ناگفته‌های پرونده محیط‌بان کرمانشاهی

شهریار کریمی

تلاش برای ایجاد صلح و سازش در پرونده محیطبان کرمانشاهی طی جلسه‌ای در سالن اجتماعات اداره کل دادگستری کرمانشاه تحت بررسی قرار گرفت. این جلسه سه شنبه پنجم بهمن ماه باحضور «پرویز توسلی زاده» رئیس کل دادگستری کرمانشاه، دکتر  «منوچهر فتاحیان» معاونت شوراهای حل اختلاف استان و با حضور جمعی از بزرگان، ریش سفیدان و اعضای شوراهای حل اختلاف کرمانشاه برگزار شد.

در این جلسه رئیس کل دادگستری استان کرمانشاه با در نظر گرفتن شرایط روحی خانواده معزای مقتول حادثه، از بزرگان و ریش سفیدان و اعضای شوراهای حل اختلاف دعوت کرد تا در خصوص تسلی به خانواده داغدار و دعوت آنها به فرهنگ قرآنی بخشش و صلح و سازش همکاری کنند.

«برومند نجفی» محیط‌بان کرمانشاهی که به اتهام قتل عمد به هنگام گشت‌زنی در محوطه حفاظت شده بیستون به اجرای حکم قصاص محکوم شده هم اکنون در زندان دیزل‌آباد کرمانشاه تحمل حبس می‌کند. هفته گذشته حکم قصاص این محیط‌بان توسط دیوان عالی کشور تایید و ابلاغ شد. پس از تایید حکم قصاص برومند، موجی در رسانه های اجتماعی ایجاد شد که به گفته بزرگان عرصه صلح و سازش و کسانی که از نزدیک پرونده را دنبال می‌کنند ممکن است در عمل موجب اختلال در روند جلب رضایت و مانعی برای جلوگیری از اجرای حکم قصاص گردد.

در همین پیوند افسون علیمرادیان فعال اجتماعی و عضو اصلی گروه صلح یاران که با همراهی سایر اعضای گروه تا کنون با تامین مبالغ دیه و گفتگو با خانواده های مقتولین باعث نجات بیش از ۷۰ زندانی شده است، ضمن ابراز نگرانی از قهرمان‌سازی از محیط‌بان کرمانشاهی به خبرنگار ما گفت: «ترس آن دارم که این قهرمان‌سازی‌ها وضعیتی مشابه به وضعیت آرمان را بوجود آورد. همه ما باید دست به دست هم بدهیم تا کمک کنیم خانواده معزای مقتول در فضایی آرام و بدون تنش‌های رسانه‌ای و اجتماعی، به فرهنگ صلح و سازش پاسخ مثبت دهند. آن‌ها اینک عزادار هستند و حمایت‌های یک جانبه ممکن است دل آنها را به درد آورد.»

جزییات ماجرا با استناد به مستندات پرونده

بر اساس مندرجات پرونده در چهاردهم مرداد ماه سال ۱۳۹۹، پنج محیط‌بان در محوطه حفاظت شده بیستون در حال گشت زنی بودند که با گزارش‌های مردمی در جریان ورود یک دستگاه پراید به همراه ۶ سرنشین به این منطقه قرار می‌گیرند. محیط‌بانان پس از اختفای خودروی سازمانی خود، روی جاده اصلی در انتظار خودرو گزارش شده کمین می‌کنند تا اینکه پراید سفید از راه می‌رسد. بنا بر ادعای محیط‌بانان، آن‌ها ابتدا با ایست دادن سرعت خودرو پراید را کم کردند؛ اما راننده به ناگاه سرعت خود را زیاد کرد و یکی از محیط‌بانان را  که با دست، ستون طرف راننده خودرو را گرفته بود به دنبال خود کشید. پس از آن برومند با سلاح کلاشینکف به منظور متوقف کردن خودرو ۳تیر هوایی شلیک کرد و پس از آنکه راننده به فرمان ایست و شلیک هوایی توجه نکرد به سوی لاستیک پراید شلیک می‌کند و خودرو پراید چندین متر جلوتر از حرکت ایستاد. بنا به گفته محیط‌بانان، ۴ نفر از سرنشینان خودرو به کوه زدند و متواری شدند که در نهایت آنها نیز دستگیر شدند. متاسفانه پس از بازرسی از خودرو پراید محیط بانان متوجه می‌شوند که جوانی به نام یوسف که سمت عقب پراید و کنار ستون نشسته بود بر اثر اصابت یکی از گلوله ها فوت شده بود. 

