شعله‌ورشدن دوباره خشونت‌‌؛ خاورمیانه در آستانه بی‌‌ثباتی جدید

به گزارش فراز، اکونومیست در مطلبی نوشت: اسرائیلیان در ششم آوریل، اولین روز کامل عید پسح، به جنگل‌های سبز و خوش‌آب‌و‌هوای جلیل هجوم بردند. در ساعت ۲:۳۰ دقیقه بعدازظهر، رگه‌های سفید و دودی آسمان را پر کردند... و این نتیجه رگبار ۳۴ موشک پرتاب‌شده از لبنان بود.

این حمله، بزرگ‌ترین حمله مشابه به شمال اسرائیل از ۱۷ سال پیش به این‌سو بود... یعنی از زمان جنگ دوم لبنان. اغلب آنها توسط سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین رهگیری شدند. در این حمله سه اسرائیلی به میزانی خفیف متحمل جراحاتی شدند.

هیچ نهاد و سازمانی مسئولیت این موشک‌ها را به عهده نگرفت. اما بدون شک این حمله توسط اعضای حماس، یکی از جنبش‌های اسلام‌گرای فلسطینی انجام شده است. این پرتاب‌ها توسط اسرائیل و از سایت‌هایی شناسایی شده که حماس در آنها فعال است.

پیش از این فلسطینیان از نوار غزه موشک‌هایی را به جنوب اسرائیل شلیک کرده بودند؛ این حادثه در مراسم شام سنتی شب سدر که به مناسبت عید پسح برپا می‌شود، رخ داد.

امسال عید پسح و ماه مبارک رمضان با یکدیگر مصادف شده‌اند. اما به نظر نمی‌رسد دو ملتی که بیش از یک‌قرن است در این بخش از کره زمین در حال جنگ بوده‌اند، تمایلی به آتش‌بس داشته باشند. در اوایل این هفته گزارشاتی مبنی بر اینکه گروه‌های کوچکی از متعصبان یهودی قصد داشتند بار دیگر مراسم «قربانی عید پسح» باستانی را در کوه معبد در اورشلیم اجرا کنند، در میان مسلمانان سروصدای زیادی به راه انداخته بود.

بسیاری آن را تضعیف ممنوعیت نمازخواندن یهودیان در بالای کوه می‌دانستند؛ که در سال ۱۹۶۷ با آن موافقت شده بود. این مکان که مسجدالقصی را در خود جای داده است، هم برای مسلمانان و هم برای یهودیان مقدس بوده و اغلب نقطه عطف درگیری‌های اسرائیل و فلسطین بوده است.

پلیس اسرائیل آماده آن بود که برخی متعصبین را پیش از آنکه به کوه معبد برسند، دستگیر کند.

اما حماس این دم را غنیمت دانسته و از صدها جوان فلسطینی خواست که از مسجد «محافظت» نمایند. بسیاری از آنها مسلح به سنگ و وسایل آتش‌بازی بودند؛ وسایلی که می‌شد از آنها برای حمله به یهودیانی که در دیوار غربی (این دیوار در پایه یکی از دیوارهای حائل کوه معبد مستقر است) نماز برپا می‌کردند، استفاده کرد.

پلیس ضدشورش اسرائیل وارد الاقصی شده و با جوانان درگیر شد... صحنه‌هایی ازین درگیری‌ها که خشونت‌آمیز هم بودند سریعاً در شبکه‌های اجتماعی پخش شده و تنش‌ها را شعله‌ور ساختند... و بدین ترتیب بود که حملات راکتی آغاز شدند.

توالی این وقایع به طریقی شوم، یادآور رمضان دو سال قبل بود. در آن زمان شورش‌ها از اورشلیم به شهرهای دیگر اسرائیل تسری پیدا کرد [در این شهرها در آنِ واحد جمعیت‌های مختلط مسلمان و یهودی حضور داشتند].

همچنین که همینان باعث شلیک موشک از غزه شدند؛ جایی که حماس و اسرائیل جنگی ۱۱ روزه به راه انداختند که منجر به کشته‌شدن بیش از ۳۰۰ نفری شد که اغلب‌شان فلسطینی بودند.

این بار اما به نظر می‌رسد که اسرائیل تلاش کرده از تشدید تنش‌ها جلوگیری کند. پاسخ این رژیم به حملات موشکی، تنها شماری از حملات هوایی کوتاه به مراکز نظامی اشغال‌نشده حماس در غزه و نزدیک شهر صور در جنوب لبنان بود.

