تهران می‌توانست ۱۵ ماه قبل توافق بهتری را انجام دهد، اما الان هم هرچه زودتر توافق صورت گیرد، در راستای منافع کشور است

رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم در خصوص مسیرهای پیشرو مذاکرات احیای برجام، بیان می‌کند که دو مسیر وجود دارد؛ یک مسیر سیاسی است که کشورهای اروپایی و امریکا اطمینان پیدا کنند که آنچه مربوط به گذشته است، در آینده تهدیدی نخواهد شد. چون اگر برجام احیا شود، ایران هم نظارت‌ها، بازرسی‌ها، تعدیل‌ها، تاخیرها و انتقال سوخت را می‌پذیرد. این مهم بدان معناست که اگر ابهامی در گذشته وجود داشته دیگر تهدید نیست و فقط می‌تواند یک پرونده باز برای ایجاد فشار بر ایران باشد. مسیر دوم این است که ایران و آژانس بتوانند در قالب یک توافق به گونه‌ای عمل کنند که پیش از نشست ماه آینده شورای حکام، عملا پرونده ایران از حالت اضطرابی خارج شود.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در گفتگو با «انتخاب» در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با توجه به اظهارات طرف‌های مذاکره‌کننده در این دور از مذاکرات به احیای برجام نزدیک‌ شده یا برعکس، دور شده‌ایم، گفت: «واقعیت این است که مواضع طرف‌های مذاکره خیلی به هم نزدیک شده است. اختلافاتی که باقی‌مانده در مقابل اختلافات حل شده به گونه‌ای نیستند که غیرقابل حل باشند. یعنی مهم‌ترین بحثی که باقی مانده، بحث نظارت‌های پادمانی درباره سه سایتی است که آژانس در گذشته درموردش ابهامات و سوالاتی را مطرح کرده بود. طبیعتا ایران چون تجربه سال 94 را دارد، که اولین کاری که صورت گرفت، بستن PMD یا پرونده ابعاد نظامی احتمالی بود برای اینکه پرونده از ذیل فصل هفتم خارج و دیگر واردش نشود.»

وی ادامه داد: «الان برای ایران دو دغدغه مطرح است؛ دغدغه اصلی و اول ایران این بود که تضمین‌هایی از سوی امریکا داده شود که اگر توافقی شکل گیرد، عملا دولت بایدن مانع اخلال در این توافقات شود. هر چند من فکر می‌کنم که به گونه‌ای امریکایی‌ها پذیرفته‌اند که برخی از دغدغه‌های اصلی ایران را رفع کند. گرچه معتقدم که ایران می‌توانست 15 ماه قبل توافق بهتری را انجام دهد اما الان هم هرچه زودتر توافق صورت گیرد، در راستای منافع کشور است.»

این استاد دانشگاه در خصوص دومین دغدغه ایران تصریح کرد: «دغدغه دوم، مسئله پادمانی است. اگر یک توافقی مشابه PMD در سال 1394 شکل نگیرد، ایران در آینده با دو مکانیسم ماشه مواجه خواهد بود؛ یک مکانیسم ماشه‌ای که بر اساس مواد 11 تا 13 قطعنامه 2231 ناظر بر برجام و یک پرونده جدیدی که حفظ پرونده ایران در آژانس است. حتی اگر برجام هم احیا شود این احتمال وجود دارد که شورای حکام، پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستد. این بدان معناست که پرونده باز مانده است.»

فلاحت‌پیشه افزود: «اعتقادم بر این است که دو مسیر وجود دارد؛ یک مسیر سیاسی است یعنی اینکه کشورهای اروپایی و امریکا اطمینان پیدا کنند که آنچه مربوط به گذشته است، در آینده تهدیدی نخواهد شد. چون اگر برجام احیا شود، ایران هم نظارت‌ها، بازرسی‌ها، تعدیل‌ها، تاخیرها و انتقال سوخت را می‌پذیرد. این مهم بدان معناست که اگر ابهامی در گذشته وجود داشته دیگر تهدید نیست و فقط می‌تواند یک پرونده باز برای ایجاد فشار بر ایران باشد. طبیعتا این موضوع از نظر سیاسی قابل حل است.»

این نماینده مجلس دهم در خصوص مسیر دوم، گفت: «مسیر دوم این است که ایران و آژانس بتوانند در قالب یک توافق به گونه‌ای عمل کنند که پیش از نشست ماه آینده شورای حکام، عملا پرونده ایران از حالت اضطرابی خارج شود. به طور کلی معنای این دو مسیر این است که به باور من بن‌بستی در شکل‌گیری توافق وجود ندارد.»

وی ضمن بیان اینکه ایران و امریکا طی 15 ماه گذشته فرصت هایی را از دست داده‌ند ولی اکنون می‌توانند بیش از این فرصت‌ها را از دست ندهند و به یک توافق برسند، گفت: «اعتقادم بر این است که ما از 15 ماه پیش به این سمت، در چند مقطع زمانی می‌توانستیم توافق کنیم. هر چه زودتر هم این توافق انجام می‌شد، منافع بیشتری برای ایران شکل می‌گرفت.»

