بازار داغِ کاسبانِ کنکور پس از اعلام نتایج/ تجارت از انتخاب رشته؛ غولِ آخر کنکور!

کنکور ٩٩، با تمامِ اما و اگرها به پایان رسید. عده ای از ابتلای شرکت کنندگانِ این آزمون به کرونا گفتند و برخی از خرید و فروش سوالات کنکور در بحبوحه وضعیت قرمز کشور در اوضاع کنونی نوشتند. در این میان آن چه هنوز پابرجاست، تجارت مسلم از این آزمون است؛ تجارتی که تا بعد از اتمام آن نیز ادامه دارد و هر سال قدرت این شبکه قدرتمند را بیش از پیش می کند.

مشاوره انتخاب رشته؛ غول مرحله آخر

با این حال، پرونده کنکور ٩٩ هنوز باز است؛ هم برای دانش‌آموزان، هم خانواده‌ها و هم البته برای منتفعان این بازار بزرگ درآمدزایی! بعد از اعلام نتایج و به‌منظور پیگیری راند دوم و شاید پایانی درآمدزایی منتفعان کنکور سراسری باید سراغ افراد و موسسات شناخته‌شده در حوزه انتخاب رشته رفت. موسساتی که اکنون حسابی سرشان شلوغ است و طبق گزارش فرهیختگان درآمدهای میلیونی دارند. برای مثال گروه آموزشی «مسیر موفقیت»، ۱٣۰ هزار تومان تنها برای وبینار و بیش از ٢ میلیون تومان برای انتخاب رشته دریافت می کند. هلدینگ های آپوزشی دیگر نیز از ۱ میلیون و ٧۵۰ هزار تومان تا ۴میلیون تومان هزینه (تضمینی) در نوسان است. در این میان اگر تنها ۱۰ درصد داوطلبان یعنی حدود ۱۰۰ هزار نفر بابت انتخاب رشته پول ‌دهند، میانگین گردش مالی انتخاب رشته، بیش از ۳۰ تا ۵۰ میلیارد تومان در یک هفته برآورد می شود.

تا سال ٩۰ کنکور باید حذف می شد!

امروز که هزینه های افزون تجارت کنکور را جمع می زنیم شاید بد نباشد به قانون نظام پذیرش دانشجو اشاره کنیم که در سال ۸۶ به تصویب رسید و طبق آن دولت موظف شد، حداکثر تا سال ۹۰ کنکور را به‌طور کامل حذف و سوابق تحصیلی را جایگزین نمرات کنکور در پذیرش دانشجویان کند! بماند که با کدام توجیه، قانون مصوب شده از سوی دولت تا به امروز اجرایی نشده است. اما حالا بعد از گذشت نه سال، شیوع کرونا و تهدید جانِ جامعه نیز نمی تواند این غول نخ نما شده را زمین بزند!

حامیان تجارت از کنکور؛ از سازمان سنجش تا صدا و سیما!

می توان گفت که صدا و سیما، سنجش و موسسات، سه ضلعِ اصلی هرمِ کنکور هستند، به صورت پیدا و پنهان با هم بده بستان دارند و احتمالا در جریان استقرار کنکور حتی در شرایط حال حاضر، رویکردشان بی تاثیر نیست. نمود بارز این جریان در صدا و سیما، جدا از تبلیغات گسترده برخی از موسسات آموزشی، شبکه آموزش است که با شعار «عدالت آموزشی»راه اندازی شد! عدالتی که پنجره تازه ای در جهت کسب درآمد برای صدا و سیما باز کرد! اگر میانگین زمان پخش این برنامه‌ها را هم یک ساعت در نظر بگیریم، ۲۵۲ ساعت در صدا و سیما صرف تبلیغات مربوط به موسسات کنکوری می‌شود.

