خیلی راست، خیلی چپ، خیلی وسط!

مسعود پزشکیان پیش در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری و پس از آن از تخصص‌گرایی، جوان‌گرایی، عدالت محوری و میدان دادن به گروه‌های کمتردیده شده مثل زن‌ها، اقلیت‌ها در مسئولیت‌های کلیدی سخن گفته بود. پس از پیروزی نیز او گفت که دولت وفاق ملی تشکیل خواهد داد. با این حال فقط چهار گزینه معرفی شده زیر ۵۵ سال هستند و باقی چهره‌ها بیش از ۶۰ ساله سن دارند. از میان نامزدهای مطرح‌شده اهل سنت در شورای راهبری نیز هیچ‌یک به عنوان گزینه نهایی به مجلس معرفی نشدند و فقط یک زن گزینه وزارت راه و شهرسازی شده است. با این همه برخی اعتقاد دارند که فرزانه صادق مالواجرد نیز تنها زینت فهرست کابینه بوده و بخت کمی برای اخذ رای اعتماد از مجلس دوازدهم دارد. البته غیر از انتخاب مالواجرد، ابهام‌های دیگری نیز درباره عملکرد شورای راهبری از نقطه آغاز تا رسیدن به فهرست نهایی وجود دارد. در ادامه نگاهی تحلیلی به وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم داریم که مجلس این هفته را صرف بررسی آن‌ها می‌کند و هفته آینده درباره هر یک از آن رای‌گیری خواهد کرد.

شورای راهبری دولت چهاردهم با نوآوری محمدجواد ظریف تشکیل شد که شامل کمیته‌های مختلف و حدود ۴۵۰ عضو بوده است. با این همه درباره این سازوکار انتقادات مختلفی مطرح شد. به طور مثال ظریف گفته بود که سن ۶۰ درصد از افراد حاضر در کابینه، از ۵۰ الی ۵۵ پایین‌تر است اما حالا فقط سن ۴ گزینه از ۱۹ چهره معرفی شده زیر ۵۵ سال است. میانگین سنی کابینه نیز ۵۹ سال تخمین زده شده است. حالا برخی ادعا کردند  که پس از انتقادات و ارائه فهرست نهایی وزرا به مجلس ظریف از سمت خود به عنوان معاونت راهبردی و رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری استعفا داده است. او هنوز به این شایعه واکنشی نشان نداده است. 

ابقای سه وزیر دولت سیزدهم 

مسعود پزشکیان قصد دارد که سه وزیر دولت سیزدهم را هم در کابینه خود به کار گیرد. عباس علی آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت سیزدهم بود که حالا به عنوان گزینه پینشهادی وزارت نیرو معرفی شده. او پس از استیضاح رضا فاطمی امین به کرسی وزارت صمت تکیه زد. استاد دانشگاه است و معاونت امور برق وزارت نیرو بوده. امین حسین رحیمی وزیر دادگستری و سید اسماعیل خطیب وزرای دادگستری و اطلاعات نیز با پیشنهاد پزشکیان و در صورت موافقت مجلس در سمت‌های خود ابقا می‌شوند. گزینه وزارت دادگستری معمولا و طبق عرف گذشته با پیشنهاد رییس قوه قضاییه معرفی می‌شود و وزارت اطلاعات نیز همواره با تایید سطوح بالای تصمیم‌گیری نظام و رهبری به مجلس معرفی شده است.

کدام وزرا راه سختی برای گرفتن رای اعتماد ندارند؟

به نظر می‌رسد که سه وزیر دولت سیزدهم کار سختی برای گرفتن رای اعتماد از مجلس دوازدهم نداشته باشند. چراکه بدنه مجلس با این وزرا همسوست و از طرفی وزارت دادگستری و اطلاعات محل منافشه گروه‌های سیاسی نبوده‌اند. البته وزارت دفاع و گزینه پیشنهادی آن یعنی امیرسرتیپ عزیز نصیرزاده را هم باید جزء کسانی به میان آورد که احتمالا بی‌دردسر از مجلس رای اعتماد خواهند گرفت. نصیرزاده سرتیپ خلبان است و از سال ۱۴۰۰ تاکنون به عنوان جانشین رییس ستاد کل نیروهای مسلح فعالیت می‌کند و پیش از آن نیز فرمانده نیروی هوایی ارتش بوده.

دو سهمیه برای قالیباف در کابینه پزشکیان؟

در فهرست بلندبالای وزرای پیشنهادی دو نام نیز به چشم می‌خورند که گفته می‌شود نزدیک به محمدباقر قالیباف رییس مجلس هستند؛ اسکندر مومنی گزینه پیشنهادی وزارت کشور و احمد دنیامالی برای وزارت ورزش و جوانان. مومنی از چهره‌های مطرح نیروی انتظامی از دهه هشتاد تاکنون بوده و در زمان فرماندهی قالیباف بر نیروی انتظامی بین سال‌های ۸۳ تا ۸۴ ریاست مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰ را برعهده داشته است. او بین سال‌های ۸۴ تا ۸۸ معاون عملیات ناجا و از ۸۸ تا ۹۴ نیز فرمانده پلیس راهنمایی و رانندگی بوده است. آخرین مسئولیت مومنی که سال ۹۱ نیز از سوی محمود احمدی‌نژاد نشان عالی خدمت دریافت کرده، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر است. گفته می‌شود که او در لحظات آخر و پس از خط خوردن گزینه‌هایی مثل حسین اعلایی و مجید انصاری به فهرست نهایی اضافه شده است.

