بیم و امیدهای نتانیاهو درباره اقدام نظامی علیه ایران چیست؟

اوایل همین ماه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، جلسه شبیه‌سازی‌شده‌ی کابینه امنیتی‌اش را درون یک پناهگاه برپا کرد. لازم به ذکر است که جوامع در شمال اسرائیل حالا در حال آماده‌سازی پناهگاه‌هایی برای درگیری‌های درازمدت هستند. ضمن آنکه ارتش نیز دارد روی یک سیستم لیزری جدید برای رهگیری موشک‌ها کار می‌کند.

تمرکز آنها ایران است و جاه‌طلبی‌های هسته‌ای این کشور

اسرائیل سال‌هاست که ایرانِ مجهز به سلاح هسته‌ای را تهدیدی وجودی دانسته و انرژی خود را صرف مقابله با او و نیروهای نیابتی‌اش در سوریه و لبنان و مناطق فلسطینی کرده است.

اما طی چند ماه اخیر اتفاقات زیادی افتاده است. ایران از انزوای دیپلماتیک خارج شده و یک اتحاد نظامی مهم با روسیه شکل داده است؛ اتحادی که در آن به دنبال دفاع هوایی است. ضمن آنکه روابط دیپلماتیک خود را با عربستان‌سعودی نیز احیا کرده و متحدان خود را به ارسال موشک به اسرائیل تحریک می‌کند.

مازاد بر اینکه این کشور کماکان به غنی‌سازی بیشتر اورانیوم ادامه می‌دهد؛ هرچند که تنها مقدار کمی از مواد غنی‌سازی‌شده درجه تسلیحاتی دارند... و ایران نیز هنوز انکار می‌کند که به دنبال سلاح هسته‌ای‌ست.

تمام این تحولات، در کنار بحران سیاسی حالِ حاضر اسرائیل، و تلاشی که نتانیاهو برای بازنگری در قوه‌قضاییه دارد، دولت اورشلیم را به موقعیتی سوق داده که هشدارهای روزانه صادر کند و به همه بفهماند که حتی به تنهایی هم از دست‌زدن به عملیات نظامی علیه ایران، خودداری نخواهد کرد؛ اگر و تنها اگر به حد کافی از جانب این کشور احساس خطر کند.

درنگ نکن!

آنهایی که این رژیم را می‌شناسند بر این باورند که در عین‌حال که نوعی موضع‌گیری عمومی در این مورد وجود دارد؛ تمایلی جدی به انجام این کار نیز هست.

دنیس راس، فرستاده سابق کاخ‌سفید در خاورمیانه گفته است: «ایران به تقویت مواضع دفاعی خویش مشغول است؛ تا حدی که اسرائیل تمام شانس‌های حمله خود را از دست خواهد داد. من به عنوان شخصی که روی این موضوع کار کرده و مدت‌زمانی طولانی را نیز صرف گفتگو با اسرائیلیان کرده‌ام، شخصاً باور دارم که آنان هیچ‌وقت آن‌قدری تعلل نمی‌کنند که زمان به آخر برسد (تا آخرین لحظه صبر نخواهند کرد).»

مقامات اسرائیلی از هر فرصتی برای پرداختن به این موضوع استفاده می‌کنند. نیر بارکات، وزیر اقتصاد اسرائیل، اخیراً در نیویورک خطاب به  تلویزیون بلومبرگ گفت: «آنها در حال ساخت بمب، با هدف استفاده از آن هستند. شاید ما اولین هدف‌شان باشیم، اما تنها هدف آنها نخواهیم بود.»

اما توانایی اسرائیل برای واردآوردن ضربه‌ای قاطع، جای تردید دارد؛ خصوصاً اگر بخواهد این کار را به تنهایی و در غیاب متحد جدی خود (ایالات‌متحده) انجام دهد. امریکا پیش‌تر نیز گفته که به دنیال راه‌حلی دیپلماتیک برای برنامه هسته‌ای ایران است.