سازمان سنجش، ضلع دیگری از این هرم سودبگیر است! ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش آموزش در برنامه ای تلویزیونی اظهار کرد: «برای ۶ میلیون نفر آزمون برگزار می‌کنیم و ۱٢۵ میلیارد تومان درآمد دارد که به ‌لحاظ قانون مقداری از آن کسر می‌شود و ۱۰۵ تا ۱۱۰ میلیارد تومان باقی می‌ماند.»

این آمار در آزمون سراسری ٩٧ ، تنها در بحث هزینه ثبت نام یک‌میلیون و ۱۱ هزار و ٣۶۰ نفر داوطلب، (به‌ازای هر نفر ٢٢ هزار تومان) ٢٢ میلیارد و ٢۴٩ میلیون و ٩٢۰ هزار تومان تخمین زده می‌شود.

حداقل هزینه برای هر داوطلب کنکور کارشناسی ۹ میلیون تومان!

تجارت نیوز در گزارشی از هزینه های حداقلی یک داوطلب کنکور می نویسد؛ بر اساس این گزارش، حداقل هزینه برای هر داوطلب کنکور کارشناسی حدود ۹ میلیون تومان است که با توجه به یک میلیون و ۳۰۰ هزار داوطلب کنکور کارشناسی، به عدد ۱۲ هزار میلیارد تومان می‌رسیم. ۱۲ هزار میلیارد تومان درآمد فقط از دانش‌آموزان پایه ۱۲. در این میان باید اشاره کرد که ۱۱ هزار و ۳۰۰ آموزشگاه علمی در کشور فعال است و آنگونه که نایب رئیس شورای مؤسسان مراکز آموزشی کشور گفته بود حدود ۶۰ درصد این موسسات در زمینه کنکور فعالند، یعنی ۵ تا ۶ هزار موسسه در کل کشور. از هر ۵ تا ۶ موسسه فعال در حوزه کنکور، یکی متعلق به تهران است و بقیه مربوط به ۳۰ استان دیگر. به عبارتی بر اساس اعلام رسمی وزارت آموزش و پرورش ۹۹۸ مؤسسه غیر انتفاعی و مدرسه غیردولتی با مجوز رسمی در تهران فعالیت می‌کنند. این جدای از حدود ۹۵۰ موسسه غیرمجاز تهران است. وجود این همه موسسه کنکور در تهران جواب داده است چراکه ۱۹ نفر از ۴۰ نفر رتبه برتر کنکور سال ۹۸ از تهران بودند.

هزینه متوسط هر داوطلب ۱۸ میلیون تومان!

نمی‌توان گفت که هر داوطلب کنکور چه میزان برای قبولی در کنکور هزینه می‌کند. اما می‌توان به برخی از اعداد استناد کرد. وزیر آموزش و پرورش سال ۹۷ گفته بود گردش مالی موسسات کنکور حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان است. اگر این عدد را بر تعداد داوطلبان کنکور در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا (دو میلیون و ۱۷۵ هزار نفر) تقسیم کنیم، هر داوطلب به طور میانگین ۱۸ میلیون تومان برای کنکور ۹۹ هزینه کرده‌است. در سال ۹۸، تعداد کل دانش‌آموزان در همه مقاطع حدود ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بوده است. اگر هر کدام به صورت میانگین ۲ میلیون تومان برای خرید کتاب هزینه کند گردش مالی این حوزه به ۳۰ هزار میلیارد تومان هم می‌رسد.

درآمدی معادل یا بیشتر از تجارت نفت؟

اقتصاد کنکور، اقتصاد پررونقی است. اگر گردش مالی این حوزه ۴۰ هزار میلیارد تومان باشد معادل کل درآمد نفتی سال ۹۹ است یا رقمی معادل یارانه نقدی سالانه اما اگر رقم حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان باشد، درآمد موسسات کنکور از درآمد نفت بیشتر است.

شبکه هدایت کننده کنکور؛موسسات و متعلقات!

