تخریب آهسته و پیوسته؛ تاکتیکی برای ویرانی بافت تاریخی شیراز

خبرها حاکی از آن است که اداره راه و شهرسازی شیراز به طور مخفی در حال خریداری املاک تاریخی شرق حرم شاه چراغ (ع) بوده و در صدد است تا طرح توسعه حرم شاهچراغ(ع) را مخفیانه و بی سروصدا اجرا کند. در واقع اداره راه و شهرسازی شیراز در حال خرید خانه‌های تاریخی در شرق حرم شاه چراغ (ع) است. اگرچه استانداری فارس این خبر را تکذیب کرده و دیگر مسئولان میراث فرهنگی و وزارت گردشگری و میراث فرهنگی واکنشی نشان نداده‎اند، اما احتمال آن می‎رود که به زودی شاهد نابودی بخشی از بافت تاریخی شیراز باشیم.

پرده‌‎برداری از اقدامات راه و شهرسازی شیراز

غلامحسین معماریان، استاد معماری در نامه‌ای به استاندار فارس از طرح خرید پلاک‌های ثبتی مشخص در بافت تاریخی شیراز در جریان طرح گسترش شاه‌چراغ پرده برداشت و درخواست کرد:‌ اگر حامیان و مجریانی در خفا مشغول اجرای طرح تخریب بافت تاریخی شیراز هستند، دستور دهید آن طرح پنهان را کنار بگذارند و ما را با این اقدامات به بازی نگیرند.

او بهمن ماه سال گذشته، وقتی طرح گسترش شاه‌چراغ(ع) یک بار دیگر به جریان افتاد، در نامه‌ای به استاندار فارس، ‌ توقف این طرح را درخواست کرد، اما با گذشت حدود پنج ماه از آن مطالبه که قرار بر بازبینی و ارائه نظرات کارشناسی در این فاصله بود، نه تنها آن طرح متوقف نشده که خبرهایی از خرید برخی پلاک‌های ثبت در شرق شاهچراغ به گوش می‌رسد.

او در نامه خود به محمدهادی ایمانیه، استاندار فارس با اشاره به مطالبه پیشین برای «جلوگیری از تخریب بافت تاریخی شیراز در طرح گسترش فیزیکی شرق حرم شاه چراغ (ع)»، از وقایعی پرده برداشته است. به گفته معماریان؛ خرداد ۱۴۰۱ افرادی به در خانه برخی مالکان خانه‌های بافت تاریخی شرق شاهچراغ مراجعه کرده و از آن‌ها دعوت می‌کنند تا به دفتری که برای دریافت مدارک تملیک خانه در یکی از ساختمان‌های شاهچراغ تعیین شده، مراجعه کنند. در این دفتر به مالک فرمی با سربرگ اداره راه و شهرسازی داده می‌شود و از مالک خواسته می‌شود به اداره کل راه و شهرسازی مراجعه کرده و مدارک مورد نیاز برای تملک ملک توسط اداره راه و شهرسازی را تحویل دهد. به طور خلاصه به مالکان گفته می‌شود اداره راه و شهرسازی در حال خرید تعداد زیادی از این املاک است و اگر این کار انجام نشود مبلغ کارشناسی ملک به حساب دادگستری واریز و خانه به تملک اداره درخواهد آمد. سپس کارشناسان قیمت ملک را اعلام می‎کنند و قیمت به مالک اعلام می‌شود.

حال پرسش اینجاست که خرید املاک شرق شاهچراغ (ع) به چه دلیل صورت می‌‎گیرد؟

این استاد معماری خطاب به استاندار فارس تاکید کرده است: موضوع مهم‌تر از این خریدها، امکان وجود طرح مصوب پنهانی تخریب بافت تاریخی است. طرحی که بر اساس آن، این خریدها صورت می‌گیرد و به این معنا است که موضوع طرح توسعه حرم دارای دو وجه است: یک وجه نمایشی که در گفتارها و مصاحبه‌های مسؤولان دیده می‌شود و یک وجهِ پنهانی، که طرحی مصوب در حال اجرا است.

