تابوت سینمای ایران بر دوشِ مدیرانِ دولتی!

فراز و نشیب هایی که این شاخه از هنر از سر می گذراند ، بیش از هر مدیر و مسئول و نهاد داخلی، دولت و زیرشاخه های دولتی در سینما را مرکز سوال قرار می دهد. به ویژه در یک دهه اخیر که سینمای ایران جدا از معضلات ساختاری ، بستری برای ورود و خروج پول های مشکوک نیز شده است. این روند با توجه به آن چه در سطر های پیش گفته شد، گاه باعث شد تا مدیران دولتی سینما مانند برخی از دستگاه های اجرایی کشور مجاب شوند، تا برای برای پوشش ناکارآمدی خود اقدام به آمارسازی و بیلان سازی کنند. روندی که در کارنامه کاری حسین انتظامی، رئیس سابق سازمان سینمایی تحت عنوان «شفاف سازی»، مشتریان بسیار داشت. همین امر باعث شد که در آستانه معرفی کابینه دولت رئیسی، معرفیِ وزیر ارشاد و گمانه زنی ها پیرامون مدیرانِ سینمایی، برخی از افراد، کانال ها و گروه های فضای مجازی، نسبت به تحمیل محمد خزاعی بر مسند سازمان سینمایی خیز بردارند! تجربه نشان داده که حمایتِ تمام قد از افرادی که به گواه کارشناسان و آگاهان این حوزه، برای مدیریت سینما گزینه های مناسبی نیستند، نه دلسوزی برای سینمای نیمه جانِ ایران که سودایِ منافع ویژه در مخیله این حضرات است! در نهایت وزیر محترم ارشاد نیز در جاده ای که از پیش برایش ساخته بودند قدم برداشت و محمد خزاعی را به عنوان هفدهمین مدیر سینمایی راهی سازمان سینمایی کشور کرد؛ مدیری چون دیگران، ضد سینمایی که طی سال ها شاهد تاثیر مستقیم شان بر تولیدات، توقیف، سانسور، دستوری شدنِ محتوای آثار، نزول کیفیت فیلم ها و در نتیجه شکست گیشه بوده ایم.

خزاعی، آخرین میخ بر تابوت سینمای ایران!

اهالی سینما، محمد خزاعی را بیشتر در قامت دبیری جشنواره مقاومت و تهیه فیلم های ارگانی چون «به وقت شام»، «امپراتور جهنم» و «قلاده‌های طلا» به خاطر می آورند. فردی که از ابتدا، توسط یک ارگان خاص وارد سینما و توسط ارگان های دیگر حمایت شد، سرمایه جمع کرد و به قول خودش به تهیه کننده ای بدل شد که هرازگاهی کارهای دیگری نیز انجام می داد! اما چه کارهایی؟ حافظه سینمایی نگارنده، ادعاهایی پیرامون تلاش خزاعی برای مصادره برنامه هفت، گزارش روزنامه جوان پیرامون ۳۰ سکه طلا که خزاعی برای برگزاری جشنواره سی ام فجر از «بیت الحال» (کنایه به بیت المال) گرفته بود، ادعاهایی مبنی بر توزیع بن های تخفیف ۱٢ هزار تومانی برای فیلم ارزشی «به وقت شام»، فراری دادن سینماگران کاربلد از سینمای دفاع مقدس و ... را به خاطر می آورد. حافظه نگارنده، طرفداریِ خزاعی از سازمان اوج مقابل دوربین را به خاطر می آورد. سازمانی که هم اهدافِ گردانندگان آن بر همه مسجل است و هم دلیل رپورتاژ خزاعی در برنامه زنده به نفع آن! حافظه نگارنده سرمایه هایی را به یاد می آورد که از طریق ساخت فیلم های به اصطلاح دفاع مقدس با بودجه بیت المال انباشت شدند. سوال اینجاست خزاعی در مقام تهیه کننده، چرا یک بار با سرمایه خود فیلم دفاع مقدسی یا به قول خودش اخلاقی و ارزشی نساخت؟حافظه سینمایی نگارنده در تلاش است تا بیابد محمد خزاعی چه تحولی را در سینما ایجاد کرده است؟ با اینکه پست و مقام هم داشته و دارد؟ طی مدت ها که دبیر جشنواره فیلم دفاع مقدس و انقلاب اسلامی بود، چه قدمی برای پیشرفت فیلم های جنگی برداشته است؟ او که پست و مقام در ایران را موروثی می داند در مدت دبیری خود در جشنواره دفاع مقدس کدام متخصص و نخبه ای را که سابقه فامیلی و آشنایی با آنان نداشته به کار گرفته است؟پاسخ همین علامت سوال است!

