چرا فراکسیون انقلاب مجلس برای بقای وزیر صمت به آب و آتش می‌زند؟

وزیر ۴۸ ساله کابینه پیش از تصدی وزارت صمت، در دوران حضور سید ابراهیم رییسی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی، عهده دار مسئولیت قائم مقامی این تولیت بود. بسیاری معتقدند فاطمی امین گزینه‌ی مستقیم آقای رییسی برای تصدی وزارت صمت بوده و به همین دلیل ابراهیم رئیسی برای استیضاح او تا امروز مقاومت کرده است. مرور کارنامه سیدرضا فاطمی‌امین نشان می دهد کمبودهای دارویی به ویژه در حوزه آنتی بیوتیک ها، سیاست قیمت‌گذاری دستوری در صنعت خودرو و تعمیم آن به صنایعی نظیر لوازم خانگی، شوینده و بهداشتی، مرغ و تخم مرغ، شیر و لبنیات، افزایش تعداد معادن تعطیل، کیفیت پایین خودروهای داخلی و عدم تغییر قرعه کشی در عرضه خودرو و به جای آن ایجاد رانت در عرضه خودرو، تعیین عوارض سنگین بر صادرات، ناکامی در تنظیم بازار و افزایش قیمت ها بدون نظارت دولت، مجموعه اقداماتی است که نه تنها خلاف مصالح ملی است و صدای اعتراض بسیاری از فعالان تولید را نیز درآورده است.

فاطمی امین چه قول‌هایی داد؟

فاطمی امین در سال گذشته در جریان دریافت رای اعتماد از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اولین دغدغه خود را تنظیم بازار اعلام کرد و گفت: «اگر دولت قوت داشته باشد نباید به ادامه این وضع اجازه دهد.» در همین راستا او از تورم به عنوان بیماری مزمن اقتصاد یاد کرده و وعده داد که درمان این بیماری ۳ سال زمان می‌خواهد. البته قرار است با هدفگذاری دولت سیزدهم در این بخش، تورم تا سال ۱۴۰۲ نصف شود و بعد تک رقمی شود.

او به سه مولفه تاثیرگذار در تورم یعنی نقدینگی، تولید و نرخ ارز نیز اشاره و تاکید کرد که از دیدگاه وزارت صمت با مدیریت، تسلط و اشراف بر مسایل و نظام توزیع می‌توان اثرات نقدینگی را بر تورم کاهش داد. وی وعده خصوصی شدن شرکت‌های خودروسازی و همچنین افزایش تولید و رقابتی شدن بازار خودرو را داده بود.

برنامه های شعاری وزیر صمت دولت رئیسی

فاطمی امین پیش از کسب رای اعتماد، وعده های متعددی را به مردم و نمایندگان مجلس داده بود؛ از رفع کمبودهای داخلی و کم اثرکردن تحریم های خارجی تا حذف امضاهای طلایی، توسعه صنعت خودروسازی و تامین مصالح ساختمانی برای ساخت یک میلیون مسکن. اما امروز پس از گذشت بیش از یک سال از دوران تصدی گری او در وزارت صمت، کارشناسان و نمایندگان منتقد در مجلس می گویند که تقریبا بیشتر وعده های او محقق نشده است. در میان حوزه های مختلف و وعده هایی که فاطمی امین در زمان معرفی خود به عنوان وزیر پیشنهادی مطرح کرده بود، در حال حاضر چهار حوزه بیش از سایر بخش ها زیر ذره بین مجلسی ها قرار گرفته است؛ «تنظیم بازار»، «فولاد»، «خودروسازی» و «معادن».

منتقدین او معتقدند که در این چهار بخش یا وعده های او محقق نشده یا سیاست های اعمالی از طرف وزارت صنعت، معدن وتجارت باعث به هم ریختگی و آشفتگی این بخش ها شده است. این موضوع بیش از هر یک از زیرمجموعه های وزارت صمت در مورد خودرو مصداق پیدا کرده است؛ به طوری که نه بهبود کیفیت، نه رشد تیراژ و نه حذف رانت های قیمتی اتفاق نیفتاده است.

عقب نشینی دولت صادق الوعد از وعده به مجلس

استیضاح اول فاطمی امین در تابستان امسال، بعد از کش و قوس های فراوان، با وساطت ابراهیم رئیسی و وعده او برای معرفی دو وزیر به مجلس در آستانه تغییرات وزارت صمت و تشکیل وزارت بازرگانی، استیضاح فاطمی امنی منتفی شد.

در ادامه، محمدباقر قالیباف با بیان اینکه «رئیس جمهور در آخرین صحبت عنوان کرد که به این نتیجه رسیده اند که وزارت صمت حتما نیازمند تجدید نظر بوده و به دو وزارتخانه تبدیل شود و نهایتاً دو وزیر به مجلس معرفی شود تا اصلاح ساختاری اصولی صورت گیرد.» از نمایندگان موافق استیضاح دوماه فرصت گرفت تا ابراهیم رئیسی دو وزیر را به مجلس معرفی کند.

