فرسودگی تجهیزات درمانی، بلای جان بیماران

به گزارش فراز، روزنامه «اطلاعات» نوشت: هر سال در روز پرستار، فرصت تازه‌ای پیش می‌آید تا از تلاش‌های بی‌وقفه‌ی افرادی که بی‌ادعا در خط مقدم بهبود و درمان بیماران هستند، قدردانی کنیم. اما لازم است نگاهی عمیق‌تر به چالش‌هایی بیندازیم که این قشر پرتلاش و حیاتی با آن‌ها روبه‌رو هستند. یکی از این مسائل مهم، فرسودگی تجهیزات بیمارستانی است؛ معضلی که نه‌تنها عملکرد پرستاران را به‌شدت محدود می‌کند، بلکه مستقیماً بر سلامت بیماران نیز تأثیرگذار است. پرستارانی که از تجهیزات کارآمد برخوردار نباشند، نمی‌توانند با خیال راحت خدمات درمانی را ارائه دهند و این امر می‌تواند منجر به طولانی‌تر شدن زمان درمان و افزایش مشکلات سلامتی شود.

فرسودگی تجهیزات بیمارستان‌ها

در شرایطی که از یک سو، کمبود نیروی انسانی و فشار کاری بر دوش پرستاران سنگینی می‌کند و از سوی دیگر، تجهیزات ناکارآمد و فرسوده به‌عنوان مانعی در مسیر انجام وظایفشان قد علم می‌کند، می‌بینیم که مشکلات این حرفه حیاتی بسیار فراتر از آن است که به‌سادگی بتوان از آن عبور کرد. آمارها به روشنی نشان می‌دهند که فرسودگی تجهیزات بیمارستانی به یک معضل گسترده در مراکز درمانی کشور تبدیل شده است. 
به‌طور میانگین، بیش از 50 درصد تجهیزات بیمارستانی در بیمارستان‌های دولتی ایران قدیمی و فرسوده هستند، به‌ویژه در بخش‌های اورژانس و مراقبت‌های ویژه که به تجهیزات مدرن و پیشرفته نیاز مبرم دارند. در برخی از بیمارستان‌ها، میانگین عمر دستگاه‌های حیاتی مانند دستگاه‌های تنفس مصنوعی و مانیتورهای بیمار به 10 سال یا بیشتر می‌رسد، در حالی که استانداردهای جهانی توصیه می‌کنند این تجهیزات هر 5 سال به‌روزرسانی شوند.

مردم باید نسبت به بیماری خود آگاه شوند

محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستاری در این باره می‌گوید: «در دنیا تمرکز اصلی بر پیشگیری است و طی سال‌های گذشته در کشور ما نیز این بحث مطرح شده، اما چند دهه است که طرح پزشک خانواده به عنوان یکی از طرح‌های اصلی پیشگیری در ایران اجرا نشده است. در این نوع از طرح‌ها است که به علل بیماری‌ها پرداخته می‌شود و جامعه تحت نظارت و پایش قرار می‌گیرد. تیم‌های پایش در مناطق مختلف قرار می‌گیرند تا وضعیت سلامت مردم به صورت کامل بررسی شود. برای مثال در کشور ما پنج  میلیون نفر دیابت دارند و این آمار نسبت به جمعیت بسیار بالا است. بسیاری از افراد نسبت به بیماری خود آگاهی ندارند. بحث پیشگیری باید به صورت جدی در کشور ما پیگیری شود تا افراد دچار بسیاری از بیماری‌ها نشوند. زیرا هزینه‌ درمان بیماری‌ها و ساخت بیمارستان‌ها در کشور ما بسیار زیاد است. در دنیا به وسیله سیستم ارجاع با استفاده از آموزش از بسیاری بیماری‌ها پیشگیری می‌شود.»

فرسودگی و تاثیر آن بر عملکرد پرستاران

او درباره فرسودگی تجهیزات ادامه می‌دهد: «بخشی از تخت‌ها و تجهیزات بیمارستان‌ها در کشور ما فرسوده هستند و قطعا فرسودگی بر عملکرد پرستاران تاثیر دارد. در این حالت پرستاران درگیر مشکلات بسیار زیادی می‌شوند. حتی سیستم سرمایش و گرمایش برخی از بیمارستان‌ها فرسوده است. در این شرایط برای بیمار مشکل ایجاد می‌کند و مشکل بیمار به پرستار منتقل می‌شود. اگر تجهیزاتی مانند آسانسور بیمارستان‌ها فرسوده باشد در زمینه انتقال بیماران نیز مشکلات زیادی به وجود می آید.»

نوسازی تجهیزات و تاثیر بر عملکرد پرستاران

از سوی دیگر، کمبود بودجه و عدم تخصیص منابع کافی به حوزه بهداشت و درمان، بر تأمین و نوسازی این تجهیزات تأثیرات منفی داشته است. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، کمبود تجهیزات جدید بیش از 30 درصد از بیمارستان‌ها را تحت تأثیر قرار داده و بسیاری از آن‌ها را از ارائه خدمات بهینه باز داشته است. این شرایط فشار مضاعفی بر پرستاران و کادر درمان وارد می‌کند، زیرا آن‌ها مجبورند با دستگاه‌هایی کار کنند که کارایی و دقت لازم را ندارند و این موضوع خطرات بسیاری برای بیماران به همراه دارد.

