معترضان به سربازی اجباری چه می‌گویند؟

قرار بود ساعت ۱۰ صبح شنبه پنجم شهریور‌ماه تجمع معترضان و منتقدان به سربازی اجباری در میدان سپاه برگزار شود. پوسترهای این تجمع طی چند روز گذشته در سطح وسیعی در فضای مجازی به خصوص در اینستاگرام باز نشر شده بود. تعداد بسیار اندکی از منتقدان به سربازی اجباری  به این منظور به میدان سپاه مراجعه کرده بودند؛ اما با اخطار نیرو‌های انتظامی که در محدوده میدان سپاه حضور داشتند‌، ترجیح دادند در اطراف میدان از دور نظاره ‌گر ماموران انتظامی باشند.

شواهد چنین نشان می‌داد که این تجمع دارای مجوز قانونی نبود و تعداد ۲‌نفر از تعداد بسیار اندک تجمع‌کنندگان  به دلایل نامعلوم بازداشت و به یک خودرو ون منتقل شدند. محدوده میدان سپاه که به سازمان وظیفه عمومی منتهی می‌شد‌ را تعداد قابل توجهی از پرسنل انتظامی‌، خودرو‌های راهنمایی و رانندگی و چند خودرو کلانتری و یک خودرو ون که فقط ۲ بازداشتی در آن نشسته بودند احاطه کرده بودند.

افسران کادر انتظامی با یونیفرم‌های نظامی در گروه های ۳ و ۴‌نفره در اطراف میدان راه می‌رفتند و به هر کسی که در آن محدوده می‌ایستاد تذکر می‌دادند که محل را ترک کنند. چند نفر از پرسنل لباس شخصی نیز مشغول فیلمبرداری از محل بودند. تجمع منتقدان سربازی اجباری در حد و اندازه تبلیغاتی که آنها در فضای مجازی کرده‌بودند نبود و هیچ منتقدی هم در آن محدوده مشاهده نشد تا با آن‌ها به گفتگو بنشینیم.

در گوشه‌ای از میدان کنار یک آب‌میوه فروشی جوانی که موهایش را کوتاه کرده بود و پوشه آبی رنگی زیر بغل داشت با احتیاط در حال نظاره مامورانی بود که در گروه‌های مختلف با پای پیاده در حال گشت زنی بودند. با پرسش«‌در حال اعزامی؟‌» در گفتگو را با او باز شد.

او یکی از منتقدان به خدمت اجباری بود. او که خود را «‌محسن‌» معرفی کرد‌، با ادبیاتی شبیه دانشجویان صحبت می کرد. او در باب انتقاد از خدمت اجباری  به «‌فراز» گفت: « آقا به خدا این قانون خیلی مسخره است. من در مورد خودم باید بگویم که هیچ علاقه‌ای به پوشیدن لباس نظامی ندارم. اصلا خوی نظامی‌گری در وجود من نیست و از اسلحه و نارنجک و صدای تیراندازی وحشت دارم. شب‌ها که می‌خوابم با کابوس جنگ و درگیری با اسلحه از خواب بیدار می‌شوم.» 

خدمت سربازی برایم مثل کابوس است       

محسن که به گفته خودش تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده است در ادامه با لبخند‌ی شیرین می‌گوید: « همیشه درکابوس‌هایم می‌بینم که درگیری شده است و من در‌حالی‌که سلاح در دست دارم نمی‌دانم باید با آن چکار کنم و همیشه هم در حین درگیری کشته می‌شوم. به نظر شما من با این طرز فکری که دارم می‌توانم در شرایط جنگ از شما محافظت کنم؟»           

یکی از دوستان این جوان که تازه به ما ملحق شده است به شوخی می‌گوید: «‌راست می‌گوید بخدا پدرش هم همیشه به او می‌گوید خاک بر سر ما که به امید نگهبانی‌ دادن تو شب‌ها می‌خواهیم بخوابیم.»                                                                               

محسن که از ورود به دوره اجباری سربازی تنفر دارد برای گرفتن معافیت سربازی همه را‌ه‌ها را رفته است و خودش در این مورد می‌گوید: برای اینکه به خدمت سربازی نروم هر فیلمی که بخواهید بازی کردم اما بی‌فایده بود. حتی پیشنهاد اینکه پدر و مادرم به صورت سوری از هم جدا شوند و من سرپرست مادرم شوم را به آن‌ها دادم؛ اما پدرم با چوب دنبالم کرد و موفق شدم فرار کنم. اگر به موقع فرار نمی‌کردم معلوم نبود پدرم چه بر سرم می‌آورد.» 

