گریزِ آرامش از آرامستانِ ابن بابویه...!

این روزها تاریخ دارد از شکاف ایجاد شده بر قبور، بر زمین و بر خاک «ابن بابویه» می گریزد و این آرامستان نیز می رود تا مانند دیگر همتاهای خود چون «امامزاده عبدالله» در همان شهر ری، «دارالسلام» در شیراز، «تخت فولاد» در اصفهان و «شاه‌ عبدالعظیم حسنی(ع)» بعد از ۲۰۰ سال عمر با عزت؛ به بهانه توسعه و بهسازی، رنگ و شکلی امروزی به خود بگیرد و به اصطلاح نو نوار شود. به بیان دیگر، در ابن‌بابویه طرح توسعه‌ شبستان در حال انجام است در حالی که بنای موجود متعلق به ۱۵۰ سال پیش است و کاشی‌کاری‌های دوره‌ قاجار را می‌توان روی دیواره‌های این بنا مشاهده کرد. قرار بود شبستان این مجموعه از هر طرف به اندازه‌ بیست متر توسعه یابد و به همین منظور، تعدادی از قبور واقع در این محدوده تخریب شده و برخی سنگ‌قبرهایی که مسئولان آستان می‌گفتند در همان جاهای نخست جانمایی خواهد شد و جابه‌جا نمی‌شوند از میان رفت، به‌گونه‌ای که برخی شواهد حاکی از آن است که این سنگ قبرها در اثر برخورد با لودر شکسته و در محوطه رها شده‌اند.

هر چند پیش از این نیز بخشی از گورستان «ابن بابویه» به نام طرح ساماندهی، تخریب شد و ساخت مقبره جدید در اواخر دهه ۱۳۸۰ برای «شیخ صدوق» بخش قابل توجهی از قبرهای تاریخی «ابن بابویه» را نابود کرد. سال ۱۳۹۰نیز، تصاویری از سنگ قبرهای تاریخی تخریب شده در گورستان «ابن بابویه» منتشر شد؛ تصاویر نشان می دادند که چگونه گورهای تاریخی جاکن شده بودند و بهانه تخریب برخی آن ها، اجرای طرح توسعه شبستان آرامگاه شیخ صدوق و ساماندهی قبرهای گورستان بود. در همان زمان متولیان گورستان ادعا کرده بودند که در این بازسازی، هیچ سنگ قبری خراب نمی شوند و اگر سنگی از جای خود برداشته شود، پس از اجرای طرح دوباره در همان مکان جای می گیرد. اما چنین نشد و سنگ قبر سیدحسن شجاعت نیز تخریب شد.

حال نیز همان ادعاها در حالی به قوت خود باقی است که در همین روند همسان سازی، سنگ قبر «محمد علی فروغی»، مشروطه خواه و سیاستمدار سرشناس ایرانی شکسته شد!

میراث فرهنگی تنها متولی قانونی نظارت بر پیرایش آرامگاه ابن بابویه است!

«محمد جواد حق شناس»،عضو شورای اسلامی شهر تهران در محدوده ری و تجریش، با اشاره به نقش اوقاف در پیرایش «ابن بابویه» به شکل غیر استاندارد، به «فراز» می گوید: «طی بازدیدی که از سه آرامستان در منطقه شهر ری، به مناسبت مراسم سی تیر داشتم، متاسفانه باخبر شدم که علی رغم اعتراضات گسترده فعالان شهری و میراث فرهنگی، روند همسان سازی قبور در آرامستان ابن بابویه کماکان در حال انجام است. به لحاظ ساختاری در این منطقه، سازمان اوقاف خود را متولی می داند اما نگاهی که برای پیرایش این مجموعه ها دارد چندان با استاندارد های مورد نظر در سازمان میراث فرهنگی یک سو نیست کما اینکه بعضا در تضاد و تقابل نیز هست. با این حال وزارت میراث فرهنگی به لحاظ قانونی این اختیار را دارد که در رابطه با اماکن و ابنیه تاریخی که به ثبت ملی رسیده ورود کند و روند انجام این همسان سازی را مورد نظارت قرار دهد، به عبارت دیگر میراث فرهنگی تنها متولی قانونی برای ورود به این ماجراست که سکوت کرده است!»

حق شناس در توضیح دلایل موازی کاری که در امتداد آن تاریخ ابن بابویه در معرض خطر است ادامه می دهد: «در ماجرای ابن بابویه معضلِ ذی نفعان متفاوت با دیدگاه و اشراف متفاوت از تاریخ مطرح هستند. عده ای از شهرداری انتظار ورود را دارند، باید اضافه کنم ،شهرداری مدیر و متولی آرامستان های در حال بهره برداری مانند بهشت زهرا است اما در آرامستان های متروک چون ابن بابویه که عمدتا وضعیت وقف دارند، سازمان اوقاف خود را مدعی می داند و در این مکان ها متولی هایی نیز گمارده است».

حق شناس با اظهار امیدواری برای نجات ابن بابویه اظهار می کند: «در ماجرای تخریب گورستان امام زاده عبدالله، ماجرای خروج سنگ قبور از کشور مطرح بود که شرایط را بحرانی تر از حال می کرد؛ بخشی از دارایی موزه های بزرگ جهان همین سنگ های مقبره هایی است که از کشورهای اسلامی برده شده است. اما در ابن بابویه، جای امیدواری است که بخش عمده ای از سنگ ها حفظ شده اما میراث باید صراحتا بگوید چه تعداد سنگ موقع اصلاح برداشته می شود و تمام این موارد باید در قالب صورت جلسه ای به لحاظ حقوقی و حقیقی منتشر شود».