«دو فرزندم در دبستان و دوره متوسطه اول مدارس دولتی تحصیل میکنند. در سال تحصیلی کرونایی ۱ میلیون تومان شهریه بابت دختر کلاس هفتمی و ۶۰۰ هزار تومان شهریه بابت پسر کلاس اولیام پرداخت کردهام، آن هم به صورت قسطی و در شرایطی که فرزندانم اصلاً به مدرسه نرفتهاند»؛ اینها را فهیمه میگوید. او سرپرست خانوار است و با دو فرزندش در منطقه ۸ تهران زندگی میکنند. صحبتهای او، ادعاهای مطرح شده درباره کالایی شدن آموزش حتی در مدارس دولتی را قوت میبخشد. اما قطعا وقتی این سطرها را میخوانید این سوال در ذهنتان جان میگیرد که مگر تحصیل درمدارس دولتی مجانی نیست؟ پاسخ به سوال شما طبق اصل ۳۰ قانون اساسی، بله است؛ اصلی که میگوید: «دولت موظف است وسایل آموزشوپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد». اما حالا چند سالی میشود که مدارس دولتی با شهریه دریافتی از خانوادهها در قالب «کمک داوطلبانه» و «کمک به مدرسه» اداره میشوند، عملاً از تحصیل رایگان خبری نیست و از اصل ۳۰ قانون اساسی جز چند سطر در کتاب قانون چیز بیشتری باقی نمانده است!
شهریه مدارس دولتی چقدر است؟
جستوجوهای «فراز» میان مدارس دولتی سطح تهران، ارقام جالب توجهی را نشان میدهد. در مقطع ابتدایی حداکثر این شهریه به طور میانگین ۶۰۰ هزار تومان، در دوره متوسطه اول حداکثر شهریه این مدارس به طور میانگین ۱ میلیون تومان و در دوره متوسط دوم حداکثر شهریه به طور میانگین ۱ میلیون ۵۰۰ هزار تومان است. این روند در حالی انجام میشود که بار مالی آموزش و پرورش در قبال تحصیل فرزندان خانوادههای مرفه در مدارس غیرانتفاعی تا حد زیادی سرشکن میشود. از طرف دیگر، بسیاری از خانوادهها معتقد هستند که به انتظار آنها برای کیفیت آموزش در مدارس دولتی پاسخ داده نشده و تمایل دولتها به سرمایهگذاری ضعیف در این مدارس و توقع پرداخت تمام هزینهها توسط مردمی که بیشتر آنها توان مالی مناسبی ندارند، موجب پایین ماندن کیفیت مدارس دولتی عادی شده است. علیرضا، که پدر سه فرزند محصل است و در یک شرکت خصوصی کار میکند میگوید: «مدارس دولتی همه پول میگیرند. با هزینهای که بابت لباس، کتاب و... میدهیم مدارس دولتی مثل غیرانتفاعی شدهاند. اما قطعا کیفیت آموزشی که به فرزندان ما ارائه میکنند مثل مدارس غیرانتفاعی نیست. سال گذشته به اسم کمک به مدرسه تا پول از ما نگرفتند، ثبتنام نکردند. امسال هم میگویند مدرسه هیئتامنایی است و خدمات بیشتری ارایه میدهد».
از فروش جزوه تا هزینه بابت دستگاههای ضدعفونی کننده در سال تعطیل کرونایی!
در حالی که آموزش و پرورش تهران بارها اعلام کرده که اینکار تخلف است و کمکها از اختیاری نباید به اجباری تبدیل شود، گزارشها حاکی از آن است که در جای خالی نظارت، بعضی از مدارس چندان به اصول مطرح شده از سوی آموزش و پرورش که قطعا وامدار از قانون است، پایبند نیستند. اما سوال اینجاست که در شرایط کرونایی که آب و برق و ... استفاده نمیشود که در ازای آن مدارس نیازمند به کمک باشند، دریافت این هزینهها از والدین چه توجیهی دارد؟ سپیده مادر دیگری است که فرزندش در کلاس دوم دبستان منطقه ۱۲ تهران درس میخواند؛ او امسال ۱۵۰ هزار تومان بابت تخته هوشمند مدرسه، ۵۰ هزار تومان بابت قلم نوری پرداخت کرده است. سپیده درباره هزینهای که در قالب کمک به مدرسه پرداخت کرده میگوید: «برای مدرسه دستگاه ضدعفونی کننده دست خریدهاند. در حالی که بچههای ما اصلا به مدرسه نمیروند و تا وضعیت واکسیناسیون معلمها و دانشآموزان مشخص نشود این روند ادامه دارد! جالب آنکه برای دانش آموزان جزوه آموزشی تهیه کرده و آنرا هم میفروشند با این توجیه که سوالات امتحانی از این جزوات طرح میشود ما هم مجبوریم بخریم!»
مناقشه میان اجباری بودن یا نبودن شهریه مدارس دولتی!
این وضعیت اما مختص تهران نیست و در شهرستانها نیز دنبال میشود. مدیر یک مدرسه در حوالی قائمشهر استان مازندران به «فراز» میگوید: «اجباری در پرداخت پول نیست. اما باید همکاری بین والدین و مدارس باشد. برای مدرسه دولتی نرخ نمیدهیم، آزاد است. همین حالا سرویس بهداشتی مدرسه خراب است. بالاخره که مدارس باز میشود. مطمئن باشید بعد به همین خرابی هم اعتراض میکنند؛ ما میگوییم هر چه میتوانید بپردازید. بالاخره به مدرسه کمک کنید. کسانی که وضع مالیشان خراب است ۱۰۰ هزار تومان میدهند. یکی وضعیتش بهتر است و تا ۷۰۰ هزارتومان هم کمک میکند. اداره از یک طرف به ما میگوید پول نگیرید و دوباره میگوید والدین را توجیه کنید و مخارج مدرسه را توضیح دهید. ۲۰۰ هزارتومان در طول یک سال تحصیلی هزینه زیادی نیست». این درحالی است که محمد حسین کفراشی؛ مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش در گفتوگو با تسنیم تاکید کرده که «حساب مالی مدارس قابل کنترل است اما نمیدانیم که این پولها به اجبار دریافت شده یا اختیاری است! صحبت ما همیشه این بوده که مدارس دولتی میتوانند پول دریافت کنند آن هم بابت فوقبرنامه و کمکهای مردمی اما کمکهای مالی خانوادهها به مدارس اجباری نیست».
در پایان باید اضافه کرد که فقط در سال ۹۷، به گفته منصور مجاوری، مشاور اقتصادی وزیر وقت آموزش و پرورش، مدارس دولتی ۱۰ هزار میلیارد تومان شهریه از خانوادهها دریافت کردهاند! رقمی که در سالهای بعد قطعاً بسیار بیشتر شده است، ارقامی که نحوه هزینهکرد آن هنوز برای مردم مرکز سوال است آن هم در شرایطی که اصل ۳۰ قانون اساسی با محتوای تحصیل رایگان هنوز به قوت خود باقی است!
ویدیو:
سرنوشت دختر علوم تحقیقات
در دارالخلافه با بهزاد یعقوبی
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