رئیس سازمان فضایی: ماهواره «خیام» ساخت روسیه است / ثبت هزینه حدود ۴۰ میلیون دلار

حسن سالاریه در نشست خبری امروز با اشاره به پرتاب موفق ماهواره "خیام" و قرار گرفتن آن در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین، گفت: این ماهواره یک ماهواره سنجشی با دقت بالا برای استفاده در حوزه‌های مدیریت منابع، معادن، صنایع، خدمات شهری و مرزها و همچنین در حوزه‌های کشاورزی کاربرد دارد.

وی با بیان اینکه این ماهواره قادر است بخش‌های زیادی از نیاز کشور را به لحاظ داده‌های سنجشی تأمین کند، ادامه داد: در سال‌های گذشته کشور در حوزه‌های سنجش از دور دستاوردهای خوبی داشته و برای عملیاتی کردن دانش‌های کشف شده نیاز داشتیم تا در پیک‌های مختلف سنجشی ماهواره‌ای با دقت بالا در اختیار داشته باشیم.

سالاریه با اشاره به همکاری اخیر ایران با کشور روسیه برای دسترسی به ماهواره‌های سنجشی با دقت بالا، یادآور شد: ما این مسیر را ادامه خواهیم داد و در سال‌های آینده قرار است ماهواره‌هایی با دقت بالاتر تولید، پرتاب و مدارگذاری شود تا نیاز کشور مرتفع شود.

روند طراحی و پرتاب ماهواره "خیام"

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به روند طراحی و پرتاب ماهواره "خیام"، توضیح داد: برای آنکه یک ماهواره سنجشی در مدار قرار گیرد، ابتدا باید سفارش‌گیری صورت گیرد و پس از آن فرایند طراحی سیستمی، طراحی دقیق، ساخت و مدارگذاری ماهواره صورت گیرد و بعد از تزریق ماهواره به مدار و کالیبراسیون آن، تصاویر ارسالی در اختیار محققان قرار گیرد.

سالاریه با بیان اینکه ماهواره "خیام" در اواسط دهه ۹۰ توسط محققان فضایی کشور با توجه به نیاز روز آن زمان تعریف شده بود، ادامه داد: مراحل تحقیقاتی این ماهواره انجام شد و برای اجرایی کردن آن نیاز به دسترسی به ماهواره‌هایی با دقت یک متر بود که این فرایند یک بازه زمانی یک تا دو ساله‌ای را می‌طلبید که پس از انجام مطالعات اولیه و اجرای طراحی مفهومی ماهواره "خیام" مشخصات فنی ماهواره تعیین شد.

وی با تأکید بر اینکه صنعت ماهواره‌سازی به این صورت نیست که بتوان در یک فروشگاهی وارد و آن را سفارش داد، گفت: برای سفارش یک ماهواره نیاز است تا پارامترهایی همچون تعیین مقررات، سیستم‌های مخابراتی، سیستم‌های ارتباطی و سنجشی در پیک‌های مختلف و همچنین کنترل وضعیت و پایداری ماهواره انجام شود.

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه این مراحل در کشور انجام شده است، افزود: در دهه ۹۰ که اقدام به ساخت این ماهواره کردیم شرکت‌های مختلفی در دنیا مورد ارزیابی قرار گرفت که پس از شناسایی این شرکت‌ها در نهایت یک شرکت معتبر سازنده روسی انتخاب شد.

به گفته وی پس از سفارش این پروژه به شرکت روسی، مراحل نظارت بر پروژه در بخش‌های مختلف و همچنین انواع تست‌های آن صورت گرفت و در نهایت این ماهواره به ایران تحویل داده شد و در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار گرفت.

داده‌گیری از ماهواره "خیام"

سالاریه با اشاره به هزینه‌های ساخت ماهواره "خیام"، توضیح داد: با توجه به وزن و طیف و دقت، قیمت ماهواره‌های سنجشی متفاوت است و این پروژه حدود ۴۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.

وی با بیان اینکه تکنولوژی‌های فضایی دائما در حال توسعه است، ادامه داد: از آنجایی که صنعت فضایی دارای رقبای زیادی است، باید شرایط روز و توسعه فناوری در نظر گرفته شود و با توجه به تغییراتی که در قرارداد صورت گرفته، برای اعلام قیمت نهایی باید قرارداد را مورد مطالعه قرار دهیم.

رئیس سازمان فضایی ایران در خصوص داده‌گیری از ماهواره "خیام"، توضیح داد: با توجه به پهناوری کشور در حال حاضر در چهار نوبت از این ماهواره داده‌گیری می‌شود و همچنین فرامین برای برخی عملکردها به این ماهواره صادر می‌شود.

سالاریه با بیان اینکه داده‌های این ماهواره از طریق ایستگاه ماهدشت دریافت می‌شود، ادامه داد: ولی ما در حال تجهیز ایستگاه‌های موجود و همچنین راه‌اندازی ایستگاه‌های جدید در اقصی نقاط کشور به منظور دریافت داده‌های این ماهواره هستیم.

وی اضافه کرد: همچنین ما ایستگاه سیاری را برای این ماهواره در نظر گرفته‌ایم.

