سیگنال صریح وزیر ارتباطات؛ قید رفع فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ را بزنید

بیش از یک هفته از دور جدید تشدید محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ تعداد زیادتری از اپلیکیشن‌های خارجی در ایران می‌گذرد و حالا سوال خیلی از شهروندان این است؛ آیا این فیلترینگ موقت است یا دائمی؟

در مقاطع مشابه قبلی مثل اعتراضات سال ۹۸ که اینستاگرام فیلتر و از دسترس خارج شد، این اقدام برنامه‌ای موقت برای مدیریت بحران در همان بازه زمانی اعتراضات بود. حتی در وقایع دیماه سال ۱۳۹۶ هم فیلتر شدن تلگرام و اینستاگرام بیشتر از دو هفته طول نکشید. هر چند ۶ ماه بعد پیام رسان تلگرام با دستور قضایی فیلتر شد.

با این وجود وقتی نشانه‌ها و سیگنال‌های لابه لای سخنان برخی مسئولان را در شرایط کنونی رصد کنیم متوجه خواهیم شد که این بار ماجرا با سال‌های ۹۶ و ۹۸ فرق دارد و نباید چندان به رفع محدودیت‌های اینترنتی و از جمله فیلترینگ واتس‌اپ و اینستاگرام دلخوش باشیم. اما این نشانه‌ها چیست؟

مهمترین نشانه را وزیر ارتباطات در سخنان روز گذشته خود در حاشیه هیات دولت عنوان کرده. او دیروز در پاسخ به سوالی درباره سرنوشت فیلترینگ اپلیکیشن‌های خارجی گفت که «تا وقتی این پلتفرم‌ها موجب آسیب به کشور شود، محدودیت آن‌ها ادامه پیدا می‌کند و در صورت صلاحدید مراجع ذیصلاح، مجددا محدودیت آن‌ها برداشته می‌شود و مرجع رسیدگی به این مطلب وزارت ارتباطات نیست.»

درخواست زارع‌پور برای کوچ کسب و کارها

بحث اصلی در این خصوص به تعداد بالای اشتغال ایجاد شده در فضای مجازی و خصوصا اینستاگرام بر می‌گردد و خیلی‌ها به دولت هشدار داده‌اند که ادامه فیلترینگ باعث از بین رفتن بیش از یک میلیون شغل مستقیم خواهد شد. در واقع موضوع کسب و کارهای مردم در فضای مجازی همواره از مهمترین موانع برای توجیه فیلترینگ برخی شبکه‌ها بوده.‌ تا آنجا که حتی رئیس جمهوری هم در تبلیغات انتخاباتی خود بارها بر لزوم توجه به مشاغل ایجاد شده در فضای مجازی تاکید داشت. 

وزیر ارتباطات اما مهمترین سیگنال خود برای آینده فیلترینگ را در همین خصوص داده و گفته است: «من به عنوان یک کارشناس توصیه می‌کنم که مردم کسب و کار خودشان را بر محیطی که پایبند قانون جمهوری اسلامی ایران نیست، برنامه ریزی نکنند.»

از این جملات زارع پور نمی‌توان چیزی جز جدی بودن احتمال ادامه فیلترینگ شبکه‌های مجازی و محدودیت‌های کنونی اینترنت برداشت کرد. او به وضوح از کسب و کارهای ایرانی در فضای مجازی می‌خواهد تا به فکر کوچ به فضاهای جدید باشند و تنها دلیل موجه چنین درخواستی می‌تواند این باشد که فیلترینگ ادامه خواهد داشت. 

شرط ناممکن برای اینستاگرام و واتس‌اپ

همزمان با زارع پور، مهدی باقری عضو ناظر مجلس در کمیته محتوای مجرمانه فضای مجازی در گفت و گویی با ایسنا دلیل فیلترینگ شبکه‌های مجازی پر مخاطب مثل اینستاگرام و واتس‌اپ را استنکاف گروه متا وابسته زاکربرگ از امضای تفاهم نامه با ایران دانسته است. او گفته که در شرایطی این اپلیکیشن‌ها منعی برای ادامه فعالیت در ایران نخواهند داشت که شروط ایران را با امضاء یک تفاهم نامه بپذیرند.

ناگفته پیداست که به دلایل بسیار متعددی هیچ چشم اندازی برای امضاء چنین تفاهم نامه‌ای بین گروه متا و ایران وجود ندارد و معنای عملی چنین چیزی یعنی استمرار فیلترینگ و محدودیت‌های فعلی.

دلیل فیلترینگ، چیزی بیش از اعتراضات

در کنار این البته نشانه‌های دیگری هم وجود دارد که احتمال رفع محدودیت‌های اخیر را بسیار کم می‌کند. یکی از آنها فیلتر شدن برخی شبکه‌های اجتماعی غیرمرتبط با اعتراضات و یا حتی بازی‌های اینترنتی است. از این میان می‌توان به نمونه فیلتر شدن لینکدین اشاره کرد که یک فضای مجازی در حوزه تخصصی کسب و کارها و معرفی مشاغل است و اعتراضات اخیر هیچ بازتابی در آن نداشته. فیلتر شدن چنین شبکه‌های مجازی و یا برخی بازی‌های اینترنتی حکایت از آن دارد که بعد از فروکش کردن تب اعتراضات، مردم ایران باید به شرایط فعلی فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنت عادت کنند. همانطور که به فیلترینگ فیس‌بوک، توئیتر، تلگرام و ده‌ها سایت و امکان اینترنتی دیگر در این سال‌ها عادت کردند.

چرا که احتمالا عامل این فیلترینگ و محدودیت‌های اخیر چیزی بیش از اعتراضات این روزها بود که اگر چنین نمی‌بود شبکه‌های مجازی و بازی‌های غیرمرتبط با این شرایط می‌بایست از سیاست فیلترینگ کنار گذاشته می‌شدند.