جزییات یک شفاف سازی کدر در سازمان سینمایی!

بیتا محسنی_ پهنه سینمای ایران، سازمان ها و نهادهای بسیاری را دربطن خود جای داده است. از نام های پرتکرار چون «بنیاد سینمایی فارابی» و «سازمان هنری رسانه ای اوج» که به سبب تعدد حواشی و ابهامات پیرامون خود، بیشتر به گوش مردم آشنا هستند تا نام نهادهایی چون «انجمن سینمای جوانان ایران» یا «موسسه سینما شهر»، که از هیاهوی ایجاد شده پیرامون همان نام های پرتکرار استفاده کرده و زیر پوست سینمای ایران آرام و بی صدا حرکت می کنند. احتمالا اگر این پوسته را کنار بزنیم و به حیات و ممات این نهادهای کم سر و صدا بپردازیم ، با بعد تازه ای از ابهامات پیرامون اقتصاد سینمای ایران مواجه خواهیم شد که شاید مخفیانه از شریان اقتصادی صنعت سینمای کشور تغذیه می کنند!

جنجال 9 میلیارد پرابهام در گزارش مالی انجمن سینمای جوانان ایران در سال 97!

با این حال سنت انتشار عملکرد مالی سازمان سینمایی و زیرمجموعه های آن که توسط حسین انتظامی در سینمای ایران آغاز و تا امروز دنبال شده است، نام مجموعه هایی چون «انجمن سینمای جوانان ایران» را دست کم برای علاقمندان و دنبال کنندگان اخبار سینمایی تا حدودی آشناتر کرده است. در همین راستا، وقتی عملکرد مالی این مجموعه در یازده ماه نخست سال 97 از سایت سازمان سینمایی منتشر شد، جنجال یک بند چشمگیر به نام «هزینه های پشتیبانی انجمن سینمای جوانان ایران» که به تنهایی نیمی از دخل و خرج این انجمن را بلعیده بود، بسیاری از اهالی رسانه و مطبوعات را متوجه این انجمن کرد؛ این بند ۹ میلیاردی هیچ توضیح و حتی میزان تحقق اهدافی هم همراه خود نداشت تا روشن شود که صرف آن با توجه به بالا بودن رقم چقدر کارشناسی شده بود. در واقع بر این اساس «انجمن سینمای جوانان ایران» در آن سال در هر ماه بیش از ۸۰۰ میلیون تومان هزینه پشتیبانی کرد که طیف متنوعی از محل های مصرف را می توان برای آن متصور بود؛ از حقوق کارکنان تا تامین وسایل فیلمسازی. با این حال دقیقاً این بخش پرخرج، بدون توضیح مشخصی در جدول اطلاعات مالی «انجمن سینمای جوانان» جا خوش کرد بود تا صرف بیش از دو برابر رقم هزینه شده برای حمایت از جشنواره ها و تبلیغات فیلم های کوتاه را برایش شاهد باشیم!

شروع به فعالیت 9 سال بعد از به ثبت رسیدن!

«انجمن سینمای جوانان ایران» برخلاف تصورات، یکی از قدیمی ترین نهادهای سینمایی در کشور است که در تاریخ ۱۳۵۵/۱۱/۱۳ به صورت مؤسسه غیرانتفاعی تأسیس و طی شماره ۱۷۹۴ در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسیده است. لازم به ذکر است هرچند این مجموعه در سال ۱۳۵۵ ثبت شده، ولی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به‌طور رسمی فعالیت خاصی نداشته و پس از انقلاب نیز تا مدت‌ها غیرفعال بود! نهایتا در سال ۱۳۶۴ با تغییراتی که در حوزه معاونت سینمایی و سمعی و بصری وزارت ارشاد اسلامی اتفاق افتاد، این مجموعه در راستای تأسیس «مرکز اسلامی آموزش فیلم‌سازی»، «مرکز سینمای تجربی»و «بنیاد سینمایی فارابی» راه اندازی شد تا به عنوان بستری جهت توسعه سینمای ملی با مأموریت مشخص از طریق دفاتر «انجمن سینمای جوانان ایران» در سراسر کشور و همچنین برای کسب تجربه بیشتر با فعالیت در عرصه تولید فیلم‌های مستند و تجربی (از طریق مرکز سینمای تجربی) و نهایتاً ورود به عرصه تولید فیلم بلند سینمایی (تحت حمایت بنیاد سینمایی فارابی) شرایط را برای تأمین نیاز کشور فراهم کند. این مجموعه امروز بیش از ۵۰ نمایندگی و دفتر در سراسر کشوردارد.

