دوربین‌های هوشمند سردار رادان خطا نمی‌کنند؟

اگر این دوربین‌ها در ماه‌های گذشته به خوبی عمل می‌کردند، دلیل تاکید دوباره سردار رادان به استفاده از آن‌ها چیست؟ و اگر تعداد زیادی از این دوربین‌ها معیوب بوده و قابل استفاده نیستند، طرح مورد وعده چطور و با چه کیفیتی اجرا خواهد شد؟

امروز، شنبه‌ی موعود است. شنبه‌ای که به گفته‌ی سردار رادان، فرمانده نیروی انتظامی کشور روز آغاز شناسایی و برخورد با شهروندان ناقض قانون حجاب با استفاده از ابزار و دوربین‌های هوشمند در اماکن و معابر عمومی است. وعده‌ای که در هفته اخیر، بحث‌های زیادی را در نقد و تحلیل ماجرا در رسانه به راه انداخت. حالا شنبه‌ی موعود سردار رادان فرا رسیده است و هنوز اطلاعات دقیقی از نحوه عملکرد این سازوکار برای شناسایی افراد بدحجاب یا بی‌حجاب در دست نیست اما در این گزارش به چند نکته ابهام برانگیز این طرح خواهیم پرداخت.

سردار رادان، نخستیم مسوولی نیست که شهروندان را به برخورد با ابزار هوشمند تهدید می‌کند. «محمد صالح هاشمی گلپایگانی»، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر در هفتم شهریورماه سال گذشته گفته بود، ستاد امر به معروف با بهره‌گیری از فناوری هوشمند تشخیص چهره در مترو و اماکن عمومی، افراد بدحجاب یا بی‌حجاب را شناسایی کرده و با تطبیق تصاویر با عکس کارت ملی، برای مجازات‌شان اقدام خواهد کرد. این ادعا، در حالی چند هفته پیش از مرگ مشکوک مهسا امینی در مقر پلیس امنیت اخلاقی مطرح شد که کارشناسان در رد آن، گفته بودند که چنین قابلیتی در متروها و دیگر اماکن عمومی کشور وجود ندارد.

حالا فرمانده کل انتظامی کشور، بار دیگر با استناد به قابلیت‌های هوشمند ثبت تخلف، تاکید کرده که دوربین‌های کنترلی در طرح عفاف و حجاب هیچ خطایی در شناسایی متخلف‌ها نخواهند داشت. ابهاماتی در این گفته‌ها وجود دارد که در اظهارات ضد و نقیض مسوولان و البته در عدم شفافیت سازوکارهای اجرایی ریشه دارد. «کمال هادیانفر»، رییس پلیس راهور ناجا پیش از اعتراضات شهریورماه و در جریان بررسی کلیات لایحه اصلاح قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی در مجلس، اعلام کرده بود که ۴۵۰۰ دوربین ثبت تخلف فقط در ۷ شهر کشور وجود دارند که ۴۹درصد دوربین‌ها معیوب بوده و کار نمی‌کند. به طور طبیعی، تعداد زیادی از این دوربین‌ها نیز پس از خسارات وارده در جریان اعتراضات خیابانی و اصطحلاک، از زمان اعلام رییس پلیس راهور تا امروز معیوب شده‌اند.

با این تفاسیر و با استناد به گفته‌های رییس پلیس راهور کشور، پرسش این است ابزارها و دوربین‌های هوشمند مورد ادعای فرماندهی انتظامی کشور چطور می‌توانند طوری در شناسایی شهروندان عمل کنند که هیچ خطایی نیز نداشته باشند؟ همانطور که گفته شد، این ادعا در گذشته نیز توسط مسوولان دیگر مطرح شده بود که امکان عملی‌اش توسط کارشناسان رد شده بود. ادعای دوباره اجرای این طرح در حال حاضر به چه معنا است؟ آیا تعداد دوربین‌های ثبت تخلف کارآمد در شهرها در این مدت افزایش یافته است؟ آیا سازمان‌ها و نهادهای مربوط در این مدت توانسته‌اند به فناوری تازه‌ای دست پیدا کنند؟

البته باید گفت که پیش از این نیز این نهادها در صورت نیاز، به خوبی از این دوربین‌ها استفاده کرده‌اند. به یاد داریم که در تیرماه سال گذشته، «سپیده رشنو»، یکی از طرفین نزاع حجاب در بی‌آرتی تهران در پی انتشار تصاویرش، به سرعت شناسایی و بازداشت شد. اتفاقی که برای رشنو افتاد، یکی از چندین رخداد دیگر است که اشاره به آن در گنجایش مطلب نیست اما به تنهایی نشانگر موضوعی مهم است:‌ دوربین‌های ثبت تخلف، هرچند محدود یا معیوب، در زمان مقتضی و به تبعیت از برخوردهای سلیقه‌ای، به خوبی در شناسایی افراد عمل کرده‌اند. در مواقع نیاز، روشن و در مواقع مورد نیاز دیگر خاموش شده‌اند.

در انتها باید اشاره کرد که ابهامات طرح مورد سخنان فرماندهی انتظامی کشور همچنان به جای خود باقی است. اگر این دوربین‌ها در ماه‌های گذشته به خوبی عمل می‌کردند، دلیل تاکید دوباره سردار رادان به استفاده از آن‌ها چیست؟ و اگر تعداد زیادی از این دوربین‌ها معیوب بوده و قابل استفاده نیستند، طرح مورد وعده چطور و با چه کیفیتی اجرا خواهد شد؟ به نظر می‌رسد تا انتشار اولین اخبار از اجرای طرح تازه مقابله با بی‌حجابی، صحبت دقیق از آن نیز تا حدودی ممکن نخواهد بود.