سالاریه با اشاره به توانمندی کشور در ساخت سنجنده‌ها گفت: در حال حاضر نیاز کشور در حوزه سنجشی، طیف یک متر است و صنعت فضایی ایران در ۲ دهه اخیر بومی‌سازی این صنعت را آغاز کرده و در حال حاضر دانش فنی ساخت سنجنده‌های ۵ تا ۱۰ متر را کسب کرده است.

وی با بیان اینکه ما برای رسیدن به سنجنده‌هایی با دقت یک متر و کمتر نمی‌توانیم منتظر بمانیم، ادامه داد: از سوی دیگر به دلیل اعمال تحریم‌ها نمی‌توانیم ارتباطات بازی با دنیا داشته باشیم؛ از این رو ما نیازمند تامین این ماهواره بودیم.

رئیس سازمان فضایی ایران خاطر نشان کرد: ما بعد از ماهواره "خیام" بومی‌سازی و ساخت سنجنده‌های ۸ تا ۴ و ۵ تا ۲ و در نهایت یک متر و کمتر را در دستور کار داریم.

افشای نابهنگام اخبار "خیام" از پایگاه فضایی روسیه

رئیس سازمان فضایی ایران در خصوص اعتراضات صورت گرفته در زمینه انتشار اخبار ماهواره "خیام" از روسیه و تاخیر ایران در انتشار این اخبار، توضیح داد: بر اساس قرار داد منعقد شده کنترل و نظارت در اختیار ایران است و همچنین ناظران شرکت سازنده از زمان ساخت تا تحویل و پرتاب نیز باید حضور داشته باشند تا به ابهامات پاسخ دهند.

سالاریه اضافه کرد: ما علاقه‌ای نداشتیم تا قبل از داده‌گیری واقعی از ماهواره "خیام" اطلاعاتی منتشر شود، چرا که باید کلیه ایرادات آن مرتفع می‌شد، ولی پایگاه فضایی روسیه بدون هماهنگی با ما نسبت به انتشار اخبار مربوط به ماهواره "خیام" اقدام کرد و بعد از آن ما نیز به طور مناسب اقدام به انتشار اطلاعیه‌هایی در این زمینه کردیم.

وی تاکید کرد: توافق ما این بود که بعد از پایداری ماهواره اخبار آن منتشر شود.

سالاریه همچنین به برخی ادعاها در خصوص جاسوسی بودن این ماهواره اشاره کرد و گفت: ماهواره "خیام" با وزن ۶۰۰ کیلوگرم هرگز نمی‌تواند جاسوسی باشد، چرا که ماهواره‌های جاسوسی دارای سایز و اندازه مشخص و در مدار مشخص هستند.

وی جاسوسی بودن این ماهواره را یک ادعای کودکانه دانست و افزود: خیام یک ماهواره سنجشی، برای کاربرد در حوزه مدیریت منابع، معادن، کشاورزی و محیط زیستی بر اساس استانداردهایی طراحی و ساخته شده است.

به گفته وی، سفارش و قرارداد این ماهواره مربوط به قبل از جنگ اوکراین می‌شود.

سالاریه همچنین در خصوص دلایل اعمال تغییر در متن قرارداد ساخت ماهواره "خیام" توضیح داد: قراردادهای مربوط به حوزه فضایی همواره دستخوش تغییر می‌شود که این امر به دلیل رشد سریع فناوری‌های این حوزه است؛ از این رو قرارداد این ماهواره نیز دائما دستخوش تغییر بود و الحاقیه‌های زیادی به آن افزوده شد.

وی اضافه کرد: در قرار ماهواره تعیین زمان پرتاب بسیار مهم است که تلاش شد این زمان در متن قرارداد تعیین شود.

رئیس سازمان فضایی ایران خاطر نشان کرد: در ۱.۵ سال اخیر تلاش‌های زیادی برای نهایی شدن قرارداد صورت گرفته و حدود ۳۰۰ ساعت جلسه با طرف روس برای مشخص شدن پارامترهای ماهواره "خیام" برگزار شده است.

پرتابگر خارجی

سالاریه به دلایل انتخاب پایگاه سایوز اشاره کرد و گفت: ساخت ماهواره "خیام" با طراحی مفهومی و تعیین پارامترهای محققان ایرانی به شرکت خارجی واگذار شد و در کلیه مراحل بعد از ارسال مدارک و اسناد به ما و تایید آن به مرحله نهایی و پرتاب رسید.

رئیس سازمان فضایی ایران خاطر نشان کرد: وقتی که این ماهواره به مرحله پرتاب رسید، شرکت سازه پایگاه فضایی دیگری را برای پرتاب به ما پیشنهاد کرد، ولی ما قبول نکردیم.

وی با بیان اینکه ما پایگاه سایوز را برای پرتاب ماهواره "خیام" انتخاب کردیم، اضافه کرد: این پایگاه در سال‌های اخیر شکستی در پرتاب‌های خود نداشته است.

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به توان کشور روسیه در حوزه فضایی، اظهار کرد: این کشور اولین کشوری است که پرتاب ماهواره و اعزام فضانورد را داشته و بسیاری از کشورهای پیشرو از تجارب روسیه برای توسعه صنعت فضایی خود الگوبرداری کرده‌اند.