در سال‌های اخیر مطالعات متعددی درباره تأثیر فرسودگی تجهیزات و زیرساخت‌های بیمارستانی بر عملکرد پرستاران و کیفیت خدمات درمانی انجام شده است. نتایج نشان داده که فرسودگی و ناکارآمدی تجهیزات نه‌تنها به افزایش خستگی جسمی پرستاران منجر می‌شود، بلکه تأثیر مستقیمی بر کاهش انگیزه و کارایی آن‌ها دارد.
از سوی دیگر عدم دسترسی به تجهیزات کارآمد و به‌روز، زمان مورد نیاز برای انجام هر فرایند درمانی را افزایش داده و در نهایت فشار کاری و استرس شغلی پرستاران را بیشتر می‌کند. در یکی از این مطالعات آمده است که فرسودگی تجهیزات و کمبود آن‌ها، به افزایش زمان کاری برای هر بیمار و همچنین کاهش دقت در ارائه خدمات منجر شده و در طولانی‌مدت، احتمال خطای شغلی پرستاران را بالا می‌برد.این پژوهش‌ها به روشنی بر لزوم نوسازی تجهیزات و بهبود زیرساخت‌های بیمارستانی تأکید می‌کنند و یادآور می‌شوند که کیفیت مراقبت‌های درمانی به میزان زیادی به وضعیت تجهیزات بیمارستانی وابسته است.

تأثیر اقتصادی فرسودگی تجهیزات

فرسودگی تجهیزات و عدم سرمایه‌گذاری کافی برای نوسازی آن‌ها علاوه بر اینکه بر کارایی بیمارستان‌ها و کیفیت خدمات درمانی تأثیر می‌گذارد، دارای پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای است. بیمارستان‌هایی که تجهیزات قدیمی و ناکارآمد دارند، ناگزیر هزینه‌های بیشتری برای تعمیر و نگهداری آن‌ها پرداخت می‌کنند، در حالی که این هزینه‌ها می‌تواند صرف نوسازی و به‌روزرسانی تجهیزات شود. همچنین، زمان بیشتری که صرف انجام هر پروسه‌ی درمانی به دلیل ناکارآمدی تجهیزات می‌شود، به افزایش هزینه‌های درمان و اتلاف منابع می‌انجامد.

کمبود بودجه و تأثیر آن بر نظام درمانی

یکی از دلایل اصلی فرسودگی تجهیزات در ایران، کمبود بودجه و عدم تخصیص منابع کافی به بخش بهداشت و درمان است. به استناد گزارش وزارت بهداشت مبنی بر کمبود تجهیزات جدید بیش از ۳۰ درصد از بیمارستان‌ها، می‌توان گفت پرستاران و کادر درمان، با فشار مضاعفی روبه‌رو هستند، چرا که مجبورند با دستگاه‌هایی کار کنند که دیگر دقت و کارایی لازم را ندارند. برای رفع این مشکل، راهکارهای مختلفی پیشنهاد شده است. از جمله می‌توان به تأسیس نهادهای نظارتی و پایشی برای بررسی مداوم وضعیت تجهیزات بیمارستانی اشاره کرد. ایجاد سازوکارهایی برای تشویق بیمارستان‌ها به استفاده از تجهیزات نو و بهره‌مندی از حمایت‌های مالی دولت، می‌تواند بهبود بزرگی در این زمینه ایجاد کند. همچنین می‌توان از ظرفیت بخش خصوصی و همکاری با شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی برای تجهیز بیمارستان‌ها بهره برد.

ضرورت حمایت و سرمایه‌گذاری در نظام سلامت

توجه به تأمین منابع مالی لازم برای به‌روزرسانی تجهیزات بیمارستانی یکی از نیازهای ضروری نظام سلامت کشور است. اگرچه بودجه‌ی محدود بخش درمان واقعیت تلخی است، اما توجه به این مسئله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. دولت و سایر نهادهای مرتبط می‌توانند با افزایش بودجه‌ی بخش بهداشت و درمان و فراهم‌سازی حمایت‌های مالی، بیمارستان‌ها را در خرید تجهیزات نوین و کارآمد یاری کنند.

فرسودگی تجهیزات بیمارستانی و زیرساخت‌های ناکارآمد را نمی‌توان به‌عنوان موضوعی جانبی نادیده گرفت. این مشکل نه‌تنها کارایی پرستاران و کیفیت خدمات درمانی را کاهش می‌دهد، بلکه سلامت بیماران و اعتماد عمومی به نظام سلامت را نیز به خطر می‌اندازد. ضرورت دارد که دولت و نهادهای مربوطه، با برنامه‌ریزی و تخصیص بودجه‌ی مناسب، اقداماتی جدی برای نوسازی تجهیزات بیمارستان‌ها و ارتقای کیفیت خدمات درمانی در کشور انجام دهند. اگر به این مسائل توجه کافی نشود، این مشکلات می‌تواند چالشی ملی برای نظام سلامت ایجاد کند و پیامدهای آن بر بخش‌های مختلف جامعه تأثیرگذار خواهد بود.