بیماری مرموز مشترک بین انسان‌ها و سگ‌ها!

نتایج بررسی‌های اخیر حکایت از آن دارد که وقتی سگ‌ها از مرز ده سالگی عبور می‌کنند، هر سال ریسک ابتلای آنها به زوال عقل افزایش چشمگیری می‌یابد و جالب اینجاست که احتمال ابتلا به زوال عقل در سگ‌هایی که بیشتر از نظر فیزیکی فعال هستند کمتر است و در سگ‌هایی که پیشینه مشکلات چشمی یا گوشی دارند، این ریسک افزایش می‌یابد.

این یافته‌ها جدیدترین اطلاعاتی هستند که در پروژه پیری سگ‌ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. این پروژه در حقیقت طرحی است که به‌عنوان یکی از مهمترین مطالعات درباره سلامت سگ‌ها در دنیا شناخته می‌شود. فرضیه اصلی در این پروژه زیر ذره‌بین گرفتن و ردیابی ده‌ها هزار سگ خانگی در یک دوره ده ساله است تا بتوان فاکتورهای موثری که منجر به افزایش طول عمر و سلامت سگ‌ها می‌شود را ارزیابی کرد.

در تحقیق جدیدی که در این رابطه به عمل آمده، محققان اطلاعات جمع‌آوری شده از اواخر سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۰ از صاحبان بیش از ۱۵هزار سگ را مورد آنالیز قرار دادند. از صاحبان این سگ‌ها سوالاتی درباره مباحث کلی سلامت و سبک زندگی این حیوانات خانگی و همچنین مسائل شناختی آنها پرسیده شد. در یک تحقیق از این افراد سوال شد که آیا سگ‌هایشان علائمی احتمالی مثل اختلال عملکرد شناختی یا زوال عقل را داشته‌اند؟ مثلا اینکه آیا سگ‌هایشان در یادآوری چهره افراد آشنا به مشکل بر می‌خوردند یا با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می‌کردند؟

سگ‌ها براساس سن و طول عمر به چهار دسته تقسیم شدند که ۱۹.۵% آنها در آخرین دوره زندگی خود بودند. در نهایت ۱.۴% سگ‌ها به زوال عقل مبتلا بودند. نکته جالب توجه اینجا بود که تنها با درنظر داشتن فاکتور سن، تشخیص احتمال ابتلا به زوال عقل در سگ‌ها در ازای هر سال بعد از ده سالگی، ۶۸% افزایش می‌یابد. در ادامه با درنظر گرفتن و دخیل کردن فاکتورهای مهم دیگری از جمله مشکلات سلامتی و نژاد، احتمال زوال عقل در سگ‌ها بعد از ده سالگی، در ازای هر سال ۵۲% افزایش می‌یابد.

تطبیق دادن این نتایج با تحقیقات دیگر حکایت از آن دارد که بیشترین نگرانی در رابطه با ابتلا به زوال عقل در سگ‌های مسن‌تر است و البته برخی از انواع زوال عقل ممکن است برروی سگ‌های جوان‌تر تاثیر بگذارد و در هر سنی به آن مبتلا شوند. اما در هر حال طول عمر در سگ‌ها نیز به سان انسان‌ها، بزگترین ریسک فاکتور در ابتلا به زوال عقل به شمار می‌رود.

در بسیاری از بررسی‌ها به این نکته اشاره شده که برخی جنبه‌ها در زندگی و سلامت ما وجود دارند که می‌توان آنها را تغییر داد و یا از آنها دوری کرد تا بدین ترتیب ریسک ابتلا به زوال عقل را کاهش داد و همین موضوع در مورد سگ‌ها نیز صادق است.

به عنوان مثال در بین سگ‌هایی از یک نژاد، سن و در شرایط سلامت مشابه که به‌صورت منظم فعالیت فیزیکی داشتند، ریسک ابتلا به بیماری CCD شش برابر کمتر از سگ‌هایی بود که فعالیت فیزیکی منظمی نداشتند. دقیقا مشابه با آنچه تحقیقات درمورد انسان‌ها نشان می‌دهد، در سگ‌هایی با سابقه بیماری‌های عصبی، گوش یا چشم، ریسک ابتلا به زوال عقل بیشتر است.

در عین حال دانشمندان هشدار داده‌اند که این یافته‌ها، نتیجه تحقیقات شهودی است و نمی‌توانند رابطه علّی واضحی بین این فاکتورهای مرتبط را ثابت کنند. به عنوان مثال این امکان وجود دارد که بتوان درمورد سگ‌هایی که به زوال عقلی زودرس مبتلا شدند، این موضوع را توضیح داد که آنها تحرک بدنی کمتری داشته‌اند. ولی نمی‌توان با قاطعیت گفت که سگ‌های بی‌تحرک، با بالارفتن سنشان، مستعد ابتلا به زوال عقل هستند. در ادامه به این نکته اشاره شده که نیاز به تحقیقات و مطالعات بیشتری برای بررسی عواملی که درک بهتری از عملکرد شناختی سگ‌ها را فراهم می‌کنند، وجود دارد.

ادامه تحقیقات درباره انسانها به اهمیت ورزش در حفظ سلامت و مغز با بالا رفتن سن اشاره دارد. پس شگفت آور نیست اگر چنین وضوعی درباره سگها نیز صدق کند. با پیشروی این پروژه، دانشمندان قادر خواهند بود تا مجموعه ای از داده های بلندمدت را گردآوری کنند و طبق آن بتوانند بهتر ارتباط علت و معلولی بین زوال عقل و این ریسک فاکتورها را درک کنند.

طبق یافته های کنونی، روند غربالگری زوال عقل سگ می تواند بهبود بیابد. بدین ترتیب که دامپزشکان می توانند طول عمر سگ را برپایه وزن و نژاد آن درنظر بگیرند و به عنوان مثال درزمان مناسب برای بررسی و تست ابتلای آنها به زوال عقل اقدام کنند. با توجه به شباهتهایی که بین سلامت مغز سگ و انسانها مشاهده می شود، می توان گفت که سگها ممکن است روزی به عنوان مدل حیوانی مهمی برای درک بهتر روند پیری و زوال عقل در انسانها به کار بیایند که متاسفانه در هر دو گونه، این مشکل در هر دو گونه فعلا غیرقابل درمان است.