مزایده غار علیصدر همدان؛ حراج میراث ملی یا تغییر مدیریت؟

«غار علیصدر» همدان که جزو معدود غار‌های ملی جهان و ۲۳امین اثر طبیعی ملی است، اکنون در بلاتکلیفی بین میراث‌فرهنگی، مسئولان و مردم به سر می‌برد. اگر به این غار رفته باشید، پس شاهد عظمت و شگفتی این غار نیز شده‌اید. این غار که به طول ۱۱ کیلومتر در شهرستان کبودرآهنگ استان همدان واقع شده، سال‌هاست جزو یکی از دیدنی‌های جهانگردی کشور است. حال پرسش این است که تکلیف این غار چه خواهد شد؟ آیا واگذاری آن به او آسیب بیشتری می‌رساند و یا به نفع این بنای بیش از ۱۹۰ میلیون ساله است؟ حدودا دو دهه است، غار در اختیار این شرکت بوده و حق و حقوق هیچ‌کدام از ذی‌نفعان رو نداده است.

روزنامه اینترنتی «فراز» در این باره با «حسین زندی» فعال میراث‌فرهنگی گفتگو کرده است.

تخلف چند ساله

 او ادامه می‌دهد: «اخیرا در سال جاری، نماینده منطقه کبودرآهنگ بهار که علیصدر در آن منطقه واقع شده، آمده به دلیل اعتراض موکلین این موضوع را پیگیری کرده است. نهاد‌های قضایی و ناظر، متوجه شده‌اند تخلف‌های بسیاری در این جا صورت گرفته است. این موضوع که علیصدر به‌عنوان حیاط خلوت مدیران در گذشته بوده، بار‌ها از طرف فعالان مدنی، گردشگری و رسانه‌ها مطرح شده، اما متاسفانه هیچ نهادی پاسخگو نبوده است. خوشبخاته امسال این اتفاق افتاده و با پیگیری یکی از نماینده‌ها متوجه شدند. مجلس و سازمان‌های نظارتی به این ماجرا ورود پیدا کردند و اکنون در حال پیگیری تخلف‌ها و مبالغی که هنوز مشخص نیست کجا هزینه شده، هستند».

این فعال میراث‌فرهنگی می‌گوید: «طبق صحبت‌هایی که با شورا و جامعه محلی شد، آن‌ها بسیار ناراضی هستند. برای مثال به‌طور ویژه می‌گویند، چرا مسیر ورود به غار علیصدر که قبلا از داخل روستا گذر می‌کرد شرکت سیاحتی علیصدر تغییر داده است. علاوه بر این‌که ۳، ۴ کیلومتر مسیر اضافه به مسافران تحمیل کرده، ارتباط جامعه محلی و مسافر را به‌طور کامل قطع کرده است؛ مردم روستا هیچ نفعی از این ماجرا نمی‌برند. الان بعد از سال‌ها مردم محلی روستا می‌گویند، این حق ما است که به‌دلیل بحث درآمدزایی مسیر از داخل روستا بگذرد».

محصولات چینی، جایگزین صنایع دستی مردم روستا!

او ادامه می‌دهد: «بیش از صد نفر از مردم روستا به‌عنوان کارگر آن‌جا زندگی می‌کنند و چیز مدیریتی ندارند. برای مثال قایق‌سوار، پارو زن و یا نیرو‌های خدماتی هستند. یک‌سری غرفه و فروشگاه هستند که به فروشگاه‌های صنایع‌دستی می‌توانست تبدیل شود. اما همه‌جا اقلام و تولید چین را می‌فروشند؛ یعنی مسئولین در دوره‌های گذشته، سعی کردند درآمدی که مردم روستا از گردشگری داشتند، قطع کنند. این فقط یه شرکت سیاحتی برنمی‌گردد؛ به‌طوری هیئت مدیره شرکت سیاحتی از مسئولین ارشد استان است. یک‌جوری برایشان در گذشته حیات‌خلوت بوده است».

زندی با اشاره به این‌که یکی از خواسته‌هایی که مردم مطرح کردند و باعث مخالفت شرکت سیاحتی شد، این است که می‌گویند، شرکت سیاحتی باید خلع شود؛ از این شرکت گرفته و دوباره در یک مناقصه‌ای شرکت جدیدی وارد شود به فراز می‌گوید: «حالا ممکن است یا مردم بتوانند شرکتی پیدا کنند یا نهاد دیگری متولی غار بشود. مردم می‌گویند به خود مردم واگذار شود؛ ولی ظاهرا نهاد‌های بالاتر از قوه‌قضاییه و مجلس که پیگیر این ماجرا هستند، می‌گویند از دست شرکت سیاحتی در بیاید و به نهاد دیگری واگذار شود».

میراث‌فرهنگی باز هم عقب‌نشینی می‌کند؟!

این فعال میراث ادامه می‌دهد: «میراث‌فرهنگی به‌طوری سهام‌دار این غار است. می‌تواند متولی شود، اما باید یک سازوکار قانونی برایش در نظر گرفته شود. متاسفانه میراث، نسبت به غار در دوره‌های گذشته پیگیرتر از این بود؛ در حال حاضر، چون مدیران میراث، گوش به فرمان استانداری هستند، معمولا هرچه استانداری بگوید، همان می‌شود. استانداری هم ظاهرا نمی‌خواهند این اتفاق بیفتد. یعنی یک اختلافی در ارتباط با واگذاری غار علیصدر، بین نماینده مجلس، مردم در کنار نماینده و نماینده‌های دولت در همدان وجود دارد».