گفتنی است این حادثه در حد فاصل روستای «سه‌چک» و پادگان حاجی آباد رخ داد.

طرف دیگر ماجرا چه می‌گوید؟

راننده پراید و سرنشینان خودرو پراید نیز در بازجویی‌های خود ذکر کرده‌اند که آنها به هنگام بازگشت از تفریح و جمع‌آوری گیاهان دارویی در دامنه کوه ناگهان وسط جاده با مامورین محیط‌بانی مواجه شدند که با اسلحه و بدون لباس فرم کمین کرده بودند و آنها این تصور را کردند که در دام راهزنان گرفتار شده‌اند و به همین دلیل قصد فرار از راهزنی احتمالی را داشتند که ترمز نکردند و به راه خود ادامه دادند.

پایان این ماجرا به فاجعه ای ختم شد و خانواده ای به سوگ فرزند تازه‌داماد شده نشستند. بر اساس تحقیقات خبرنگار ما یوسف جوان ۲۳ ساله که در این حادثه جان خود را از دست داده است مدت ۴۰ روز بود که با همسرش ازدواج کرده بود و این مسئله باعث غم دوچندان خانواده‌اش شده است، به طوری که روز مادر سال ۹۹ ، مادر مقتول به هنگام نگاه کردن به هدیه تولدی که سال گذشته فرزند مقتولش برایش خریده بود و در غم فقدان او، بر اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت و این موضوع نیز بر غم و اندوه خانواده مقتول افزود.

آیا قانون از محیط‌بان حمایت نمی‌کند؟

سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری ۲۵ آبان ماه در خصوص علت صدور حکم قصاص برای محیط‌بان کرمانشاهی گفته:‌ «همان قانونی که اجازه حمل سلاح را به ضابطین داده همان قانون نیز نحوه به کارگیری سلاح را مشخص کرده است. اگر ضابطین به موجب قانون و در چارچوب قانون از اسلحه و سلاحی که در اختیار دارند، استفاده کنند، طبیعتا فاقد هر گونه مسئولیت کیفری و حقوقی خواهند بود؛ اما چنانچه مقررات را در به کارگیری سلاح رعایت نکنند، طبیعتا به موجب همان قانون مسئولیت کامل حقوقی و کیفری خواهند داشت. در مورد این پرونده خاص از رئیس کل دادگستری استان کرمانشاه سوال کردیم و ایشان گزارش داده‌اند حکم قصاص به این دلیل صادر شده که در استفاده از سلاح، رعایت مقررات صورت نگرفته است.» خداییان افزود: «بر اساس گزارش‌های موجود در پرونده، قتل در محیطی صورت گرفته که منطقه حفاظت شده نبوده و در واقع در منطقه مسکونی رقم خورده است و آن اشخاصی که به طرف آن‌ها تیراندازی شده هم مسلح نبودند و سلاحی در اختیار آن‌ها نبوده است. همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده، جان ماموران نیز در خطر نبوده و حمله‌ای نسبت به آن‌ها صورت نگرفته بوده»

رئیس کل دادگستری کرمانشاه هم در عهمین راستا گفته «هیچ‌گونه حمله‌ای چه با سلاح سرد و چه سلاح گرم به مأمورین صورت نگرفته، جان هیچ شخصی نیز در خطر نبوده و مامورین نباید از سلاح استفاده می کردند. سلاح یا ابزار شکار غیرمجاز نیز از سرنشینان خودرو کشف نشده است. نکته مهم این است که محل برخورد، مسکونی و خارج از هرگونه منطقه حفاظت شده و بر روی جاده اصلی و ترانزیتی کرمانشاه - تهران بوده و مأمورین هیچ‌گونه دلیلی حتی برای توقیف خودرو پراید و یا بازرسی آن نداشتند.»