واشنگتن و تهران، گزارشات اخیر را، مبنی بر اینکه این دو بی‌سروصدا دارند به یک توافق هسته‌ای تازه می‌رسند، تکذیب کرده‌اند. هرچند همین هفته ایران گفت که این دو برای مبادله زندانیان در حال دست‌یابی به توافق‌اند.

نتانیاهو مواضع امریکا در قبال ایران را مردود دانسته و گفته است: «دیپلماسی تنها در صورتی می‌تواند کارساز باشد که یک پشتوانه نظامی معتبر نیز داشته باشد.»

آشفتگی داخلی

ناظران باتجربه اسرائیل، در مورد حمله نتانیاهو به ایران تردید دارند. دینا اسفندیاری، مشاور ارشد خاورمیانه در گروه بین‌الملل بحران می‌گوید: «نتانیاهو قصد دارد توجهات را از مشکلات داخلی و به ویژه خشم گسترده نسبت به طرح‌هایی که برای تضعیف قوه قضائیه بوده، منحرف ساخته و به مسائلی دیگر معطوف کند.»

او می‌گوید:

«منطقی است که وقتی همه‌چیز در داخل به هم ریخته است، مدام تکرار کنید که دشمنی در خارج دارید.»

اما حتی مخالفان نتانیاهو هم گفته‌اند که در بحث ایران پشتیبان او خواهند بود. یایر لاپید، رهبر اوپوزیسیون نیز گفته: «در این مورد، نه ائتلاف و نه هیچ مخالفتی در پیش نخواهید داشت. در این موضوع همگی متفق‌القول هستیم.»

مقامات اسرائیلی در محافل خصوصی نگران این موضوع هستند که آیا بدون متحد اصلی خود می‌توانند کاری از پیش ببرند. ضمن آنکه نگران شکاف عمیق موجود در جامعه اسرائیل نیز هستند. نگران اینکه مبادا آسیب‌پذیرتر به نظر برسند.

ژاکوب ناگل، مشاور سابق امنیت ملی اسرائیل گفت: «توافق ایران و عربستان باعث خواهد شد ایرانیان بیشتر احساس قدرت کنند. ایرانیان، پول و سلاح و آموزش و دستورالعمل می‌دهند تا اسرائیل را با یک رویارویی چندجانبه مواجه کنند.»

هواپیماهای جنگی اسرائیل در سال ۱۹۸۱، یک رآکتور هسته‌ای عراق، و در سال ۲۰۰۷ هم یک رآکتور هسته‌ای روسیه را منهدم کردند و حالا بحث بر سر این موضوع است که اقدامی مشابه را در مورد ایران انجام دهند. در سال ۲۰۱۰ کابینه امنیت داخلی با حمایت نهادهای دفاعی مانع این اقدام شد و در سال ۲۰۱۲ نیز این ایالات‌متحده بود که جلوی این عمل را گرفت. اما امروز کابینه امنیتی جنگ‌طلب‌تر شده است.

سرریز منطقه‌ای

حمله به ایران می‌تواند بازارهای نفتی را متلاطم کند و موجد ناآرامی منطقه‌ای در کشورهای عربستان‌سعودی، امارات متحده عربی و نیز مسیرهای کشتی‌رانی (به واسطه) خلیج‌فارس باشد.

هم‌چنین که می‌تواند به خشم و عقب‌گرد سرمایه‌گذاران از اسرائیل انجامیده و واکنش‌های شدیدی را نیز از جانب نیروهایی چون حزب‌الله و حماس در پی داشته باشد. شِکِل، واحد پول اسرائیل اواخر ماه گذشته برای بازه‌ای کوتاه ضعیف شد؛ دلیل آن هم هشدار فرمانده نظامی این کشور در مورد اقدام نظامی علیه ایران بود.