سازمان وظیفه عمومی سرباز حرفه ای جذب کند

جوان دیگری که خودش را به ما نزدیک کرده می‌گوید یکی دوسال پیش یکی از نماینده‌های مجلس طرحی را به مجلس داد که در آن پیشنهاد داده بود که خدمت اجباری حذف شود و افرادی که علاقه به خدمت در نیروهای نظامی دارند با قرارداد‌های ۲ و ۵ ساله به عنوان سرباز حرفه‌ای به خدمت نظام درآیند. اسم نماینده را یادم نیست‌، اما طرح خوبی بود. اگر آن طرح اجرا می‌شد هم آنها که به نظام علاقه داشتند جذب شغل دلخواهشان می‌شدند و هم امثال این رفیقمان که از اسلحه وحشت دارد مجبور نمی‌شد به زور اسلحه به دست بگیرد. به خدا من نمی‌دانستم اینطور آدم‌هایی وجود دارند که به اجبار سرباز می‌شوند و ازسایه خودشان هم می ترسند».

او در ادامه با لحنی توام با شوخی گفت: « از این به بعد شب‌ها با تدابیر امنیتی بیشتری می‌خوابم‌، چون هر لحظه ممکن است این آقا سرباز شود و در حین پست از چیزی بترسد‌، دستش روی ماشه برود و ساختمان‌ها را به رگبار ببندد.»                                                                            صدای خنده حاضران بلند می‌شود. با اخطار یکی از پرسنل گفتگو به پایان رسید و هرکس مسیری را انتخاب و از محل دور شد.   

نمی‌توانم فضای پادگان را تحمل کنم   

در گوشه دیگر از میدان سپاه تعداد انگشت شماری از دور سازمان نظام وظیفه و اتفاقات پیرامون آن زیر نظر گرفته‌اند. یکی از آن‌ها جوان ۲۴ ساله‌ای به نام علی‌رضا است. او در خصوص انتقاد به سربازی اجباری می‌گوید:« من هیچ علاقه‌ای به انجام خدمت سربازی ندارم و به هیچ عنوان نمی‌توانم فضای پادگان را تحمل کنم. تا یکی ۲‌سال پیش با یک دیپلم ردی با پرداخت ۱۷ الی ۱۸ میلیون و یک دیپلمه با ۳۰ میلیون می‌توانست خدمت سربازی را خریداری کند. آن زمان پول نداشتم که خدمتم را بخرم. به محض اینکه ۳۰ میلیون جمع و جور کردم خرید قانون خرید خدمت برداشته شد. بعد طرحی برای خرید خدمت دادند که دود از سر آدم بلند می‌شد که آن هم خیلی زود برداشته شد. من هیچ تمایلی به خدمت ندارم و می‌دانم اگر خدمت بروم تحمل شرایط آن را ندارم و مثل چند دوست دیگرم سرباز فراری می‌شوم. من اینجا آمدم که بگویم قانون خرید خدمت سربازی را مجددا اعمال کنند‌، البته با قیمت‌های منطقی نه قیمت‌های نجومی. حداقل میانگین سطح حقوق عامه مردم را در نظر بگیرند و بعد قیمتی مناسب برای خرید سربازی تعیین کنند».                                                                                

امیر «‌غلامرضا رحیمی‌پور‌‌»،  رییس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح فروردین ماه سال ۱۴۰۰ تعداد  کل مشمولان غایب در کشور را حدود دو میلیون و ۹۰۰ هزار نفر اعلام کرد و گفت: «‌هیچ برنامه‌ای برای بخشودگی سربازان غایب وجود ندارد‌». 