نکته اینجاست که در دولت حسن روحانی نیز عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور از چهره‌های نزدیک به علی لاریجانی رییس وقت مجلس محسوب می‌شد.
احمد دنیامالی دیگر چهره نزدیک به قالیباف از زمان شهرداری تهران است. او مهندس معمار است، عضو شورای شهر چهارم بوده و برای چهار سال (۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸) معاونت فنی و عمرانی شهردار وقت تهران یعنی قالیباف را در کارنامه دارد. در سوابق ورزشی دنیامالی نیز به ریاست فدراسیون قایق‌رانی و ریاست هیات مدیره باشگاه ملوان بندر انزلی به چشم می‌خورد. نزدیکی او با قالیباف به حدی است که عکسی همزمان با معرفی او به عنوان گزینه پیشنهادی دولت پزشکیان منتشرشده که نشان می‌دهد در انتخابات ریاست‌جمهوری به محمدباقر قالیباف رای داده است و برای او تبلیغ می‌کرده.

البته برخی پا را فراتر گذاشته و از علیرضا کاظمی وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش و عباس علی آبادی وزیر نیرو نیز به عنوان گزینه نزدیک به قالیباف نام می‌برند. 

مالواجرد؛ زینت کابینه پیشنهادی یا گزینه‌ای جدی؟

فرزانه صادق مالواجرد تنها زنی است که فهرست وزرای پیشنهاد قرار گرفته. او گزینه وزارت راه و شهرسازی است. مالواجرد سال ۱۳۹۷ از سوی محمد اسلامی وزیر راه دولت روحانی به عنوان معاون شهرسازی و معماری منصوب شد. او این سمت را در دولت سیزدهم و دوران وزارت رستم قاسمی و سپس مهرداد بذرپاش نیز حفظ کرد. مرداد ۱۴۰۲ اما در پی اختلاف با بذرپاش کنار گذاشته شد. پس از وزارت راه اما مالواجرد به مدیر عاملی سازمان اموال و املاک کوثر متعلق به بنیاد شهید رسید. با توجه به ریاست امیرحسین قاضی زاده هاشمی حتی برخی او را مدیری نزدیک به قاضی‌زاده نیز معرفی کرده‌اند. نکته اینجاست که ردی از خبر انتصاب مالواجرد از سوی قاضی‌زاده هاشمی وجود ندارد و در رزومه‌هایی که مرتبط با او منتشر می‌شود نیز گویی از آخرین مسئولیت او چشم‌پوشی شده است. با توجه به پیشینه و رزومه مالواجرد بنظر می‌رسد که او برای اخذ رای اعتماد مجلس راه دشواری پیش رو دارد. چراکه وزارت راه و شهرسازی یکی از پیچیده‌ترین وزارت‌خانه‌های دولت است که از دو بخش حمل‌ونقل و مسکن تشکیل می‌شود و به توانمندی اجرایی بالایی نیاز دارد.

سه گزینه پزشکیان که استقبال زیادی از آن‌ها شده

اما در میان گزینه‌های پیشنهادی سه گزینه مورد استقبال بسیاری قرار گرفته‌اند؛ عبدالناصرهمتی برای وزارت اقتصاد، محمدرضا ظفرقندی برای وزارت بهداشت و سیدعباس عراقچی برای وزارت امور خارجه. هر سه از چهره‌های شناخته‌شده در حوزه مدیریتی خود هستند و کارنامه‌ای قابل قبول در طول چند دهه داشتند. همتی در اوج تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا رییس بانک مرکزی بود و اقتصاددانی مورد وثوق محسوب می‌شود. سیدعباس عراقچی نیز معاون ظریف در وزارت خارجه و عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و سپس عضو ارشد مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات احیای برجام بود. او توانست مذاکرات را تا اسفند ۹۹ تا مرحله نهایی پیش ببرد اما توافق نهایی با برخی موانع داخلی مواجه شد. 

پس از این مجلس در هفته جاری به بررسی گزینه‌های پیشنهادی پزشکیان در کمیسیون‌‌های تخصصی می‌پردازد. وزرای پیشنهادی برنامه‌های خود را به کمیسیون‌ها ارائه می‌کنند. در این زمان معمولا بازار گعده‌های سیاسی، لابی‌ها و مذاکرت پیشت پرده نیز داغ خواهد شد. به نظر می‌رسد که مجلس اصول‌گرای دوازدهم که طیف جبهه پایداری نیز در آن جولان می‌دهد به کدام وزرای پیشنهادی روی خوش نشان خواهد داد.