بردلی بومن، افسر سابق ارتش ایالات‌متحده در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، که از حامیان اقدامات قاطعانه‌تر علیه ایران است، گفته حزب‌الله لبنان، که تصور می‌شود بیش از ۱۰۰ هزار موشک در اختیار دارد، می‌تواند در اقدامی تلافی‌جویانه درگیری وحشتناکی راه بیندازد.

بومن می‌گوید: «به کارگرفتن تنها بخشی ازین زرادخانه علیه اسرائیل کافی‌ست که نیروهای دفاعی آن شکست بخورند.»

تقویت روابط نظامی ایران با روسیه نیز هشداری بزرگ برای اسرائیل است.

ایران پهپاد تهیه کرده و در مقابل از روسیه نیز برای توسعه دفاع هوایی و موشکی خود کمک گرفته است. اسرائیل در ماه می مقامات بلندپایه‌ای را به مسکو اعزام کرد که از روسیه بخواهد ازین کار خودداری کند.

پتانسیل فزاینده حمله اسرائیل، حالا دیگرانی را نیز در سطح منطقه ناآرام کرده است. تا سال گذشته، عربستان‌سعودی متحمل مجموعه‌ای از حملات پهپادی و موشکی به تأسیسات نفتی و دیگرامکاناتی شده بود که حوثی‌های یمن مسئولیت آن را بر عهده گرفته بودند.

امتیاز اسرائیل-عربستان

ریاض کاواگی، بنیان‌گذار INEGMA (که یک گروه تحقیقاتی مستقر در دوبی است) گفت که سعودیان، توافق با میانجی‌گری چین را راهی برای «کاهش تنش با همسایگان خود و تمرکز بر توسعه» می‌دانستند.

به گفته چندین مقام اسرائیلی، یکی از آثار مثبت نزدیکی دوباره‌ی ایران و عربستان، احساس خطری بوده است که ایالات‌متحده از افزایش نقش چین داشته و به تبع آن تلاش‌های خود را برای آشتی با ریاض افزایش داده است. این مهم می‌تواند به هدف بزرگ اسرائیل در نیل یعنی «روابط دیپلماتیک با عربستان‌سعودی» کمک کند.

اسرائیل و واشنگتن، هردو توافق عربستان و اسرائیل را امتیازی کلیدی می‌دانند. امتیازی که به طور بالقوه می‌تواند امنیت اسرائیل را تقویت کرده و ایران را نیز از هرگونه حمله مستقیم بازدارد.

با این حال، مقامات سعودی علناً اعلام کرده‌اند که تشکیل کشور مستقل فلسطینی _که به ظن نتانیاهو به این زودی‌ها امکان تحقق ندارد_ یک پیش‌شرط محسوب می‌شود. همین‌طور که به طور خصوصی به ایالات‌متحده اعلام کرده‌اند که خواستار ضمانت‌های دفاعی و امنیتی، و دسترسی به تسلیحات درجه یک و کمک به توسعه ذخایر اورانیوم خویش هستند.

در حال حاضر تمرکز اسرائیل به طور فزاینده‌ای معطوف تقابل‌های احتمالی نظامی شده است.

از زمان خروج دونالد ترامپ، از توافق هسته‌ای با ایران و قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۸، ایران فرآوری هسته‌ای خود را تسریع بخشیده است. ناظر انرژی اتمی سازمان ملل، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اخیراً مقدار کمی اورانیوم غنی‌شده در سطح خلوص ۸۴ درصد (کمی کمتر از ۹۰ درصد؛ که معمولاً برای سلاح‌ها استفاده می‌شود) را شناسایی کرده است.

در اواخر ماه می، آژانس اعلام کرد که توضیحات ایران برای این موضوع را کافی می‌داند. اینجا بود که نتانیاهو آژانس را به «کاپیتولاسیون» متهم کرده و گفت که ایران دروغ می‌گوید.

و این نمونه دیگری بود از موقعیتی که در آن اسرائیل در سطح بین‌الملل احساس انزوا کرد... و این همان چیزی است که اسرائیل بیش از همه از آن واهمه دارد.