گاز طبیعی اروپا را عمدتا از طریق خطوط لوله تامین می‌کند. تحویل گاز روسیه به این منطقه سال میلادی گذشته به حدود ۱۵۵ میلیارد متر مکعب رسید.

کریدور ترانزیت اوکراین، بیشتر گاز را به اتریش، ایتالیا، اسلواکی و سایر کشورهای اروپای شرقی می‌رساند.

اوکراین سه شنبه گذشته خط لوله سوخرانیوکا را بست که از منطقه تحت تصرف روسیه در شرق این کشور می‌گذرد. کی‌یف پیشنهاد کرد جریان گاز به اروپا از طریق مسیر سودژا منتقل شود اما گازپروم روسیه اعلام کرد تغییر این حجم گاز به مسیر مذکور از نظر فنی ممکن نیست.

طبق گزارش شرکت مشاوره ریستاد انرژی، جریان روزانه گاز از طریق سوخرانیوکا از ابتدای ماه مه تاکنون به ۲۳ میلیون متر مکعب رسید که ۲۰ درصد کمتر از آوریل بود. جریان روزانه گاز از طریق سودژا در ماه حدود ۷۰ میلیون متر مکعب بود که نزدیک به ظرفیت ترانزیت ۷۷ میلیون متر مکعب در روز این مسیر بود اما می‌تواند به ۸۳ میلیون متر مکعب در روز افزایش پیدا کند.

بر مبنای این ارزیابی، همچنان حدود ۱۰ میلیون متر مکعب در روز گاز است که باید به مسیرهای دیگری هدایت شود که به نظر می‌رسد ظرفیت تکمیل است.

روسیه و اوکراین در خصوص میزان گازی ترانزیتی که معمولا اوکراین می تواند از مسیر سودژا منتقل کند، اختلاف دارند.

کشورهای اروپایی به دنبال قطع وابستگی به گاز روسیه هستند. بلغارستان و لهستان پس از این که حاضر نشدند درخواست روسیه برای یک سیستم پرداخت جدید را قبول کنند، با قطع عرضه گاز این کشور مواجه شدند. اما سایرین شامل آلمان همچنان به گاز روسیه نیاز دارند و تلاش می کنند مخازن خالی شده را دوباره پر کنند.

مسیرهای جایگزین به اروپا که از اوکراین عبور نمی کنند شامل خط لوله یامال-یوروپ که از بلاس و لهستان عبور کرده و به آلمان می رسد و نورد استریم ۱ که از بستر دریای بالتیک تا آلمان امتداد پیدا می‌کند، هستند. مسکو مالک بخش لهستانی خط لوله یامال-یوروپ  که گاز روسیه به اروپا را حمل می کند، تحریم کرده است. با این حال آنا مسکوا، وزیر اقلیم لهستان گفت: کشورش می تواند بدون جریان گاز در خط لوله یامال دوام بیاورد.

اروپا از کجا دیگر می تواند گاز دریافت کند؟ 

بعضی از کشورها گزینه‌های دیگری برای تامین گاز دارند و شبکه گاز اروپا متصل است از این رو کشورهای منطقه می توانند در استفاده از گاز موجود سهیم شوند؛ هر چند که بازار جهانی گاز حتی پیش از بحران اوکراین هم دچار محدودیت بود.

آلمان بزرگترین مصرف کننده گاز روسیه که فرآیند تایید خط لوله گازی جدید نورد استریم ۲ را از روسیه در واکنش به جنگ در اوکراین متوقف کرد، می تواند از انگلیس، دانمارک، نروژ و هلند از طریق خطوط لوله وارد کند.

وزیر انرژی نروژ هفته گذشته اعلام کرد صادرات گاز نروژ، امسال هشت درصد رشد کرده و به ۱۲۲ میلیارد متر مکعب می‌رسد و احتمالا رکورد پنج سال پیش که این کشور صادرات گاز را افزایش داده بود را خواهد شکست.

جنوب اروپا می تواند گاز جمهوری آذربایجان را از طریق خط لوله ترانس آدریاتیک به ایتالیا و خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی از طریق ترکیه، گاز دریافت کند.

آمریکا هم قرار است امسال ۱۵ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مایع (LNG) برای اتحادیه اروپا تامین کند. کارخانه های LNG آمریکا با ظرفیت کامل تولید می کنند. تحلیلگران می‌گویند عرضه بیشتر گاز آمریکا به اروپا به بهای کاهش صادرات به مشتریان مناطق دیگر صورت می‌گیرد.

پایانه‌های LNG اروپا هم ظرفیت محدودی برای واردات بیشتر دارند با این حال بعضی از کشورهای اروپایی می گویند در حال بررسی راههایی برای توسعه واردات و ذخیره سازی هستند.

آلمان یکی از کشورهایی است که می خواهد پایانه های جدید LNG بسازد و همچنین قصد دارد ساخت دو پایانه را در مدت دو سال تکمیل کند.

از نظر تئوری، این زیرساخت اجازه می‌دهد LNG کافی برای تبدیل شدن به گاز و جایگزینی یک سوم از گازی که آلمان از طریق خط لوله از روسیه دریافت می‌کند، دریافت شود اما برلین باید ابتدا در بازاری که دچار کمبود شدید عرضه است، LNG پیدا کند.

لهستان که حدود ۵۰ درصد گاز مصرفی این کشور معادل حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب با استفاده از گاز روسیه تامین می شود، اعلام کرده است می تواند از طریق دو لینک با آلمان گاز دریافت کند.

بلغارستان که مصرف سالانه گازش به حدود سه میلیارد متر مکعب می رسد و ۹۰ درصد آن از روسیه وارد می شود، قراردادی برای دریافت یک میلیارد متر مکعب گاز آذربایجان بسته است اما تنها می تواند پس از عملیاتی شدن خط لوله گازی با یونان، این گاز را دریافت کند.

یک منبع آگاه اظهار کرد: آتن می‌تواند با معکوس کردن جریان گاز خط لوله ترک استریم، به سوفیه کمک کند. این مکانیزم در گذشته هم مورد استفاده قرار گرفته است. این خط لوله جریان گاز روسیه را از طریق دریای سیاه، ترکیه و بلغارستان به یونان می‌رساند.