فلاحت‌پیشه همچنین خاطرنشان کرد: «به شخصه مهم‌ترین دغدغه را دغدغه پادمانی نمی‌دانم بلکه مهم‌ترینش پایداری احیای برجام است. همانطور که قبلا هم مشخص شد، چون برجام دیر امضا شد، خیلی زود هم توسط ترامپ ریشه‌کن شد. معتقدم که این گذر زمان است که به تعهدات بین‌المللی ریشه و توان می‌بخشد. 15 ماه فرصت برای طرفین از دست رفت و الان امیدوارم که یک توافق عملی ایجاد کنند. اگر این توافق به گونه‌ای شکل گیرد که در زمینه اجرا با بازی سیاسی همراه نشود، خیلی زود تبدیل به یک توافق محکم می‌شود.»

رئیس کمیسیون امنیت ملی در مجلس دهم افزود: «در برجام زمان اوباما دیدیم که در اتاق‌های وزارت خزانه‌داری امریکا، عملا با برخی موانع مواجه شد و ترامپ آن را ریشه‌کن کرد. الان اگر این عزم سیاسی وجود داشته باشد که ایران بهره اقتصادی‌اش را ببرد و قراردادهایش را به مرحله اجرا برساند، در گام اول دست‌کم می‌تواند بیش از یک صد میلیارد یورو قرارداد داشته باشد. معنای این مهم این است که حتی اگر دولت جدیدی در امریکا روی کار بیاید، نمی‌تواند برجام را به راحتی ریش‌کن کند و ایران هم به نتایج لازم رسیده است. در غیر این صورت معتقدم که هیچ ایرانی حاضر نیست دستاوردهایی را که در شرایط تحریم، با هزینه زیاد به دست آورده است، به راحتی در قبال یک وعده کلی در اختیار دیگر کشورها قرار دهد.»

فلاحت‌پیشه در پاسخ به این پرسش که اکنون پس از مذاکرات وین اخیر، در چه شرایطی هستیم، بیان کرد: «واقعیت این است که در روزی که ایرانی‌ها نبوده‌اند، طرفین دور یک میز نشسته‌اند و توپ را در زمین ایران قرار داده‌اند. الان دیگر خود امریکا هم اعلام کرده است که این متن را می‌پذیرد و حاضر است بر اساس آن برجام را امضا کند. بنابراین دیگر موضوع را برای تصمیم ایران باز گذاشته‌اند.»

وی در ادامه تاکید کرد: «به باور من دو موضوع برای ایران باید مشخص شود؛ موضوع اول و مهم‌تر این است که تعهدات امریکا تبدیل به یک سری تعهدات واقعی و عملیاتی شود و ایران بهره اقتصادی لازم را در ازای تعدیل، تاخیر و کنار گذاشتن برخی از تاسیسات هسته‌ای خود و همچنین صدور بخش عمده سوخت بالای 5 درصد و حتی 5 درصد را ببرد. این یک موضوع است که در متنی که در اختیار شورای امنیت ملی قرار می‌گیرد، شورا باید این قسمت را یک ارزیابی عملیاتی کنند که آیا قابلیت عملی شدن را دارد یا خیر.»

این کارشناس سیاست خارجی در توضیح خود از دومین موضوعی که برای ایران باید مشخص شود، اظهار کرد: «موضوع دوم این است که هیچ اطلاعاتی، از جمله اطلاعات پادمانی، باقی‌نماند. معتقدم که خود امریکایی‌ها هم می‌دانند که ایران بدون اصلاح، این متن را نمی‌پذیرد. متن آقای بورل را پایان برجام و دیپلماسی هسته‌ای نمی‌دانم ولی در عین حال آن را نزدیک‌ترین متن به مواضع طرفین می‌دانم.»

فلاحت‌پیشه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با وجود اینکه جوزپ بورل عنوان کرده که این متن نهایی است، آیا امکان اصلاح از سوی ایران وجود دارد، گفت: «در فاصله سوم آذر سال 93 تا سال 94، یعنی زمانی که موافقت‌نامه ژنو در سوم آذر سال 93 صادر و بنیانی برای برجام شد، تا یک سال بعد، متن‌ها بارها بین پایتخت‌ها رد و بدل شدند و بیشترین اصلاحات را ایران وارد کرد. هر چند آقای بورل گفته که متن نهایی است، ولی به باور من جای اصلاح دارد. چرا که اختلافاتی در آن حل شده که مهم‌تر از اختلافات باقی‌مانده است. بنابراین معتقدم که در آمد و شد بین پایتخت‌ها، این امکان وجود دارد که وزرای خارجه برای امضای این متن، با هم دوباره به وین سفر کنند. کما اینکه این متن هم یک وحی منزل نیست و قابلیت اصلاح دارد.»