آثار فاخر؛ اسم رمز برای پول‌پاشی ۲ هزار میلیاردی صدا و سیما

دولت سیزدهم در‌حالی پیشاپیش بنای کسری بودجه در سال ۱۴۰۲ را خطاب به مردم مطرح کرده که اخیرا کمیسیون فرهنگی مجلس از تصمیم به پول‌پاشی‌های چند هزار میلیاردی برای برخی سریال‌های فاخر صدا و سیما پرده برداشته است.

دولت سیزدهم در‌حالی پیشاپیش بنای کسری بودجه در سال ۱۴۰۲ را خطاب به مردم مطرح کرده که اخیرا کمیسیون فرهنگی مجلس از تصمیم به پول‌پاشی‌های چند هزار میلیاردی برای برخی سریال‌های فاخر صدا و سیما پرده برداشته است. تعویق در ارسال لایحه بودجه این روزها، بستر گمانه‌زنی و رایزنی‌های بودجه‌ای را مهیا کرده است. به طور مثال در حوزه فرهنگ و هنر اخیرا جلساتی میان دستگاه‌های فرهنگی مانند صدا و سیما و وزارت ارشاد با نمایندگان مجلس صورت گرفته است. به طور خاص در ماه جاری، جلسه‌ای با حضور وزیر فرهنگ در کمیسیون فرهنگی مجلس برگزار شد؛ جلسه‌ای که به نظر می‌رسد موضوع اصلی آن رایزنی‌ نسبت به اختصاص بودجه‌های قابل توجه برای برخی تولیدات الف ویژه یا فاخر (بدون سقف برآوردی مشخص) برای تلویزیون باشد. لازم به تاکید است که عنوان «فاخر»، معمولا به سریال‌هایی گفته می‌شود که سرمایه ساختشان، بسیار دست‌ودل‌بازتر از تعریف‌های معمول ساخت سریال در تلویزیون است!

سلمان فارسی و موسی دو هزار میلیارد بودجه می‌خواهند!

آنچه محمدرضا میرتاج الدینی، نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت و گو با تسنیم مطرح کرده به طور خاص به دو سریال «سلمان فارسی» و «موسی کلیم الله» مرتبط است‌. او ضمن تشکر از صدا و سیما برای ساخت این دو سریال که دو سال است تولید آن‌ها آغاز شده اظهار کرد که سریال‌های مذکور، دو هزار میلیارد بودجه می‌خواهند. سالی هزار میلیارد باید تزریق بشود تا این‌ها راه بیفتند. با بودجه‌های محدود صداوسیما به جایی نمی‌رسند و ما باید به دنبال منابع جدید برای حمایت از این کارهای بزرگ، نوسازی تجهیزات رسانه ملّی و آنتن‌هایی که دارند؛ ماهواره‌هایی که قرارداد می‌بندند و بخش‌های خصوصی و تحریم‌هایی که ایجاد می‌شود!

ابهام و عدم شفافیت در بودجه موسی کلیم الله

البته در اظهارات این مقام مسئول ابهامات بسیاری وجود دارد‌. از جمله زمان شروع ساخت این سریال‌ها که به گفته او دو سال است. درحالی که پروژه «موسی کلیم الله» بیش از هشت سال است که آغاز به کار کرده، سال‌ها ذیل بودجه صدا و سیما مبنی بر ساخت آثار فاخر قرار گرفته، با این حال بارها ساخت آن به بهانه کسری بودجه به تعویق افتاده است‌.

چه اینکه در سال ۹۳، مرحوم فرج‌الله سلحشور که اولین کارگردان این پروژه بود، برای مشارکت مردم در ساخت این سریال شماره کارت داد! او با اشاره به بودجه ۱۰۰ میلیاردی ( ۱۰۰ میلیارد در سال ۹۳) فیلم «محمد‌ رسول الله» ساخته مجید مجیدی و بودجه ۶۰ میلیاردی برای ساخت فیلم «رستاخیز» ساخته احمدرضا دوریش، اعلام کرد با توجه به اینکه سریال «موسی کلیم الله»، ۷۲ قسمتی است، این پروژه ۱۷۰ تا ۱۸۰ میلیارد تومان بودجه نیاز دارد.

پس از آن کمال شورجه، تهیه‌کننده این سریال نیز اظهار کرد که ایران ۷۸ میلیون نفر جمعیت دارد و اگر هر فرد ۲۰ هزار تومان واریز کند، ۲۰۰ میلیارد تومان برای ساخت سریال جمع خواهد شد.

