بابک زنجانی؛ از بسیجی اقتصادی تا همیار طلبکار!

نام او با یکی از بزرگترین پرونده‌های پولشویی در تاریخ ایران گره خورده و گاه و بیگاه، اظهار نظرهای رسمی و غیررسمی از آخرین وضعیتش، آن را دوباره سر زبان‌ها می‌اندازد. بابک زنجانی، مجرم ردیف اول پرونده پولشویی ۲ میلیارد یورویی؛ محکوم به اعدامی که در اردیبهشت‌ماه سال جاری، با تسویه بدهی‌هایش به شرکت ملی نفت، مشمول تخفیف در مجازات شد و حالا، برای کمک به فروش اموال بازگردانده‌شده‌اش، اعلام آمادگی نیز کرده است. پرونده بابک زنجانی یکی از مهمترین پرونده‌های یک دهه اخیر قوه قضاییه بوده که پس از گذشت یک دهه، در ظاهر به نتیجه رسیده اما همچنان دچار پیچیدگی‌های فروان است.

ارزش واقعی اموال بازگردانده‌شده چقدر است؟

بهمن‌ماه سال گذشته، «غلامحسین محسنی اژه‌ای»، رییس قوه قضاییه در نشست شورای عالی قوه قضاییه از شناسایی و بازگشت اموال «بابک زنجانی» به تهران خبر داد. رییس دستگاه قضا تاکید کرده بود که بر اساس کارشناسی‌های اولیه، این اموال، بدهی‌ها و خسارت‌های این متهم نفتی را تسویه می‌کند. این خبر در حالی اعلام شد که جزییاتی از نحوه انتقال اموال زنجانی و معادل دقیق ریالی اموال در دست نبود.

چند روز بعد در اول اسفندماه، «محمدرضا فرزین»، رییس کل بانک مرکزی با تایید این خبر اعلام کرد که اموال بازگردانده شده به صورت «دارایی‌های ارزی» است و تماما به بانک مرکزی منتقل شده‌است. «محسن خجسته مهر»، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در حاشیه بیست‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی اعلام کرد که معادل بدهی بابک زنجانی، کالا دریافت شده و عملا بدهی‌های وی با شرکت ملی نفت تسویه شده است.

آنچه به قطع می‌توان گفت این است که ارزش اموال بازگردانده‌شده، دست کم به میزان بدهی یک میلیارد و ۹۶۷ میلیون و ۵۰۰هزار یورویی زنجانی است اما طبق برخی شنیده‌ها، ارزش این دارایی‌ها بیشتر از میزان بدهی بوده است. نکته دیگر این است که با توجه به اظهارات معاون حقوقی نهاد ریاست جمهوری به نقل از بابک زنجانی، بخش قابل توجهی از اموال همچنان فروخته نشده است و صرفا با ارزیابی ارزش آن‌ها، تخمین زده شده که بدهی‌ها تسویه شده‌اند.

از بسیج اقتصادی تا همیار طلبکار!

بابک زنجانی در سال ۹۲، چند هفته پیش از بازداشت، خودش را یک «بسیج اقتصادی»‌ معرفی کرده بود که موقعیتش را مدیون «شانس‌»هایی است که خداوند دراختیارش قرار داده است. امروز نیز با اعلام آمادگی برای «کمک به فروش اموال بازگردانده‌شده»، گویی قصد دارد که دوباره خود را در قامت یک «بی‌گناه یاری‌گر» معرفی کند.

نگاهی به گذشته زنجانی و قیاس سرنوشت او با دیگر متهمانی از همین جنس اما نشان می‌دهد که آنچه همواره به کمک زنجانی آمده شاید چیزی فراتر از «شانس» باشد. زنجانی در جریان رسیدگی به پرونده، به «افساد فی‌الارض» محکوم شد و حکم اعدام او نیز تا پیش از بازگرداندن دارایی‌هایش به کشور قطعی بود. در تمام این سال‌ها، افراد زیادی از «وحید مظلومین» ملقب به سلطان سکه تا «امیرمنصور آریا»، متهم به اختلاس ۳هزار میلیارد تومانی، با همین عنوان اتهامی به دار آویخته شدند.

در بحث‌های اخیری که پس از مناظره‌ای انتخاباتی پیرامون قرارداد «کرسنت» پیش آمد، بیژن نامدار زنگه، وزیر پیشین نفت در یک فایل صوتی نام بابک زنجانی را پیش کشید. او در این فایل صوتی با اشاره به دیدار سعید جلیلی و زنجانی گفته: «بابک زنجانی یک مجرم محکوم به اعدام با حکم قطعی بوده است، آقایان در این مدت تلاش دارند وی را تبدیل به قهرمان ملی و قهرمان دور زدن تحریم‌ها کنند، شرم‌آور است، آقای جلیلی باید توضیح بدهد رابطه بابک زنجانی با ایشان و ستادشان چیست؟ چرا به دیدار بابک زنجانی رفتند؟».

در گرماگرم رقابت‌های اخیر انتخاباتی نیز، تصاویری از بازنشر مطالب سعید جلیلی توسط اکانت منتسب به بابک زنجانی دست به دست می‌شد. با این حال، سعید جلیلی ارتباطش را با زنجانی به کلی تکذیب کرد.

پایان پرونده ۱۲ ساله!

استرداد دارایی‌های بابک زنجانی به تهران و تسویه بدهی میلیارد یورویی‌ به شرکت ملی نفت، محکومیت او را از اعدام به ۲۰ سال حبس کاهش داد. او حدود ۱۲ سال از مدت‌زمان حبسش را گذرانده و حدود یک سوم دیگر از آن باقی مانده‌است. دهقان، معاون حقوقی پاستور گفته که این تخفیف مجازات، طبق آنچه در حکم صادره نوشته شده بود، در واقع «احرای همان حکم قبلی» است. با این حال، اظهارات و رفتار اخیر زنجانی نشان می‌دهد که او به دنبال تخفیف دیگری در حبس ۲۰ ساله‌اش باشد. باید دید سرنوشت این پرونده، پس از ۱۲ سال سرگردانی در راهروهای دادگاه‌ها، در نهایت به کجا خواهد رسید.