تخریب خانه‌های تاریخی از پیش تصویب شده است

او تاکید کرده است: وجه پنهانی طرح به معنای این است که طرحی که قرار است در کمیسیون ماده ۵ در آینده مصوب شود از پیش تهیه شده و در حال اجرا است و طرحی که توسط مشاور با صرف هزینه‌های زیاد تهیه شده است طرحی صرفا نمایشی بوده است، بدون این‌که مشاور از آن آگاه باشد. طرحی که توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی تهیه شده است صرفا نمایشی بوده و ... طرحی که توسط شورای عالی شهرسازی قرار است در آینده تصویب شود از پیش مصوب شده و در حال اجراست.

این استاد دانشگاه سپس با تکرار این مطالبه از استاندار که از وقوع از این فاجعه تاریخی جلوگیری کند، درخواست کرد: اگر حامیان و مجریانی در خفا مشغول اجرای طرح تخریب بافت تاریخی شیراز هستند، دستور دهید آن طرح پنهان را کنار بگذارند و ما را با این اقدامات به بازی نگیرند. اظهار نظرهای جنابعالی نشان‌دهنده علاقه و حساسیتتان به تاریخ و فرهنگ شیراز است، پس اجازه ندهید تخریب‌گران بافت تاریخی شیراز با این گونه اعمال به اهداف خود برسند. بناهای بافت تاریخی شیراز نیازمند اقدامات اساسی به‌ویژه استحکام‌بخشی هستند. دستور فرمایید به جای خرید املاک در بافت تاریخی و تخریب آن‌ها، به استحکام‌بخشی بناهای بافت‌های تاریخی بپردازند و به مردم ساکن در این بخش شهر دست‌کم امکانات زندگی اختصاص داده شود.

مهم‎ترین مساله حفظ بافت تاریخی شیراز است

فعالان میراث فرهنگی معتقدند آنچه مهم است، حفظ بافت تاریخی شیراز است و باید مورد حفاظت قرار بگیرد.

سیاوش آریا، فعال میراث فرهنگی در استان فارس به «فراز» گفت: آقای معماریان در این رابطه توضیحات کاملی ارا‍‍‍ئه داده و به استاندار فارس نیز در این رابطه نامه نوشته است. او ۱۱ بهمن به شیراز آمده و از بافت تاریخی شهر بازدید میدانی داشته است. اما استاندار فارس تمام این گفته‌‎ها را تکذیب کرده و اعلام کرده است که قصد تخریب بافت تاریخی شیراز را ندارند و مردم نباید به شایعات توجه کنند.

او افزود: به دلیل اعتراضات اخیر، استانداری و شهرداری فعلا دست نگه داشته‌‎اند و قصد تخریب بافت تاریخی شیراز را ندارند. احتمالا در ایام نوروز یا قبل از آن برخی خانه‎‌‌های تاریخی را تخریب کنند.

آریا معتقد است که مسئولان هر دوسال یکبار به تخریب برخی از خانه‌‎های تاریخی و بخشی از بافت تاریخی شیراز می‎پردازند اما به یکباره این کار را نمی‌‎کنند.

او افزود: از سال ۹۰ هر یکی دوسال یکبار، برخی خانه‎‌ها و بافت تاریخی را تخریب می‎کنند و یکی دوسال بعد به تخریب قسمتی دیگر می‌‎پردازند. اما می‎دانند که اگر به یکباره بافت تاریخی را تخریب کنند، مردم اعتراض خواهند کرد. همانگونه که طرح حرم تا حرم در مشهد اجرا شد،

آریا با تاکید بر اینکه بافت تاریخی شیراز باید احیا شود و نکته مهم در اینجا بافت تاریخی شیراز است، بیان کرد: بافت تاریخی شیراز باید احیا شود. معضل حضور کارتن خواب و معتاد در این بافت نباید دلیلی بر تخریب این بافت و یا بی‎‌توجهی به آن شود. یکی از ارزشمندترین بافت‎‌های تاریخی را در شیراز داریم، از دوران ایلخانی تا دوره پهلوی در آن آثار تاریخی داریم.

او افزود: آنچه رسانه‌ها کمتر به آن توجه کرده‌اند، بافت تاریخی شیراز و اهمیت حفظ آن است و نه فقط خانه‎‌های تاریخی و آثار باستانی. فعلا باید صبرکنیم و ببینیم چه اتفاقی رخ ‎می‎دهد. فعلا نه استانداری و نه مسئولان میراث فرهنگی واکنشی نشان نداده‌‎اند.