بعد از اینکه استاندار خوزستان، از توسعه سطح ۲۵هزار هکتاری خبر داد، اعتراض منتقدین صنایع نیشکر خوزستان دوباره به صدر اخبار برگشت و به فاصله یک هفته، این گزاره خبری اصلاح و عنوان شد که قرار است به همت صنعت نیشکر، ۲۵هزار هکتار درخت اکالیپتوس کاشته شود. این تصمیم به‌ظاهر برای جبران آسیب‌هایی که مزارع نیشکر هشت‌گانه خوزستان به بار آورده اتخاذ شده، اما آیا این اقدام، برای جبران آسیبی که «برداشت سوخته» به هوای خوزستان وارد می‌کند کافی و با منابع آبی موجود شدنی است؟

«محمد درویش»: مطابق با سند امنیت غذایی کشور که تیرماه سال گذشته به تصویب رئیس‌جمهور پیشین رسید، در طول یک سال اخیر، مصرف آب در بخش کشاورزی باید دست‌کم ۳ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا می‌کرد. مسئولان باید گزارش کار خودشان را در تیرماه اعلام می‌کردند و می‌گفتند که اگر این برنامه موفق نبوده، کدام دستگاه‌ها مقصر بوده‌اند. با این همه اما خودشان را به راه دیگری زده‌اند.

پدیده فرونشست، که در روز‌های اخیر در میدان ونک تهران و خیابان ولیعصر مشاهده شد، زنگ خطری جدی برای وضعیت زیرساخت‌های شهری به‌ویژه در کلان‌شهرهایی، چون تهران به شمار می‌آید. فرونشست‌های طولی که به دلیل نفوذ آب و فرسایش تونلی رخ داده‌اند، نشانه‌ای از مشکلات عمیق‌تر زیر سطحی هستند. این پدیده به‌ویژه در مناطقی که با خطوط قدیمی آب و قنات مسدود شده در ارتباط است، ممکن است تهدیداتی جدی برای ایمنی و زیرساخت‌های شهری به همراه داشته باشد. با توجه به اینکه تهران بر روی بستر آبرفتی نسبتا ناپایداری قرار دارد، ضروری است که برای پیشگیری از وقوع چنین حوادثی، اقدامات فوری و دقیقی انجام شود. در گفتگو با محمد درویش، کارشناس محیط زیست به این موضوع پرداخته‌ایم.

بار دیگر تیغ شهرداری تهران زیر گلوی یک بوستان قدیمی؛ این‌بار پارک لاله یکی از بوستان‌های بزرگ شهر تهران بعد از پارک قیطریه در خطر کمین مسئولان شهرداری قرار گرفته است. این پارک تا پیش از انقلاب ۵۷، پارک فرح نام داشته و اراضی پارک از گذشته در اختیار ارتش بوده، اما مدت زیادی نیست که از حواشی حصارکشی پارک قیطریه عبور کرده‌ایم و اکنون باز هم شهرداری تهران خیال دیگری به بهانه ساخت فرهنگسرا بر سر دارد. خیالی که جان بسیاری از درختان و فضای سرسبز بوستان لاله را به خطر انداخته و احتمالا آن‌‌ها را از بین خواهد برد.

در منتهی‌الیه جنوب شرقی دریای مازندران، شبه‌جزیره میانکاله قرار دارد. مساحت این شبه‌جزیره بیش از ۶۶ هزار هکتار و ارتفاع آن بین ۱۵ تا ۲۸ متر کمتر از سطح دریای آزاد است. از سال ۱۳۸۴ این شبه‌جزیره به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شده‌است. پناهگاه حیات وحش، تالاب بین‌المللی و ذخیره‌گاه طبیعی زیست‌کره از عناوین این شبه‌جزیره است. حفظ سلامت محیط زیستی این منطقه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا سواحل این منطقه، محل زیست پرندگان و زیستگاه اصلی بسیاری از ماهیان دریای خزر است. اغلب مردم، میانکاله را با بحث پروژه پتروشیمی میانکاله می‌شناسد که بعد از برانگیختن واکنش گسترده در میان مردم و کارشناسان محیط زیست، این پروژه به دلیل مسائل محیط‌زیستی متوقف شد. در حوزه گردشگری نیز به دلیل حساسیت محیط زیستی این منطقه، هر نوع ارائه خدمات باید با حساسیت بسیار زیادی صورت پذیرد. کارشناسان بر این باور هستند که توسعه تسهیلات اکوتوریستی در باید به گونه‌ای صورت پذیرد که مطابق ملاحظات زیست‌محیطی باشد. اما به تازگی مدیر میراث‌فرهنگی استان گلستان در این منطقه جنجال دیگری آفریده است، زیرا محیط‌‌بانان از ورود بدون مجوز مصالح به پناهگاه حیات‌وحش میانکاله جلوگیری کرده‌اند. اما در میانکاله چه خبر است؟ آیا قرار است این زیست بوم حیاتی و تاریخی در معرض آسیب‌های جبران‌ناپذیر قرار بگیرد؟ حر منصوری فعال محیط زیست که خود را دیده‌بان میانکاله معرفی می‌کند به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