«مبتکران»، «منتشران»، «مدرسان شریف»، «ماهان»، «خیلی سبز»، «الگو»، «تیزهوشان» و … هر کدام نام هایی آشنا به گوش دانش آموزان دهه هفتاد تاکنون است که با مجوز وزارت علوم تاکنون در حال فعالیت هستند. اما دو برند آموزشی پرتکرار شاید در حال حاضر اصلی ترین بازوهای بخش کمک آموزشی در سیستمِ آموزش این مرز و بوم باشند که ۱۰ سال است نامشان با کنکور عجین شده است؛ «کانون فرهنگی آموزش» متعلق به کاظم قلم‌چی و انتشارات «گاج» متعلق به ابوالفضل جوکار که حتی از قلم چی هم پرکار تر است. «کانون فرهنگی آموزش» تاکنون بالغ بر ۱۰ هزار عنوان کتاب چاپ کرده که با درنظر گرفتن میانگین تیراژ این نوع کتاب‌ها که چیزی حدود دو تا دوهزار و پانصد است، می‌توان نتیجه گرفت میزان چاپ و توزیع و فروش عجیب و غریبی برای این ناشر آموزشی ایجاد کرده است. همچنین انتشارات «گاج»، چیزی حدود ۱٢ هزار و ۵۰٩ عنوان کتاب‌آموزشی چاپ کرده است. این ناشر طی دو سال گذشته، چیزی حدود ۱٣٨۶ عنوان کتاب کمک‌آموزشی منتشر کرده که با در نظر گرفتن همان تیراژ میانگین دو تا دوهزار و ۵۰۰ تایی عدد بزرگی حاصل می‌شود. با یک ضرب و تقسیم ساده بین تعداد کتاب‌های چاپ‌شده که همان میانگین دوهزار و ۵۰۰ تایی دارد و میانگین قیمت که ٣٣ هزار تومان برای هر کتاب است، ۱۱٩ میلیارد تومان عاید ناشر آموزشی «گاج» شده است، ناشرانی که حتی افزایش بیش از نه برابری قیمت کاغذ نیز نمی تواند خللی در کار آن ها وارد کند چرا که آن ها در چند نوبت هم سهمیه دولتی کاغذشان را دریافت کرده و هم مصرف مازاد خود را با هر قیمتی به آسانی از بازار آزاد خریداری می کنند! طبق آخرین اطلاعات درج شده در سامانه کاغذ ایران، ناشران «تیزهوشان»، «مبتکران»، «منتشران»، «قلم چی» و «گاج» ، بیشترین سهمیه کاغذ دولتی را در سال گذشته دریافت کرده اند. اطلاعاتی که هنوز به روز نشده است! همچنین طبق اطلاعات درج شده در سایت خانه کتاب، از ابتدای سال گذشته تاکنون، ۱۹ هزار و ۱۹۶ عنوان کتاب آموزشی با بیش از ۹ میلیون و ۷۱۴ هزار صفحه کاغذ و میانگین قیمت ۴۵ هزار تومان منتشر شده است.

مدارس غیر انتفاعی در کمین موقعیت!

موسسات آموزشی در اواسط دهه هفتاد و درست در شکاف ضعف نظام آموزشی کشور جان گرفتند. حال پس از گذشت بیش از بیست سال، بیش از ده موسسه آموزشی گسترده در کشور مستقر است؛ موسساتی که با نفوذ در بطن جامعه بخصوص در شهرستان ها، تصور هرگونه جایگزینی را برای خود دست کم تا ده سال آینده منتفی کرده اند. شاید با بیرون آمدن از چاه این موسسات، به چاه بزرگتری سقوط کنیم؛ چاهی به وسعت همان بیست سال تاریخ و بعد درست در همان شکاف آموزشی فرود آییم که برای گریختن از آن به موسسات «کمک» درسی پناه برده بودیم! به عبارت دیگر حذف مافیای کنکور مساوی با فرو ریختن بنیان موسسات کمک آموزشی و قدعلم کردن گسترده مدارس غیر انتفاعی است که با وعده امکانات آموزشی بهتر و کسب شهریه بیشتر احتمالا به مافیای مهلک تری تبدیل خواهند شد…!