بهترین فرصت برای ترمیم دموکراسی از دست رفته است

«انتخاب مجدد رجب طیب اردوغان به عنوان رئیس‌جمهور ترکیه»

درست مثل بسیاری از انتخابات پیشین، این بار هم شایعاتی که در مورد سقوط سیاسی رجب طیب اردوغان وجود داشت، بسیار اغراق‌آمیز بوده. در دور دوم انتخابات ترکیه و با بازشدن و شمارش تقریباً تمام صندوق‌های رأی، در ۲۸‌ام می، رهبر ترکیه با کسب ۵۲.۱ درصد آراء، پست ریاست‌جمهوری را به دست آورد.

و رقیب او، کمال قلیچدار اوغلو نیز ۴۷.۹ درصد آراء را از آنِ خودش کرد.

آقای اردوغان که پیش ازین به مدت ۲۰ سال، ابتدا در سِمت نخست‌وزیر و بعد رئیس‌جمهور، اداره ترکیه را بر عهده داشت، حالا می‌تواند ۵ سال دیگر و شاید هم بیشتر، در پست خود باقی بماند. اردوغان بر فراز اتوبوسی در حوالی مسجد کاملیکا در اوسکودار، منطقه‌ای در استانبول، از لزوم حفظ وحدت برای مردمش گفت و اعلام کرد که: «تنها برنده امروز، ترکیه است.»

او گفت: «خانواده برای ما نهادی مقدس است.»

او کماکان در مبارزات انتخاباتی حضور داشت. و در انتظار انتخابات محلی ترکیه بود که برای مارس سال آینده برنامه‌ریزی شده بود. او گفت: «توقفی وجود ندارد.»

و این در حالی‌ست که اپوزیسیون ترکیه می‌توانست مؤثرترین تأثیر را در نسلی که شاید قدرت برکناری اردوغان را داشتند، بر جا بگذارد. شش حزب اپوزیسیون بر سر برنامه جامع اصلاحات و یک نامزد ریاست‌جمهوری به توافق رسیده بودند.

حوادث ناخوشایند در دوران اردوغان کم نبودند. اقتصاد متأثر از تورمی بالای ۸۶ درصد، اقتصادی ویران است و کماکان نیز رو به ویرانی می‌رود؛ اتفاقی عمدتاً برآمده از سیاست پولی عجیب‌و‌غریبی که نرخ بهره پایین را راهی برای کاهش قیمت مصرف‌کننده می‌دانسته است... ضمن آنکه وقوع یک‌جفت زمین‌لرزه‌ی شدید، با وجود ساختمان‌های نامرغوب، به انضمام فساد و واکنش اضطراری ناموفقِ پس از این زلزله‌ها، به مرگ ۵۰ هزار نفر انجامیده و منطقه‌ای به وسعت بلغارستان را با خاک یکی کرده است.

اما این کافی نبود. همان فرمولی که به او کمک کرده بود یکی پس از دیگری برنده انتخابات باشد، باعث شد که این مرد با شعله‌ور کردن آتش جنگ‌های فرهنگی ترکیه و با به تصویرکشیدن مخالفان به عنوان تهدیدی برای فرهنگ و امنیت ترکیه، بار دیگر پیروز انتخابات گردد.

او از حمایتی که آقای قلیچدار اوغلو از حزب کُرد در ترکیه دریافت می‌کرد، استفاده کرده و رقیب خود را متهم به همکاری با حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، یک گروه جدایی‌طلب مسلح، کرد.

اردوغان چند روز پیش از رأی‌گیری اعتراف کرد ویدئویی که ظاهراً مبارزان پ‌ک‌ک را در حال خواندن آهنگ مبارزات انتخاباتی آقای قلیچدار اوغلو نشان می‌دهد، جعلی بوده است.

این میان تعصب رسانه‌ای نیز بی‌تأثیر نبوده. کانال‌های خصوصی خبری که عمدتاً توسط بیزینس‌من‌های وابسته به اردوغان اداره می‌شوند و رسانه‌های دولتی که به بازوی دولت او تبدیل شده‌اند، زمان پخش نامحدودی را به رئیس‌جمهوری پیشنهاد کرده و از به چالش‌کشیدن ادعاهای بی‌اساس او امتناع ورزیدند.