گزارشی از تلفات جانی این حملات در اختیار نیست. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر، گفته است که این حملات «هزینه سنگینی را بر دوش دشمنان‌مان گذاشته است».

اما آنچه روشن است این بار هدف اصلی «خودداری» بوده است به جای «انتقام»

یک دلیل ممکن است آن باشد که دستان نتانیاهو حالا تا حدی بسته است. اسرائیل را بحرانی سیاسی فرا گرفته است... بحرانی که هدفش تضعیف و سیاسی‌کردن دیوان عالی است. در اواخر ماه مارس، اعتراضات و اعتصابات، نتانیاهو را وادار کرد که قانون خود را تا جلسه بعدی کنست (که سه هفته بعد آغاز می‌شود) متوقف کند.

با این حال ابهامات موجود، رد خود را باقی گذاشته. آقای نتانیاهو در ۲۶ مارس گفت که یوآو گالانت، وزیردفاع را برکنار کرده که در ملأعام هشدار دهد که بازنگری قضایی، امنیت ملی اسرائیل را به مخاطره می‌اندازد (هزاران نفر در نیروهای ذخیره ارتش و نیروی هوایی تهدید کرده بودند که در مقام اعتراض، از حضور در ارتش خودداری خواهند کرد).

با وجودی که نتانیاهو هنوز گالانت را به طور رسمی برکنار نکرده و یا برکناری او را لغو نکرده است، گالانت کماکان به عنوان وزیردفاع در سِمت خویش حضور داشته و بحران امنیتی را مدیریت می‌کند.

با سقوط شدید نظرسنجی‌ها و تشکیلات دفاعی مشکوک، آخرین چیزی که نتانیاهو به آن نیاز دارد، نبرد طولانی‌مدتی است که عید پسح را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد... و همین‌طور جشن‌های هفتادوپنجمین سالگرد استقلال اسرائیل در اواخر آوریل.

وضعیت در سوی فلسطینی ثباتش ازین هم کمتر است. حماس و دیگر گروه‌های رادیکال و مسلح به حملات خود ادامه می‌دهند؛ در حالی که تشکیلات نیمه‌خودمختار فلسطین کماکان در حاشیه مانده است. محمود عباس، رئیس‌جمهور ۸۷ ساله، حالا در نوزدهمین سال از دوران ۴ ساله ریاست‌جمهوری به سر می‌برد.

نیروهای امنیتی او که بی‌اعتبار و ناکارآمد هستند، کنترل شهرهای اصلی کرانه باختری را از دست داده‌اند. نابلس و جنین هم به میدان نبرد میان گروه‌های شبه‌نظامی جدید و نیروهای امنیتی اسرائیل تبدیل شده‌اند.

آنها همچنین شاهد حملات تیراندازی به شهروندان اسرائیلی بوده‌اند. در ۷ آوریل، دو زن جوان اسرائیلی در دره اردن به قتل رسیدند و مادرشان نیز به شدت مجروح شد. مقامات اطلاعاتی اسرائیل معتقدند که این حمله توسط یکی از همین گروه‌های جدید انجام شده است.

لبنان نیز خیلی باثبات به نظر نمی‌رسد. حزب‌الله، یک گروه شبه‌نظامی شیعه مورد حمایت ایران، که از نیروهای مسلط به شمار می‌آید، تقریباً به طور قطع موافقت کرده که حماس از جنوب لبنان به عنوان سکوی پرتاب برای حملات موشکی علیه اسرائیل استفاده کند.

این خشونت یادآور آن است که دولت لبنان قادر به مهار گروه‌های مسلح واقع در جنوب نیست... تعهدی که مطابق قطع‌نامه سازمان ملل به جنگ دوم لبنان در سال ۲۰۰۶ پایان داده بود.

در حال حاضر هیچ امیدی به کاهش تنش‌ها وجود ندارد. هر دو طرف ممکن است احساس کنند که نظرات خود را بیان کرده‌اند. در ۷ آوریل نماز ظهر سومین‌جمعه ماه مبارک رمضان در مسجدالاقصی با آرامش به پایان رسید. و این احتمال هم وجود دارد که مسلمانان و یهودیان چند روزی فرصت داشته باشند که از فستیوال‌های موجود لذت ببرند...

...با این وجود آتش‌بس واقعی وجود ندارد و عناصر سرکش در هر دو سو و از جمله برتری‌طلبان یهود که حالا بخشی از دولت ائتلافی اسرائیل هستند، رو به افزایش می‌روند. تمام مهلت‌های موجود حالا کوتاه به نظر می‌رسند.