روز به روز به پایان پروژه‌های سدسازی ترکیه بر ارس نزدیک‌تر می‌شویم. پروژهایی که در نهایت، ۳ میلیارد و ۷۴۳ میلیون متر مکعب آب، معادل حدود ۸۳ درصد از آب رود ارس را مهار خواهد کرد. ترکیه تا سال ۲۰۰۰ میلادی تنها ۴ سد در حوزه ارس به بهره‌برداری رسانده بود اما در طول تنها دو دهه، اقدام به ساخت ۵ سد دیگر بر حوضه ارس کرد و این‌ بار با احداث پروژه‌های «داپ» و «گاپ» بر دجله، فرات و ارس روبه رو هستیم. با توجه به اهمیت استراتژیکی که آب ارس برای کشاورزی شمال غرب کشور دارد، ساخت این سد می‌تواند شرایط را بحرانی‌تر کند. زیرا آب ارس یکی از مهمترین حوضه‌های آبخیز بوده و ما در ایران ۱۲ میلیارد متر مکعب ورودی و ۱۱ میلیارد خروجی از این آب داریم.

پدیده فرونشست زمین، سال‌های زیادی است که مطرح شده و امروز مهم‌ترین علت آن بحران آب است. پدیده‌ای که روزگاری به عنوان چالش مطرح می‌شد و کم‌کم به سطح بحرانی رسیده است. تاجایی که در برخی از دشت‌های ایران این پدیده از فرونشست عبور کرده و وارد مرحله‌ای به‌نام فروچاله شده است. در همه این سال‌ها تا امروز اما مسئولان هیچ اقدامی در این زمینه انجام نداده‌اند. آن هم در حالی که ایران به‌عنوان دومین کشور دنیا از نظر نرخ و سومین کشور از نظر مساحت فرونشست در دنیا قرار دارد. این در برخی نواحی به نرخ ۴۰ سانتی‌متر در سال نیز رسیده است. بزرگی این عدد وقتی مشخص می‌شود که بدانیم نرخ فرونشست در عمده پهنه‌ها در جهان به زیر ۱۰ سانتی‌متر رسیده است.

هزاران اصله درخت در قلب جنگل‌های هیرکانی نور و به بهانه ایجاد پارکینگ برای یک پروژه گردشگری قطع شده است. برخی از منابع محلی و مردمی این قتل و عام درختان جنگلی را با چراغ سبز متولیان امر می‌دانند. آنان مدعی هستند در یک حرکت کاملاً غیرقانونی، اقدام به تخریب و تسطیح مسیر سیم کشی و تیر برق‌های فشار قوی شده و عرصه جنگلی در مساحتی به طول ۵۰۰ متر و عرض ۴۰ متر شخم و شیار و تخریب شده است.

موج سیلاب‌های هیرمند به سوی ایران روانه شده است. این سیلاب‌ها و گل‌ولای عظیم، اما همان حقابه ایران از هیرمند است یا ترفند طالبان برای خلاص‌شدن از گل‌ولای جمع شده پشت سد انحرافی کمال‌خان؟

همسایه شرقی آب هیرمند را به روی ایران باز نمی‌کند. این خلاصه همه مذاکرات و نشست‌هایی است که تاکنون با محور حقابه ایران از هیرمند با افغان‌ها برگزار شده است. مذاکراتی که پیش از این با دولت افغانستان برگزاری می‌شد و حالا بیش از دو سال است که هیات سرپرستی افغانستان یعنی طالبان طرف دیگر آن هستند.