اما با نزدیک شدن به موعد استیضاح وزیر صمت در ۱۰ آبان، زمزمه ها از برگزاری جلسات وزیر صمت با نمایندگان برای منتفی کردن استیضاح به گوش می رسد. یک نوبت جلسه مجمع نمایندگان استان تهران در دفتر فاطمی امین و جلسه با فراکسیون اکثریت مجلس موسوم به فراکسیون انقلاب اسلامی که محور آن را قالیباف عهده دار است، شائبه همراهی و هماهنگی برخی نمایندگان مجلس برای منتفی کردن استیضاح وزیر صمت را برجسته کرده است.

تفکیک «صمت»، زیر سایه پافشاری رئیسی برای نجات فاطمی امین

نتیجه اصرار عجیب رئیسی برای نجات یار دیرین خود، فاطمی امین، از استیضاح، موجب شده تا تعیین تکلیف طرح تفکیک وزارت صمت و تشکیل وزارت بازرگانی هم گره بخورد زیرا از نگاه مجلس، این طرح فقط درصورت معرفی دو وزیر و حذف فاطمی امین، معنادار است اما به نظر می رسد رویکرد دولت، ارائه طرح، معرفی وزیر بازرگانی و بقای وزارت فاطمی امین است.

از این رو منتقدان، برنامه استیضاح وزیر صمت را اگرچه با دلایل و استدلال های قانع کننده از سوی تقاضاکنندگان استیضاح می دانند اما در این میان برخی نمایندگان در صدد بهره برداری از فضای استیضاح برای فشار به دولت هستند. موضوعی که نیکزاد نایب رئیس مجلس از بررسی طرح موضوع روابط ناسالم در جریان استیضاح وزیر صمت در هیات نظارت بر رفتار نمایندگان خبر داده بود.

جانشین های احتمالی فاطمی‌امین پس از استعفا یا ر ای آوری استیضاح

مهرداد بذرپاش و علیرضا پیمان‌پاک دو نامی هستند که بیشترین شانس را برای حضور در وزارت صمت دارند. البته نام‌های دیگری همچون علیرضا رزم‌حسینی در این زمینه به گوش می‌خورند که نمی‌توان شانس چندانی برای این افراد در این زمینه قائل شد.

شاید تا هفته گذشته بذرپاش تقریباً گزینه قطعی جانشینی فاطمی‌امین در صورت رأی آوردن استیضاح شناخته می‌شد، اما به نظر می‌رسد رئیس دولت در رابطه با معرفی او به مجلس دچار تردیدهای جدی شده است. او که هم‌اکنون رئیس دیوان محاسبات کشور است همواره رویکردی مستقل دارد و این دقیقاً نقطه مقابل فاطمی‌امین است. از قضا تحلیلگران معتقدند که رویکرد تعاملی فاطمی‌امین بود که او را چه در دولت و چه در تولیت آستان مقدس رضوی به چهره محبوب رئیسی تبدیل کرده بود. از این رو بعید است که بذرپاش در صورت حضور در وزارتخانه تغییر رویه دهد.

در این بین علیرضا پیمان‌پاک که هم‌اکنون معاون فاطمی‌امین است و ریاست سازمان توسعه تجارت را بر عهده دارد، نزدیک‌ترین گزینه برای تکیه زدن بر کرسی اصلی ساختمان خیابان سمیه شناخته می‌شود. در صورت انتخاب او بعید است که شاهد تغییر اساسی در رویکرد و تصمیم‌گیری‌های وزارت صمت باشیم. به طور طبیعی او که منصوب وزیر صمت است، راه کنونی وزارت صمت را ادامه خواهد داد.

کارشناسان سیاسی معتقدند استیضاح وزیر صمت به دلیل حمایت قالیباف و رئیسی از او موفق نخواهد بود. چه آنکه فاطمی امین تلاش کرده با برگزاری جلسه زودهنگام با فراکسیون اکثریت موسوم به فراکسیون انقلاب، نظرات آنها را جلب کند.

مهاجرت معدن‌کاران برای استیضاح کافی نیست؟

گرچه تا چند سال پیش آمار مهاجرت نشان می‌داد که اغلب این کارآفرینان و تولیدکنندگان هستند که راه خروج از کشور را در پیش گرفته‌اند، اما حالا این موضوع به معدن‌چیان و کارگران معدن هم رسیده است. این یعنی اکنون معادن ایران علاوه بر اینکه ماشین و دستگاهی برای بهره‌برداری ندارند، با کمبود نیروی متخصص هم مواجه شده‌اند.

شاید برای توصیف این شرایط بهتر است گریزی به اظهارات خود فاطمی امین در روزهای ابتدایی تصدی‌اش به‌عنوان وزیر صمت بزنیم. جایی که اعلام کرد: «ما در بخش معادن شبیه پولداری هستیم که نمی‌داند چه کند.». دقیقا معادن ایران ثروتی هستند که بدون مدیریت به پاشنه آشیل اقتصاد تبدیل شده‌اند.شرایطی که به‌تنهایی می‌تواند عاملی برای استیضاح وزیر معدن یک کشور باشند. حتی اگر شرایط بازار خودرو، صنایع دیگر و حوزه تجارت و بازرگانی را نادیده بگیریم. اما فعلاً فاطمی امین از شرایط به‌عنوان فرصتی برای پاسخگویی یاد می‌کند. موضوعی که افکارعمومی ارزیابی خود از عملکرد وزیر صمت را بر اساس وعده های ابراهیم رئیسی در بازار تهران تراز می کنند. وعده هایی که دولت با اجرای آن فاصله دارد.