تا آخرین روزهای زندگی‌اش در آوریل ۱۹۳۹، آدولف هیتلر در تمامی صحنه‌های سیاسی با لباس رزم قدیمی خود ظاهر می‌شد؛ یونیفرم نظامی قهوه‌ای‌رنگ که یادگار گروه دیرینه‌اش، «اس‌آ»، بود و بازوبندی قرمز مزین به نشان حزبی. حالا هشتادسال پس از او، دولتمردان آلمانی‌ در پوشش‌های دیگری ـ از جمله حزب سبز ـ همچنان به خاک و خون دل بسته‌اند و راه هولوکاستی دیگر در جغرافیایی دیگر را هموار می‌کنند.

هشتاد سال پیش از این در بحبوحۀ جنگ جهانی دوم، درحالی‌که شوروی و آلمان نازی از دو سو به کشور لهستان هجوم آورده بودند، مردم بی‌دفاع لهستان از سرزمین خود آواره گشته و شمار بسیاری از آنها همچون اسیران جنگی به اردوگاه‌های سیبری منتقل شدند.

...بازسازی‌های جنگی به سادگی انجام نمی‌پذیرند. اصلاحِ نهادهای ریشه‌دار به یک اراده سیاسی قوی نیاز دارد. هر‎چه جنگ اوکراین بیشتر به درازا می‌کشد، آسیب بیشتری به این کشور وارد می‌شود و به تبع آن کار باز‎سازی نیز سخت‌تر می‌گردد. به علاوه این هزینه‌ها هر قدر هم که باشند، وحشت‌های جنگ را از بین نخواهند بود. با این وجود، یک برنامه‌ریزی دقیق لااقل خواهد توانست آینده‌ای روشن‌تر و پر‎بار‎تر را تضمین نماید.