انتقام شیرین فرانسه از آمریکا در سایه ترس اعراب از ایران

در اوایل ماه جاری، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، سفری طوفانی به امارات متحده عربی، قطر و عربستان سعودی داشت. او از امارات متحده عربی با یک سفارش ۱۹ میلیارد دلاری برای ۸۰ فروند هواپیمای جنگنده رافال و ۱۲ هلیکوپتر جنگی خارج شد. قرارداد کلان تسلیحاتی میان پاریس و ابوظبی در حالی امضا شد که امارات هفته گذشته مذاکرات خرید تسلیحات خود از آمریکا را به ارزش ۲۳ میلیارد دلار به حالت تعلیق درآورد.

مکرون سپس به عربستان سعودی رفت، سفری که او را به اولین رهبر غربی تبدیل کرد که پس از قتل جمال خاشقچی به دیدار محمد بن سلمان می‌رود. مکرون از این دیدار دفاع کرد و به خبرنگاران در دبی گفت: «چگونه می‌توانیم صلح و ثبات را در خاورمیانه حفظ کنیم، اگر بگوییم که با عربستان سعودی، پرجمعیت‌ترین و قدرتمندترین کشور {عرب}خلیج فارس صحبت نمی‌کنیم؟» البته، برای نزدیک به یک قرن، این ایالات متحده بود که نقش متحد و شریک برتر را در سراسر شبه جزیره عربستان بر عهده داشت - از خود عربستان سعودی، تا کویت، که آمریکا پس از تصرف آن توسط صدام حسین در سال ۱۹۹۰ آن را آزاد کرد، تا امارات با ثروت عظیم نفت و گاز.  جایی که کشتی های نیروی دریایی ایالات متحده برای دهه‌ها پهلو گرفته‌اند.

اکنون این منطقه در مواجهه با تهدیدات جدید به دنبال متحدان یا حداقل دوستان جدید است. لازم نبود اینطور باشد. امید در بسیاری از نقاط جهان این بود که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، تفاوت بارزی با دونالد ترامپ داشته باشد -- بازگشتی به زمانی که می‌شد بر روی ثبات، قابلیت اطمینان و مهمتر از همه چتر محافظ آمریکا حساب باز کرد. 

رخدادهای اخیر نشانه چرخش چشمگیری هستند که ممکن است در اتحادها و صف‌بندی‌های سنتی در سراسر این منطقه و فراتر از آن رقم بخورد. قرارداد ۹۰ میلیارد دلاری زیردریایی‌های فرانسوی را که استرالیا امضا کرده بود، به یاد بیاورید - قرار دادی که ایالات متحده و بریتانیا در ماه سپتامبر آن را با یک قرارداد زیردریایی هسته‌ای از بین بردند. این تصور گسترده‌تر در میان این سه قدرت دریایی انگلیسی زبان {آمریکا، انگلیس، استرالیا} وجود دارد که فرانسه آمادگی اتخاذ موضع سختگیرانه مورد انتظار آنان علیه چین را در صحنه جهانی ندارد.

پیمان دفاعی غافلگیرکننده این سه کشور، دولت فرانسه را از خشم، کبود کرد. هفته‌ها بعد، قرارداد هواپیماهای جنگنده چند میلیارد دلاری فرانسه با امارات، انتقام شیرین فرانسه بود. در واقع، در یک آخرین مصاحبه طولانی با تلویزیون فرانسه، موضوع زیردریایی‌ها تنها موضوع سیاست خارجی بود که مکرون به آن پرداخت. مکرون شانه بالا انداخت و گفت: «به مرور زمان به اقدام آمریکا به طور کامل رسیدگی خواهد شد.» اظهارات ماکرون در شرایطی بیان شد که توافق هسته‌ای ایران در حال شکست است و ترس فزاینده قدرت‌های منطقه‌ای - از جمله امارات، قطر، عربستان سعودی و مصر - از توانایی‌های هسته‌ای ایران هر روز بیش از گذشته شدت می‌گیرد.

ناکامی دولت بایدن در بازگرداندن محدودیت‌ها بر فعالیت‌های ایران پس از خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ کمک چندانی به تقویت جایگاه آمریکا نکرده است. اکنون، چتر هسته‌ای آمریکا که برای دهه‌ها تضمینی کافی به نظر می‌رسید، ناگهان به‌طور فزاینده‌ای ضعیف به نظر می‌رسد. چنین تصوری که با خروج ناگهانی نیروهای آمریکایی از افغانستان تشدید شد، به دنبال خروج آمریکا از عراق و سوریه جوانه زد و به بسیاری در منطقه نشان داد که آنها واقعاً خودشان هستند.

در همین حال، چندین کشور خلیج فارس به دنبال دوستان جدیدی فراتر از ایالات متحده هستند. امارات متحده عربی مدتهاست روابط گسترده‌ای را با چین آغاز کرده و زمانی که ایالات متحده به عنوان پیش‌شرط فروش تسلیحات، بر اخذ تضمین‌های جدی اصرار داشت که ابوظبی تسلیحات آمریکایی خود را از دسترس و نگاه کنجکاو چینی‌ها دور نگه می‌دارد، اماراتی‌ها احساس کردند که این درخواست، نقض حاکمیت آنها است. عربستان سعودی هم به طور فزاینده‌ای به چین نگاه می‌کند که در حال حاضر یکی از بزرگترین شرکای تجاری سعودی ها است.

درک اولویت‌ها و به ویژه ترس متحدان دیرینه آمریکا در سراسر منطقه و فراتر از آن ضروری است تا ایالات متحده خود را در همان بخش از جهان که زمانی نقش اصلی را ایفا می کرد در حاشیه نبیند.