پس از درگذشت سلحشور، شورجه کارگردانی سریال را بر عهده گرفت و برآورد جدیدی از هزینه‌ها ارائه کرد؛ ۲۵۰ میلیارد تومان(در سال ۹۷)!

سال گذشته نیز، سایت منیبان،در خبری مدعی شد که طبق شنیده‌های خبرنگارش، در جلسه روز ۲۶ بهمن سال ۱۴۰۰، مبلغ ۷۰۰ میلیارد برای ساخت سریال «موسی کلیم الله» در نظر گرفته شده است. رقمی که البته تایید یا تکذیب نشد‌. حال عصای موسی در دستان ابراهیم حاتمی‌کیا در مقام کارگردان است. سریال کماکان در مرحله پیش‌تولید باقی مانده و طبق اظهارات نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، احتمالا انتظار بودجه هزار میلیاردی را می‌کشد، یعنی حدود یک پنجم از کل بودجه صدا و سیما در سال جاری!

سلمان فارسی، دیگر پروژه بودجه‌خواه صدا وسیما!

«سلمان فارسی» به کارگردانی داوود میرباقری، دیگر سریالی بود که نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، به طور ویژه به بودجه مورد نیاز آن از محل همان ۲ هزار میلیارد تومان، اشاره کرد. سریالی که با توجه به طولانی شدن زمان ساخت و اینکه پس از سال‌ها فیلمبرداری تنها ۳۳ درصد از آن ساخته شده، می‌توان یقین داشت که بودجه آن، باید رقمی نجومی باشد. از قضا یکی از دلایل طولانی شدن زمان ساخت سریال نیز کمبود بودجه عنوان می‌شود. بماند که مشخص نیست اگر سریال کمبود بودجه دارد چرا بناست با نظر کارگردان از ۴۰ به ۶۰ قسمت افزایش پیدا کند! هرچند در بسیاری از منابع خبری آغاز ساخت سریال «سلمان فارسی»، سال ۹۸ عنوان شده اما در سال ۹۳، محمود فلاح، تهیه کننده این سریال از برآورد ۶۰ میلیارد تومانی برای ساخت این آن، صحبت کرده است! طبق اظهارات این تهیه کننده، علی لاریجانی، رئیس وقت سازمان صدا و سیما به میرباقری قول داده بود که بعد از پایان ساخت سریال «مختارنامه»، شرایط ساخت سریال «سلمان فارسی» را فراهم کند. در زمان ریاست‌ ضرغامی بر صدا و سیما، فیلمنامه بازنویسی و مجدد به سازمان ارائه شد. احتمالا تا سال ۹۸، مساله بودجه، پروژه «سلمان فارسی» را تعلیق کرده است.

در سال ۱۳۹۹، حمید شاه‌آبادی، معاون سیما اظهار کرد که «سلمان فارسی» سال ۱۴۰۵ به پخش می‌رسد. چراکه سازمان با کمبود بودجه مواجه است و دولت، بانک‌ها و اپراتور‌ها را محکوم کرده تا به صداوسیما بودجه پرداخت نشود.

با توجه به اینکه تا سال گذشته تنها ۳۳ درصد از کل سریال ساخته شده بود و با در نظر گرفتن نگاه نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نسبت به بودجه سالانه ۱۰۰۰ میلیاردی برای دو سریال «سلمان فارسی» و «موسی کلیم الله» و همچنین با لحاظ کردن نوسانات دلار به نظر می‌رسد پو‌ل‌پاشی‌ها زیر برچسب سریال فاخر قرار است در صدا و سیما ادامه پیدا کند. صدا و سیمایی که امروز از کمترین درجه اعتماد و اعتبار میان مردم برخوردار است و اساسا تلاشی هم برای جلب نظر مخاطبان خود نمی‌کند. حال سوال اینجاست هزاران میلیارد بودجه برای کدام مخاطب خرج می‌شود؟
شاید بهتر باشد بودجه صداوسیما در راستای همان هدفمندی که پیشتر برای یارانه آرد و نان مطرح شد، میان مردم تقسیم شود تا مردم اگر خواستند اشتراک خریداری کرده و از برنامه‌های آن بهره مند شوند، هرچند مردمی که غم نان دارند، احتمالا برای این بودجه محال، برنامه‌های مهم تری خواهند داشت.