ولی آقای قلیچدار اوغلو بیشتر در رسانه‌های اجتماعی و در تعدادی از کانال‌های نزدیک به مخالفان ظاهر شد. تلاش‌های دیرهنگام او برای جلب حمایت جناح راست، آن هم با وعده فرستادن میلیون‌ها پناهنده مستقر در ترکیه به کشورشان، و رد مذاکرات صلح با پ.ک.ک مطابق برنامه پیش نرفت.

از سوی دیگر، سینان اوگان، نامزد ملی‌گرایی که در دور اول ۵.۲ درصد آرا را به دست آورده بود، در دور دوم از اردوغان حمایت کرد. و به نظر می‌رسد که بسیاری از رأی‌دهندگان او نیز همین کار را انجام داده باشند. حاشیه پیروزی اردوغان، با حدود ۲.۳ میلیون رأی، تنها کمی کمتر از برتری ۲.۵ میلیونی او در دور اول بود.

حالا دیگر فرصت ترمیم دموکراسی و اقتصاد ترکیه از دست رفته. اپوزیسیون وعده داده بود که تحقق یک ریاست اجرایی قدرتمند توسط اردوغان را (که طرحی برای حکومتی یک‌نفره بود) معکوس می‌کند. همان‌طور که قول آزادی برخی زندانیان سیاسی ترکیه و بازگرداندن قدرت به نهادهای دولتیِ اسماً مستقل را داده بود.

اردوغان حالا می‌تواند با استفاده از اختیارات کنترل‌ناشده‌ای که برای حفظ دادگاه‌ها، بانک مرکزی و حزب خود رقم زده است، با دستان باز هر طور که دلش می‌خواهد حکومت کند.

و به زودی ترک‌ها باید به جای رصدکردن اعداد نظرسنجی و نتایج انتخابات به تماشای بالاپایین‌شدن‌های نرخ ارز بنشینند. بانک مرکزی برای کمک به شانس اردوغان، هر هفته میلیاردها دلار از ذخایر خارجی را می‌فروشد؛ تا بدین ترتیب از کاهش بیشتر نرخ ارز ترکیه، یعنی لیر، خودداری کرده و تورم را از کنترل خارج نسازد.

نتیجه این اقدامات هم ارزی شده است که با وجود از دست‌دادن ۸۰ درصد ارزش خود در برابر دلار (در ۵ سال گذشته) بیش از حد ارزش‌گذاری می‌شود.

اما مشکلات هر روز بیشتر از گذشته رو به افزایش‌اند. خالص ذخایر خارجی بانک مرکزی حالا برای اولین‌بار از سال ۲۰۰۲ در محدود منفی قرار گرفته است. با احتساب سوآپ وام‌دهندگان داخلی و خارجی، ذخایر خالص بیش از ۷۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

لیر نیز از دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری، کاهشی ۲ درصدی داشته و به پایین‌ترین سطح خود یعنی ۲۰ در مقابل دلار رسیده است. که اگر اردوغان در مسیر خود تغییری ایجاد نکرده و تصمیم به افزایش نرخ بهره نگیرد، تا پیش از آنکه بانک مرکزی تمهیدی بیندیشد، ارز سقوط خواهد داشت.

اردوغان گفته که این دور آخر ریاست‌جمهوری اوست. که لزوماً هم صحت ندارد. مطابق با اصطلاحات قانون اساسی که اردوغان در سال ۲۰۱۷ به انجام‌شان برآمد، چنان‌چه پارلمان تا پیش از پایان دوران ریاست‌جمهوری، انتخابات زودهنگام برگزار کند، رئیس‌جمهور در دور دوم ریاست‌جمهوری خود می‌تواند برای سومین‌بار نامزد شود.

از آنجا که ائتلاف آقای اردوغان دارای ۳۲۳ کرسی از ۶۰۰ کرسی در مجلس است، این امر به راحتی امکان‌پذیر است. اردوغان که حالا ۶۹ سال سن دارد، با فرض حفظ سلامتی خود می‌تواند تا دهه ۲۰۳۰ هم در قدرت باقی بماند.