زمانی در سال ۱۳۷۴ مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی سال ۱۴۰۰ را برای ایران اینگونه پیش بینی کرده بود: «... مردم میدانند که دولت براى سال ۱۴۰۰ یعنى ۲۵ سال دیگر طرحى آماده میکند که آن روز تمدن واقعى اسلام که هیچگاه در طول تاریخ اسلامى در یک کشور اسلامى تحقق نیافته، در ایران ساخته خواهد شد.» با همین پیش فرض ها سیاستگذاران کشور به سمت تدوین سندی به نام سند چشم انداز توسعه رفتند که هدفش معطوف به سال ۱۴۰۴ بود، سالی که از نظر آنها ایران در آن تبدیل به قدرت اول منطقه در زمینه های اقتصادی، علمی و فناوری تبدیل می شد.
حالا در سال ۱۴۰۰، یعنی همان سالی که مرحوم هاشمی رفسنجانی وعده آن را داده بود و ۴ سال قبل از رسیدن به قله قدرت اقتصادی، علمی و فناوری منطقه وضعیت ایران چطور است؟ اعداد ارقام زیادی هستند که تکلیف این سوال را روشن یم کنند، از جمله یک گزارش مهم که اخیرا منتشر شده.
در روزهای گذشته نشریه فوربس فهرست صد شرکت بزرگ خاورمیانه در سال ۲۰۲۲ را معرفی کرد. در صدر این فهرست که غول های مالی و صنعتی خاورمیانه را شامل می شود نام آرامکو عربستان، سایبک عربستان و بانک ملی قطر در صدر است. تلخی اینجاست که نام هیچ شرکت ایرانی در فهرست صد شرکت بزرگ خاورمیانه نیست.
بر اساس گزارش فوربس، صد شرکت بزرگ فهرست شده خاورمیانه در سال گذشته ۲۰۱.۷ میلیارد دلار درآمد خالص کسب کردند که در مقایسه با درآمد خالص ۹۱ میلیارد دلاری شرکتهای این منطقه از جهان در سال ۲۰۲۰، افزایشی معادل ۱۲۱ درصد را نشان میدهد.
در این فهرست، عربستان سعودی با ۳۳ شرکت و پس از آن امارات متحده عربی با ۲۵ شرکت، جزو کشورهای برتر قرار دارند. قطر با ۱۶ و کویت با ۸ شرکت برتر، عملکرد بهتری از دیگر کشورهای این منطقه داشتهاند.
آنطور که جزئیات گزارش یاد شده نشان می دهد بزرگترین غول نفت و گاز جهان، آرامکو عربستان، با ۴۰۰.۵ میلیارد دلار فروش و ارزش بازار ۲.۳ تریلیون دلار در صدر فهرست قرار دارد.
همچنین در فهرست فوربس، بخش بانکداری و خدمات مالی با ۴۲ شرکت، بیشترین نمایندگی را دارد. شرکتهای فعال در بخش انرژی، صنایع و پتروشیمی در این فهرست نیز بیش از ۶۵ درصد از کل درآمد خالص صد شرکت برتر فوربس را تشکیل میدهند.
نکته مهمتر این است که فهرست امسال پذیرای ۲۴ تازهوارد است. به عبارتی یک چهارم شرکت های این لیست را تازه واردهایی تشکیل می دهند که بیشترین امید به رشد و اینده مترقی را دارند.
از جمله اینها می توان به اداره برق و آب دبی، هولدینگ آلفا دابی، شرکت Fertiglobe که بزرگترین صادرکننده کود نیتروژن در جهان است و دفتر آن در ابوظبی امارات مستقر است، شرکت نفت و گاز ADNOC Drilling در ابوظبی امارات، شرکت توسعهدهنده نیروگاههای برق و آبشیرینکنACWA Power در ریاض عربستان،شرکت AD Ports از ابوظبی امارات که در زمینه لجستیک فعال است، و شرکت Nahdi Medical که در جده عربستان مستقر و بزرگترین داروخانه زنجیرهای خردهفروشی محصولات دارویی و بهداشتی در این کشور است، اشاره کرد.
اهمیت این دست شرکت ها در این است که آنها در اول مسیر شتاب و رشد قرار دارند و این نکته ای است که می تواند امید را برای آینده آنها بسیار بیشتر کند.
برای ایرانیان اما شاید مهمترین نکته فهرست اخیر فوربس این است که هیچ نماینده ای در این لیست مهم ندارند. کشوری که در میان ۱۶ کشور خاورمیانه دارای رتبه اول منابع گازی، رتبه اول ذخایر معدنی، رتبه دوم طول سواحل، رتبه دوم منابع نفتی، رتبه دوم مساحت و رتبه دوم جمعیت است.
فهرست فوربس در سال ۲۰۲۲ یا به عبارتی همان سال ۱۴۰۱ ناخودآگاه ذهن را به سمت سال ۱۴۰۴ می برد. سالی که خوش بینانه ترین پیش بینی بانک تجارت جهانی از تورم ایران باز هم دو رمقی و رشد اقتصادی کشور حوالی ۲ تا ۳ درصد خواهد بود.
در فاصله ۳ سال تا مهلت نهایی چشم انداز سند توسعه بیست ساله هم اکنون تورم ایران حدودا ۱۶ برابر عربستان سعودی، ۶.۷ برابر عراق و ۲.۷ برابر پاکستان است.
فهرست فوربس حقیقتی را در مقابل رویای سند چشم انداز بیست ساله توسعه می گذارد که در آن درس های بسیار زیادی برای سیاستگذاران و تصمیم گیران کشور است. به شرط آنکه اهل درس گرفتن باشند.
این خبر تکمیل میشود
هشدار جدی پزشکان و متخصصان عفونی
بررسی دو گروه فیکنیوز
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟
اینفوگرافیک