پیش از این شروع این روند ۲۵۰ هزار افغان به صورت داوطلبانه پاکستان را ترک کردند اما باقی جمعیت به شکل اجباری از پاکستان به کشور خود بازمیگردند.
در سوی دیگر هرچند دولت ایران تاکنون به صورت رسمی آغاز طرح مشابهی را اعلام نکرده اما چندی پیش وزیر کشور گفته بود که اتباع غیرقانونی باید ایران را ترک کنند. همچنین برخی گزارشهای غیررسمی حاکی از اخراج و بازگرداندن گروهی از اتباع غیرقانونی از ایران دارد.
عبدالله قیومی، مسئول گذرگاه پر تردد مرزی نزدیک شهر هرات در غرب افغانستان گفته که طی اخیرا بیش از ۱۴۴۸۰ افغان از اسلام قلعه عبور کرده و وارد این کشور شدهاند. به گفته این مسئول امور پناهندگان در مرز افغانستان و ایران این تعداد نسبت به ماههای گذشته دو برابر شده. از سوی دیگر آمریکاییها اما از همسایگان افغانستان خواسته بودند که به پناهجویان افغان اجازه ورود بدهد.
به نظر میرسد که تعداد اتباع افغان در ایران بسیار بیشتر از پاکستان است. چراکه طبق اعلام نماینده دولت در جلسه بررسی لایحه برنامه هفتم حداقل ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار مهاجر در ایران زندگی میکنند. بیش از نیمی از این جمعیت اقامت غیرقانونی در ایران دارند و این درحالی است که پاکستان کمتر از دو میلیون مهاجر غیرقانونی داشته که درصدد اخراج آنها برآمده است. این در حالی است که پاکستان ۲۶۰۰ کلیومتر مرز مشترک با پاکستان دارد اما مرز ایران و افغانستان نزدیک به ۹۰۰ کیلومتر است. تعداد مهاجران از افغانستان به ایران بسیار بیشتر است و این موضوع در وهله نخست نشاندهنده تمایل افغانها برای مهاجرت به ایران و در سپس راحتی عبور از مرزهای کشور است. براساس آمارها از فروردین سال گذشته روزانه بین ۳ تا ۵ هزار افغان به شکل قانونی وارد کشور میشوند. از سوی دیگر آمار مهاجران غیرقانونی که به صورت قاچاق به ایران میآیند نیز باید برآورد شود که شمار کمی نیست.
ایران و پاکستان در شرایطی با معضل مهاجران غیرقانونی روبهرو شدهاند که آمریکاییها از فرسنگها دورتر خواستار پناهدادن به مهاجران از همسایگان افغانستان شده بودند. این در حالی است که آمریکا با خروج از افغانستان زمینه قدرتگرفتن طالبان در این کشور را فراهم کرد. طالبها حالا بیش از دو سال است که قدرت را در افغانستان در دست دارند اما همچنان از سوی نهادهای بینالمللی به عنوان دولت رسمی شناسایی نشدند. در این مدت نیز هیچ همکاری موثری از سوی طالبان با کشورهای همسایه انجام نشده. آنها حقابه ایران را ندادند و همین رویکرد درمورد پاکستان نیز وجود داشته است. تاجایی که انورالحق کاکر، نخست وزیر موقت پاکستان گفته به دنبال عدم همکاری حکومت موقت افغانستان، پاکستان تصمیم گرفت که امور را در دستان خود بگیرد و اقدامات اخیر پاکستان نه غیرمنتظره بود و نه غافلگیرانه.» به گفته مقامات پاکستان این کشور در ۹ ماه گذشته ۲۴ بار هدف حملههای تروریستی قرار گرفته که از خاک افغانستان هدایت شده است. این در حالی است که حمله به حرم شاهچراغ ایران نیز به دست اتباع افغان انجام شد و پیش از آن حمله در حرم رضوی نیز کار اتباع افغان بود.
نکته دیگر اینجاست که آمریکاییها در حالی از همسایگان افغانستان توقع پذیرش مهاجران را دارند که خود در دادن ویزا و پذیرش بسیار سختگیرانه عمل میکنند. حتی وقتی که تعداد پناهجویان از مرزهای جنوبی این کشور کمی بیشتر میشود این موضوع تبدیل به محل بحثی برای احزاب سیاسی خواهد شد و به سرعت ارائه راهحل آن در دستور کار قرار میگیرند. چنانچه دونالد ترامپ نامزد انتخابات ریاستجمهور نیز از هماکنون وعده اخراج پناهجویان و مهاجران را داده است. آمریکا از مدتها قبل وعده پذیرش ۲۵ هزار مهاجر افغان از پاکستان را نیز داده اما پس از دو سال هنوز به آن عمل نکرده است.
در چنین شرایطی باید دید که پس از پاکستان، موضع و سیاست رسمی ایران درباره مهاجران غیرقانونی چه خواهد بود. در شرایطی که برخی رسانهها شمار آنها را تا ۱۰ میلیون نفر نیز برآورد میکنند.
ویدیو:
سرنوشت دختر علوم تحقیقات
در دارالخلافه با بهزاد یعقوبی
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