انتظامی و ناتمامیِ نشدن ها!

البته پیش از خزاعی نیز مدیرانِ سازمانِ سینمایی گلی بر شمایل سینمای ایران ننشاندند! حسین انتظامی، رئیس سابق سازمان سینمایی نیز پیش از آن که در سینما شناخته شود، در مطبوعات نام آشنا بود؛ از روزنامه «قدس» تا «جام جم» و «همشهری» و بعدها مدیریت «خبرآنلاین» و در ادامه معاون مطبوعاتی و دستیار ارشد وزارت ارشاد در دولت روحانی. در این میان اگر بخواهیم در سوابق کاری انتظامی عقب تر برویم، احتمالا بسیاری او را از در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ٨۴ می شناسند؛ از ستاد انتخاباتی علی لاریجانی تا مسئولیت سخنگویی در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی! در این میان باید گفت که هدف نگارنده بیش از آن که شناساندن کارنامه کاری حسین انتظامی به مخاطبان این نوشتار باشد، اشاره به یک نقطه مشترک در تمام دوران کاری اوست؛ اشاره به ترکیبی که از مطبوعات تا سازمان سینمایی همراه انتظامی است؛ شفاف سازی مالی! همان آمارسازی و بیلان سازی که مدیران طی یک دهه گذشته سر مردم را با آن گرم می کنند که نشان دهند چقدر در مناسبات مالیِ خود صحیح گام بر می دارند! 

حیدریان و تفکراتِ دینی و معناگرایش در سینما

پیش از انتظامی، محمد مهدی حیدریان از اواخر سال ٩۵ تا آبان سال ٩٧، سکان دارِ سازمان سینمایی بود. او در دهه ۶۰ تا ٧۰ از مسئولین وقت سازمان سینمایی بود و در سال‌های نیمه نخست دهه ٨۰ در دولت دوم سید محمد خاتمی با وزارت احمد مسجدجامعی نیز برای بار اول مسئولیت سازمان سینمایی را بر عهده داشت. سال‌های مدیریتی وی در دهه ٨۰ با شکل‌گیری سینمای دینی و معناگرا بیشتر همراه بود. تا این حد که در این دوران مسابقه سینمای معناگرا (در جست‌وجوی حقیقت) در جشنواره فیلم فجر راه‌اندازی و به صورت بین‌المللی اداره شد. دوره او به زعم بسیاری از سینماگران، دوره شدت گرفتن سانسورها در دهه نود بود. به عنوان مثال می توان به توقیف سریال «ممنوعه» و دست کاری در سناریو آن تنها بعد از پخش سه قسمت از سریال و بلاتکلیفی فیلم های مجوز داری مثل «عصبانی نیستم»، «آشغال های دوست داشتنی»، «پارادایس»، «خانه پدری» و… را نام برد. همچنین در دوران حیدریان تصویب بودجه های هنگفت برای فیلم های ارگانی به اوج رسید.

ایوبی، از دانشگاه امام صادق تا سازمان سینمایی

شاید کسی فکرش را هم نمی کرد که رئیس دانشگاه علوم سیاسی «امام صادق» در سال ٧٧، بدون داشتن کوچکترین پیش زمینه سینمایی طی سال های ٩٢ تا ٩۵، بر مسند سازمان سینمایی تکیه بزند. شروع توقیف پر حاشیه فیلم «خانه پدری» به دلیل  مکدر شدن خاطر دختر ایوبی از فیلم، یکی از جنجالی ترین اتفاقات در دوره ایوبی است. به زعم سینماگران او به جای حل مشکلات زیربنایی، بودجه‌های سینمایی را در مسیر موازی کاری های بی‌حاصل از تأسیس مدرسه گرفته تا راه اندازی جشنواره میلیاردی و گروه سینمایی تلف کرد. از جمله سرنوشت نامعلوم بودجه ٣۰۰ میلیاردی سازمان سینمایی در سال ٩۵، خرید ماشین میلیاردی، بازسازی دفتر و اوج گیری ماموریت های خارجی به محض ورود به سازمان سینمایی، اکران فیلم های سینمای ایران در خارج از کشور و مشخصاً کشور فرانسه که مشخص نبود چه مبالغی طی قرارداد با چه اشخاصی و با چه سابقه ای پرداخت شده  را می توان در کارنامه کاری ایوبی به کرات دید.