با این وجود اینکه هیچ برنامه‌ای برای بخشودگی سربازان غایب و فاری وجود ندارد‌، به دلایل مشکلات اقتصادی‌‌، خانوادگی و روحی - روانی روز به روز به تعداد سربازان فراری اضافه می‌شود.    

سربازی به سبک رضاخانی  

 ۱۰ بهمن ۱۴۰۰ ابو الفضل ابوترابی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس با بیان اینکه «طرح مجلس برای خرید سربازی یک طرح کاریکاتوری و به نفع مرفهین جامعه است»، گفت: «قانون نظام وظیفه ما تبدیل به کارخانه ضد نظام‌‌سازی شده است».

 ابوترابی، همین تاریخ در صحن علنی مجلس گفت: «‌در ایران ما اصرار داریم که قانون سربازی رضاخانی را به اشتباه حفظ کنیم».

او در خصوص آمار سربازان فراری و غایب نیز گفت: «‌سه میلیون سرباز فراری و غایب در ده سال اخیر داشته‌ایم و هر سال ۲۰۰ هزار نفر به تعداد آن‌ها اضافه می‌شود». این نماینده مجلس در ادامه صحبت‌های خود صراحتا اعلام کرد: «‌ستاد کل نیروهای مسلح زیر بار پذیرفتن این نظام وظیفه اشتباه نمی‌رود‌».

نماینده نجف آباد در مجلس گفت: «‌بسیاری از علما با وجود این بودجه و امکانات و نفرات نیروهای مسلح و انتظامی، به سربازی اجباری خدشه وارد کردند.» او در ادامه در خصوص طرح سربازی حرفه‌ای گفت: »«‌طرح ما مبنی بر سربازی حرفه‌ای این است که سرباز را به صورت پیمانی پنج‌ساله بیاوریم و بعد از آن استخدام کنیم.»                                                                                                       

طرحی که تصویب نشد

 رحیم زارع‌، بهمن‌ماه ۱۴۰۰  در جمع خبرنگاران، از لغو مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ درباره خرید خدمت سربازی خبر داد.                         او در آن زمان با بیان اینکه مشمولان متأهل دارای دو فرزند و بیشتر که بالای ۳۰ سال سن دارند، در سال آینده می‌توانند کارت معافیت را به صورت رایگان دریافت کرده و معاف شوند‌، گفت: «‌درواقع این مصوبه جایگزین موضوع خرید خدمت سربازی شد‌».

لازم به ذکر است پیش از این کمیسیون تلفیق تصویب کرده بود که دارندگان مدرک تحصیلی کاردانی و کمتر از آن با پرداخت ۲۵۰ میلیون تومان، دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد با پرداخت مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان و دارندگان مدرک پزشکی عمومی و دکترای تخصصی و بالاتر از آن در تمامی رشته‌ها با پرداخت مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان به حساب خزانه کل کشور قادر به خرید سربازی خود خواهند بود. همچنین مشمولان متأهل به ازای هر فرزند از ۲۰ درصد تخفیف تا سقف حداکثر ۶۰ درصد برخوردار خواهند بود و افراد متأهل تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی از تخفیف ۵۰ درصدی برخوردار  شدند‌، اما این طرح نیز به دلایل وجود مخالفان زیاد که یکی از آن‌ها ابوترابی نماینده نجف آباد بود به تصویب نرسید.                 

با توجه به گفته‌های مخالفان طرح سربازی اجباری و شنیدن درد و دل‌های آن‌ها و دلایل عدم تمایل آن‌ها به انجام خدمت اجباری سربازی و همچنین با توجه به آمار قابل تامل غایبان و سرباز‌های فراری چنین به نظر می‌رسد که رسیدگی به این موضوع باید در دستور‌العمل فوری مجلس قرار بگیرید تا فراریان و غایبان میلیونی سربازی اجباری از وضعیت بلا‌تکلیفی خارج و از نیرو‌های بالقوه آن‌ها به بهترین شکل ممکن استفاده شود.