او با تاکید بر این‌که هیچ تغییری در خود غار نباید ایجاد شود در گفتگو با فرازادامه می‌دهد: «متاسفانه در این سال‌ها تغییرات، غار را نابود کرده است. برای مثال مهم‌ترین غار طبیعی کشور به یک غار دست‌کند تبدیل شده، زیرا کلی دست‌اندازی در این غار شده است. قندیل‌ها کنده شده و کف آن بتون شده، موتور داخل بردند و پله زده‌اند؛ در اصل آن‌جا نابود شده است. الان بیشتر از این نباید در این‌جا تغییرات صورت بگیرد».

نقشه‌های کشیده شده، اما اجرا نشده…

حسین زندی می‌گوید: «شرکت سیاحتی برای غار، یک مقداری زمین خریده است. بین ۱۲۰ تا ۱۷۰ هکتار تخمین می‌زنند. خود این زمین یک ظرفیت سرمایه‌گذاری است. هدف از خرید این زمین در سال‌های گذشته برای ساخت فرودگاه، باشگاه سوارکاری و… که در ارتباط با گردشگری منطقه است، بود. اما هیچ اقدامی صورت نگرفت؛ زیرا غار به اندازه کافی درآمد داشته است».

او با اشاره به این‌که غار علیصدر درآمد سالیانه و میلیاردی دارد، ادامه می‌دهد: «مسئولین می‌گویند اگر بخواهیم قیاس کنیم، این درآمد شبیه پول نفت شده، انگار ما در غار علیصدر نفت پیدا کرده‌ایم و یک درآمد نفتی پیدا شده است. چون درآمد وجود دارد، اصلا به نوآوری و پرداخت به مسائل دیگر که از حاشیه غار هم می‌توانستند پول در بیاورند، توجهی نکردند».

هنوز هم هیچ چیز شفاف نیست

این فعال میراث‌فرهنگی می‌گوید: «مساله اصلی، خواست مردم و نماینده، بحث شفافیت است. مردم می‌گویند در این سال‌ها چقدر درآمد داشته و کجا هزینه شده است؛ این موضوع را باید توضیح بدهند. این شرکت غیر از اموال در غار، یک‌سری مجموعه گردشگری هم داشته که از آن هم درآمد دارد؛ اما این درآمد کجا هزینه می‌شود، هنوز مشخص نیست و توضیحی نداده‌اند!».

او با تاکید بر درآمد شرکت سیاحتی از غار علیصدر ادامه می‌دهد: «ما یک‌سری مراکز گردشگری زیان آور در کشور داریم که کار غلطی بوده، ضرر می‌دهند و هیچ‌وقت هم نتیجه نمی‌دهد؛ اما غار علیصدر از روز اول درآمد کلان داشته است. یک‌جایی از این درآمد، مردم، دولت و شرکت مرتبط باید سود ببرند؛ اما در این‌جا مشخص نیست که چه کسی سود داشته و چه کسی برده! این سوال سال‌هاست از این شرکت پرسیده شده است».

حسین زندی در ارتباط با نقش میراث‌فرهنگی در این موضوع به فراز می‌گوید: «در واقع میراث‌فرهنگی تا دو سه سال گذشته نمی‌توانست هیچ نظارت یا رابطه‌ای با این ماجرا برقرار کند. یک دوره‌ای، مسئولین ارشد استانی، وقتی دیدند درآمدی دارد یک شرکت دادند. معمولا یکی از مدیران استانداری مسئول اصلی آن است؛ آن‌ها یک مدیر عاملی می‌گذارند که در واقع آن شخص منویات مدیران ارشد را پیگیر می‌کند».

او ادامه می‌دهد: «سال‌های گذشته در دوره مدیرکل آقای علی مالمیر، ماجرای سهم از درآمد غار جدی پیگیری می‌شد. اما امروز نمی‌دانیم که این اتفاق رخ می‌دهد یا خیر. پیگیری می‌شود یا نمی‌شود. این اتفاق آن‌قدر پیچیده است که فکر نمی‌کنیم به این زودی بیفتد. این اتفاق به شرط این‌که شفافیت در آن باشد، آسیبی به غار نرسد و مردم هم ذی‌نفع باشند، خوب است».

از درآمد غار علیصدر به خودش هم چیزی نمی‌رسد!

این فعال میراث با اشاره به این‌که در همدان دو جاده وجود دارد که به آن قتلگاه می‌گویند و در این جاده سالانه ده‌ها نفر کشته می‌شوند، می‌گوید: «یکی از این جاده‌ها علیصدر است. وقتی غار علیصدر پول‌ساز است چرا درصدی از آن را برای استاندارد سازی جاده‌ها هزینه نمی‌کنند؟ این درخور و سزاوار استان همدان نیست که یک جاده استاندارد خطرناک، این‌قدر قربانی بگیرد. هر شرکتی هم بیاید باید بخشی از درآمدش در این راه قرار بگیرد؛ این خواست فعالان مدنی و کسانی که این موضوع را پیگیری می‌کنند است».

حسین زندی در پایان با اشاره به این‌که این مزایده در واقع عوض کردن متولی است؛ در گفتگو با فراز ادامه می‌دهد: «چاره‌ای نیست یا باید دولت غار را در اختیار بگیرد که معمولا موفق نبوده است یا باید به یک بخش خصوصی داده شود. وقتی به بخش خصوصی داده شود در واقع اجاره می‌گیرد و سالیانه هم باید اجاره بدهند. برای مثال، باید به منابع طبیعی و میراث‌فرهنگی داده شود. اما این شرکت تا به الان نه تنها هیچ اجاره‌ای نداده بلکه پرداختی‌ای هم نداشته است».