تنگه هرمز، بین‌المللی است و بستن آن مسئولیت‌های فراوانی دارد

«آیا بستن تنگه هرمز از منظر حقوق بین‌الملل امکان‌پذیر است؟» این ابهام یکی از پرسش‌های مهمی است که افکار عمومی ایرانیان سال‌هاست با آن دست به گریبان هستند. اما هرگز پاسخ علمی و مستندی از سوی کارشناسان و اساتید دانشگاه به آن داده نشده است.

به گزارش اعتماد، یوسف مولایی موضوع بستن تنگه هرمز را براساس قانون اساسی دریاها بررسی کرده است. استاد روابط بین‌الملل و حقوق سیاسی دانشگاه تهران ابعاد پنهان این موضوع را روشن می‌کند. مولایی در پاسخ به این پرسش که بر اساس روابط بین‌الملل آیا می‌توان تنگه هرمز را بست، گفت: «به موجب کنوانسیون سال 82 که حقوق دریاها مبتنی بر آن ترسیم شده و به قانون اساسی دریاها معروف است، نوع دریاهای مختلف مشخص شده است. تنگه هرمز در این کنوانسیون به عنوان یک تنگه بین‌المللی معرفی شده است. البته ایران در آن زمان در بحبوحه جنگ 8ساله با عراق این کنوانسیون را امضا نکرد و اعلام کرد که تنگه هرمز بین‌المللی نیست. در همان زمان اما کشورهای غربی و قدرت‌های بزرگ اعلام کردند حتی در صورت عدم امضای ایران از منظر حقوقی یک تنگه بین‌المللی است.»

مولایی یادآور شد: «دعوایی میان انگلیس و آلبانی در سطح بین‌المللی بر سر تنگه کارفو یا آلبانی وجود دارد. آنجا هم تعاریف تنگه‌های بین‌المللی قید شده است. در سال 1946 کشتی‌های انگلیسی در زمان عبور از تنگه کورفو در آب‌های ساحلی، مورد حمله آلبانی قرار گرفتند، چرا که آلبانی معتقد بود این تنگه در آب‌های سرزمینی‌اش قرار دارد. نهایتا انگلیس به شورای امنیت شکایت کرد و آلبانی به عنوان مسوول این حمله شناخته شد.»

این استاد دانشگاه گفت «البته تنگه هرمز به نوعی جزو آب‌های داخلی ایران حساب می‌شود، چرا که عرض این تنگه کمتر از 24 مایل است. ولی چون تنگه‌ای است که یگانه راه عبور و اتصال به خلیج فارس یا دریای عمان محسوب می‌شود، بنابراین طبق اسناد بین‌المللی، پرونده کارفو و کنوانسیون 1982 این تنگه بین‌المللی است. وقتی تنگه‌ای بین‌المللی معرفی می‌شود، کشورهای ساحلی نمی‌توانند آن را بسته یا عوارضی از حمل و نقل آن دریافت کنند.»

کشورهایی که ذینفع هستند و قدرت‌های بزرگ، همواره برای آزادی دریاها و عبور از دریاهای بین‌المللی به هر اقدامی دست می‌زنند. از جمله تحریم‌های گسترده، اقدام نظامی و فشار بین‌المللی از جمله این گزاره‌ها است. هر نوع اقدامی برای بستن این تنگه تبعات سنگینی را برای ایران به همراه خواهد داشت.

مولایی در پاسخ به این پرسش که تهدید به بستن تنگه هرمز که هر از گاهی از سوی برخی افراد، جریانات و رسانه‌ها مطرح می‌شود، ‌آیا در راستای منافع ملی کشور است یا نه، گفت: «واقع آن است که این روزها اظهارات اساتید دانشگاه و کارشناسان برای تصمیم‌سازان و سیاست‌گذاران چندان اهمیتی ندارد. آنها که سیاست‌گذاری می‌کنند، نگاه متفاوتی با ما دارند و ما را طرفداران غرب و امریکا معرفی می‌کنند. در حالی که بند بند وجود ما به سربلندی ایران وابسته است. 

مولایی با اشاره به اینکه ایران با چالش‌های جدی در  برابر کشورهای غربی روبرو است، گفت: «جدا از بحث برجام، موضوع همکاری نظامی ایران با روسیه هم برای کشورهای اروپایی مطرح است. در این شرایط ایران باید در حوزه سیاسی، نظامی و ارتباطی به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که مناسبات ارتباطی‌اش با همه جهان در وضعیت عادی قرار بگیرد. دست زدن به اقداماتی که بر آتش تنش‌ها بدمد نه به نفع ایران است، نه به نفع کشورهای منطقه.»