وکیل برومند نجفی اما نظر دیگری دارد. «نوشا میرجعفری» به ایسنا گفته:‌ «ضعف اول این پرونده این است که ما تنها یک کارشناس در پرونده داشتیم و کل پرونده توسط یک کارشناس جمع شده است و این صحبت که «قتل در محیط مسکونی رخ داده است نه منطقه حفاظت‌شده» نیز نظریه کارشناسی بوده است، کارشناسی که با صلاحیت اسلحه‌شناسی در مورد مرز منطقه حفاظت شده نظر داده است! آن هم بدون اخذ هیچ‌گونه استعلامی از مراجع ذی‌صلاح اعم از اداره محیط زیست منطقه جهت دریافت نقشه مناطق حفاظت شده! لذا با توجه به این‌که کارشناس پرونده تنها صلاحیت اسلحه‌شناسی داشته مشخص است که ایشان نمی‌تواند منطقه حفاظت شده را تعیین کند. این ایرادات طی لایحه‌ای از طرف اینجانب و همکارم در جلسه دادرسی به قاضی محترم ارائه شده است.»

او افزوده: «کلیه شهود که به نوعی مامورین دولتی محسوب می‌شوند در دادگاه شهادت دادند که درگیری در منطقه حفاظت شده یعنی قبل از جاده اصلی بیستون (در جاده خاکی) بوده است و ما استعلام گرفتیم که جاده خاکی جزو منطقه حفاظت‌شده است و بازسازی صحنه جرم هم این را تایید کرده که درگیری در جاده خاکی رخ داده است. ما به تمام موارد گزارش کارشناسی در پرونده ایراد گرفتیم اما متاسفانه با وجود این ایرادات در پرونده رای قصاص صادر شد و الان همین نکته منطقه حفاظت شده، حائز اهمیت شده است.»

میرجعفری معتقد است:  «در آن محل، فرمانده آقای برومند جانش در خطر بوده است و ماشین شکارچی‌ها در حین فرار از عمد به او برخورد می‌کند و فرمانده برومند نجفی پرت می‌شود در همین حین نجفی قانون به کارگیری حمل سلاح را رعایت می‌کند اول ایست می‌دهد، بعد تیرهوایی شلیک می‌کند و بعد لاستیک ماشین را می‌خواهد بزند که چون سطح ماشین پایین بوده تیر سهوا به جای لاستیک به شیشه عقب می‌خورد و به فرد اصابت می‌کند.»

این وکیل دادگستری در پایان، با بیان این‌که من به این یقین رسیدم که برومند نجفی بی‌گناه است، گفت: «وقتی این اتفاق می‌افتد کسانی که در ماشین پراید بودند از جاده رد می‌شوند و فقط راننده و مقتول در ماشین می‌مانند و بقیه فرار می‌کنند در این شرایط محیط‌بانان یا باید با مجروح بمانند یا دنبال کسانی که با ادوات در حال فرار هستند بدوند درنهایت محیط‌بانان ترجیح می‌دهند با مصدوم بمانند و ما نمی‌توانیم بگوییم این‌ها اسلحه با خود داشتند یا نه! فقط مشخص است که هرچه در ماشین بوده را برمی‌دارند و فرار می‌کنند. من از خودشان و قاضی چند بار پرسیدم اگر چیزی با خودشان نداشتند چرا شب فرار کردند و به کوه رفتند آن هم در صورتی که همه آن‌ها با مقتول به نوعی آشنا و فامیل بودند. علاوه بر این شهودی که در ماشین بودند به شدت حرف‌هایشان متناقض است و از لحظه اول تا جلسه دوم دادرسی چند بار حرف‌هایشان را عوض کردند.»

حالا چه باید کرد؟

با تایید حکم قصاص در دیوان عالی کشور، اکنون تنها راه باقی مانده برای نجات «برومند نجفی» اخذ رضایت و گذشت اولیای دم جوان فوت شده - مرحوم یوسف - است. این خانواده داغدار اهل روستای «سنقرآباد» در حوالی بیستون هستند که بافتی عشایری دارد. با توجه به حساسیت‌های بوجود آمده درباره پرونده محیط‌بان کرمانشاهی و با توجه به تجربه فعالان عرصه صلح و سازش قتل چنین به نظر می‌رسد که حمایت‌های یک جانبه هموطنان مهربان و نوع دوست و همچنینجو موجود در شبکه‌های اجتماعی نه تنها کمکی به روند صلح و سازش این محیط‌بان کرمانشاهی نمی‌کند؛ بلکه این امکان وجود دارد که بر اثر شدت فشارهای وارد شده، خانواده مقتول تصمیمی عجولانه گرفته و روند سازش این پرونده به مسیری شبیه پرونده «آرمان» قاتل «غزاله» ختم شود. بنابراین شایسته است روند سازش این پرونده در فضایی آرام و بدون تنش‌های روحی دنبال شود.