بودجه با تکیه بر جزییات اعتبارات

برای بررسی سیاهه مالی «انجمن سینمای جوانان ایران» اول باید ببینیم که میزان بودجه تخصیص یافته آن چقدر بوده است. در سال 98 «انجمن سینمای جوانان ایران»، 21 میلیارد و 900 میلیون تومان از بودجه کلی سازمان سینمایی را به خود اختصاص داده بود که افزایشی 28 درصدی نسبت به سال 97 داشت! در بودجه «انجمن سینمای جوانان» برای سال 98، مبلغی بالغ بر 7 میلیارد تومان برای تولید 1000 فیلم در نظر گرفته شده بود، یعنی به ‌طور میانگین برای هر فیلم 7 میلیون تومان که با توجه به افزایش دستمزدها و مبلغ کرایه تجهیزات منطقی به‌نظر نمی‌رسد. سال 97 با بودجه یک‌میلیارد و 900 میلیون تومانی 191 فیلم تولید شد که میانگین تولید هر فیلم 10 میلیون تومان در حالی که شرایط ساخت فیلم به‌لحاظ مالی با سال قبل تغییر کرده بود. نکته قابل توجه، این است که هر سال بخش عمده بودجه این انجمن صرف حمایت از برگزاری جشنواره ها در کشور می‌شود که سال 98 این برآورد 11میلیارد تومان بود یعنی در حدود نیمی از بودجه انجمن. سال 97 هم این مبلغ 9میلیارد و 300میلیون تومان بوده است یعنی 54 درصد از بودجه! اما آن چه در سال 98 در برآورد بودجه کاهش چشمگیری داشت بودجه برگزاری «جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران» و برگزاری همزمان در استان ها بود که به رقم 2 میلیارد تومان نزول کرد، در حالی که این رقم در سال 97، 3میلیارد و 750میلیون تومان بود؛ یعنی سهم این جشنواره از «انجمن سینمای جوانان ایران» از 22 درصد بودجه به 9 درصد نزول کرد!

پیدا و پنهان شفاف سازی مالی انجمن سینمای جوانان

به تازگی، گزارش عملکرد مالی «انجمن سینمای جوانان ایران» در راستای سیاست شفاف‌سازی وزارت ارشاد در سال 98 منتشر شده است. این لیست بر اساس حمایت از تولید فیلم کوتاه (داستانی، مستند، انیمیشن) حمایت از گسترش فعالیت انجمن سینمای جوانان ایران در کشور ( هزینه پشتیبانی 58 دفتر انجمن در کشور) حمایت از برگزاری جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران و برگزاری همزمان در استان ها، حمایت از برگزاری جشنواره‌های منطقه‌ای فیلم کوتاه، حمایت از برگزاری هفته فیلم و عکس استان‌ها پاتوق فیلم، حمایت از برگزاری دوره‌های آموزش فیلم‌سازی از طریق دفاتر انجمن سینمای جوانان ایران، حمایت از برگزاری المپیاد فیلمسازی نوجوانان، حمایت از اکران فیلم در مناطق غیر برخوردار به صورت سینما سیار تنظیم شده است.

آن چه درنگاه اول به این جدول توجه را جلب می کند، کم شدن سطرها نسبت به سال 97 است که تعداد آن 12 سطر بود. گویی داده ها با هم ادغام شده و از درج بسیاری از جزییات فاکتور گرفته شده است مانند جدول پیوست ِ سطر دوم که بخش هزینه های پشتیبانی است و 320 میلیارد تومان از آن برخلاف سایر اعتبارات به طور کامل تخصیص شده است! در توضیح سطر اول که حمایت از تولید فیلم کوتاه است، 12 میلیارد و 500 میلون تومان سقف اعتبار در نظر گرفته شده اما تنها 190 میلیون تومان از آن برای حمایت از این آثار تحقق یافته است. این اختلاف فاحش میلیاردی بین بودجه و تحقق آن در بخش مربوط در حالی صورت گرفته است که بسیاری از آثار که حتی در مرحله نهایی و پساتولید بودند برخلاف قرارداد، حمایت خود را از این انجمن دریافت نکرده اند!

اما برخلاف حمایت ناتمام «انجمن سینمای جوانان ایران» از تولید فیلم های کوتاه، در بخش حمایت از برگزاری جشنواره فیلم های کوتاه برخلاف پیش بینی سقف اعتبار 240 میلیون تومانی، 333 میلیون تومان پرداخت کرده است. این در حالی است که اهداف کمی حمایت از تولید، 800 اثر بود در حالی 498 تعداد از آن محقق شد اما هدف کمی حمایت از جشنواره ها تنها یک جشنواره بود؛ همین کافی است تا ارقام پرداختی کارشناسی نشده، آرام آرام از دل این جدول بروز پیدا کند!

ناموزون بودن جدول از سقف اعتبارات تا پرداختی ها!

در جدول منتشر شده از عملکرد مالی «انجمن سینمای جوانان ایران» اما، هرچه به سطرهای پایین تر می رسیم، ارقام جالب تر می شوند. در سطر سوم و بخش حمایت از جشنواره های فیلم کوتاه منطقه ای، در حالی اهداف کمی نزول پیدا می کند که حتی نیمی از اعتبارات در نظر گرفته شده برای این بخش ها، تحقق نیافته است؛ رقمی نزدیک به 100 میلیون تومان که تنها 30 میلیون تومان از آن تخصیص شده و یا در بخش حمایت از برگزاری هفته فیلم که از 110 میلیون تومان اعتبار پیش بینی شده، تنها 10 میلیون تومان از آن تخصیص یافته است!

مانند بسیاری از جداول منتشر شده از دریچه سازمان سینمایی، در جدول عمبکرد مالی این انجمن نیز بیشترین رقم بودجه صرفه هزینه پشتیبانی شده در حالی که توضیحات آن در جدول درج نشده ؛ یعنی مشخص نیست که چه مبلغی برای حمایت از چه مرکز و یا فعلی صرف شده است! ضمن اینکه اختلاف فاحشی بین رقم 22 میلیاردی بودجه «انجمن سینمای جوانان ایران» و هزینه کرد این مجموعه وجود دارد که در جدول اول کاملا محرز است. شاید بهتر باشد سازمان سینمایی چاره ای بیندیشد تا شفاف سازی های مالی اش نیاز به شفاف سازی تازه نداشته باشد و یا مشخص کند اگر بودجه هر حوزه کامل تخصیص شده، پس این دخل و خرجی که نمی خواند چه توجیحی می تواند داشته باشد!