چطور در قرنطینه زنده بمانیم؟

کنت بیتروس دیوید؛ اسماعیل یونوسا؛ دامیلا کوازیم اولائوی و دیگران...

همه‌گیری بسیاری خانوارها را متأثر کرده و به مرگ‌های متعددی در جهان انجامیده است. خسارات جانبی این واقعه در کشورهای با درآمد کم و متوسط که افراد از مراقبت‌های بهداشتی، غذا و شغل مناسب بی‌بهره‌اند، بیشتر هم بوده است. واقعیت این است که همه‌گیری کووید‌۱۹، به تحریک سایر عوامل مرگ‌و‌میر نیز دامن زده است. مرگ‌های ناشی از کووید و عوامل دیگری که کنترل همه‌گیری موجب‌شان شده (خشونت‌های خانگی، گرسنگی، خودکشی و سیستم بهداشتی فرسوده) در این مقاله مورد بحث قرار گرفته و راه‌حل‌های مناسب برای کاهش این خطرات عنوان گردیده است.

تأثیر همه‌گیری کووید۱۹ بر زندگی بشر

به رغم متفاوت‌بودن سیاست‌های کشورهای مختلف، قرنطینه بحثی است که در تمام‌شان عمومیت دارد. قرنطینه‌ای که در کنار سودمندی‌هایش، معایب قابل توجهی نیز داشته است. برخی تأثیرات قابل ذکر را می‌توان در افرادی مبتلا به بیماری‌های مزمن، یا در درمان مالاریا، در بحث آموزش، تأمین دارو، خدمات مراقبت‌های بهداشتی و... اشاره کرد. وسعت این تأثیرات، فضایی را ایجاد کرده است که مردمش بیشتر مستعد مرگ شده‌اند؛ مرگ‌هایی که تنها و مستقیماً مرتبط با کووید‌۱۹ نیستند، بلکه به طور غیر‌مستقیم به عوامل دیگری نیز ربط پیدا کرده‌اند.

خشونت خانگی

کووید زندگی خیلی‌ها را از اساس تغییر داد. در طول قرنطینه‌ای که دولت‌ها جهت جلوگیری از بیماری اعمال کردند، خشونت خانگی برخی افراد منزل، خانه را به محلی خطرناک برای زندگی و بقا تبدیل کرد. گفتن ندارد که همه گاهی به فاصله احتیاج دارند. بحران‌های اقتصادی مرتبط به کووید نیز شرایط سوء‌استفاده را برای بعضی افراد در محیط خانه فراهم آورده است (که بعضی‌شان به دلایل مالی حتی قادر نیستند از شریک خود، چه شریک اقتصادی باشد و چه شریک زندگی فاصله بگیرند). ضمناً قرنطینه خشونت‌های خانگی را دامن زده است؛ تا حدی که دعواهای والدین بعضاً به حدی می‌رسد که کودکانی که قادر به کنترل استرس روانی در چنین شرایطی نیستند را به سمت خودکشی، بی‌ثباتی روانی و یا کجی و عیب‌و‌نقصی در جسم‌شان (بیماران ام.‌اس. یا بیماران متأثر از نقصان‌های ذهنی به هر شکلی که باشد؛ مترجم.) سوق داده است. یکی از مطالعات اخیراً رابطه‌ای مستقیم میان افزایش خشونت خانگی و انحطاط اجتماعی در دوران همه‌گیری به ثبت رسانده است. افزایش خشونت‌های خانگی در زمان همه‌گیری، به افزایش سطح خشونت و تهدیدات اجتماعی می‌انجامد؛ پدیده‌ای که به سبب مشارکت کم افراد و قرنطینه موجود نمی‌توان به راحتی کنترل‌شان کرد.

خشونت‌های خانگی این دوران مرتبط است با اتخاذ مکانیسم‌های منفی مقابله با استرس، که میان همسر، والدین و هر یک از افراد در طول قرنطینه اتفاقش ممکن است. قرنطینه همین‌طور به تکرر خشونت‌های خانگی و بدتر‌شدن اوضاع نیز دامن می‌زند. چندین گزارش رسانه‌ای، افزایش موارد خشونت‌های خانگی در کشورهای مختلف را به اثبات رسانده‌اند. به گفته کاگی (۲۰۲۱)، در استرالیا میزان کلی جنایت کاهش داشته، اما میزان آزارهای خانگی ۵ درصد افزایش یافته است. همچنین برخی مؤسسات خیریه این کشور نگرانی‌هایی در مورد اطلاعات اشتباهی که مجرمان جهت کنترل بیشتر و سوء‌استفاده از قربانیان اتخاذ می‌کنند، مطرح کرده‌اند. آلن ابراهیمیان (۲۰۲۱) گزارش داد که چین پس از اعمال محدودیت، شاهد افزایش سه‌برابری در موارد خشونت خانگی بوده. در ایالات‌متحده نیز این افزایش ۲۱ تا ۳۵ درصد اعلام شده است. به گفته بردبری-جونز و ایشام (۲۰۲۰)، قرنطینه‌ای که جهت مقابله با همه‌گیری اعمال شده، آزادی بیشتری برای سوء‌استفاده‌کنندگان به ارمغان آورده است. با محدود‌کردن دسترسی قربانیان به تلفن، اینترنت و دیگر افراد، تاکتیک‌های کنترلی برای متجاوزان راحت‌تر شده است؛ در حالی که ون گلدر و همکاران (۲۰۲۱) همچنین تأکید کرده‌اند که قرنطینه، گزینه‌های پشتیبان را محدود هم می‌کند.

از جمله راه‌حل‌هایی که در بازدارندگی خشونت خانگی وجود دارد، تقویت سیستم‌های پشتیبانی و امدادهای آنلاین است (حنیف و کالیانپور، ۲۰۲۱). باید بسترهای حمایتی لازم با هدف محدود‌کردن عوامل متعددی که به افزایش خشونت علیه افراد می‌انجامد، وجود داشته باشند (WHO, ۲۰۲۰). همچنین باید برنامه‌هایی وجود داشته باشند که عوامل محرک خشونت خانگی را که منجر به مرگ در دوران همه‌گیری می‌شود به حداقل برسانند. همین‌طور که لازم است پیش‌گیری از خشونت، به عنوان اولویت در دستور کار سازمان بهداشتی جهانی قرار گیرد. این کار را می‌توان با تعریف مشکل از راه جمع‌آوری سیستماتیک اطلاعات، استفاده از شواهد تحقیق جهت تعیین علل و عوامل خطر خشونت و اجرای مداخلات مؤثر برای جلوگیری از خشونت انجام داد؛ اهدافی که در دوران همه‌گیری با جدیت باید تعقیب شوند. چون خشونت علیه زنان در این دوران به میزان قابل توجهی افزایش داشته است (WHO, ۲۰۲۱). پیش‌تر به مؤثربودن مداخلات ایمنی و سلامت آنلاین در نیازهای زنانی که خشونت شریک زندگی‌شان را تجربه می‌کنند، پرداخته شده است (فورد، گیلبو، ال‌سراگ و تارستون؛ ۲۰۲۰). به علاوه جهت کاهش نرخ مرگ‌و‌میر ناشی از خشونت خانگی در طول همه‌گیری کووید‌۱۹، نیاز به منابع مالی برای افزایش خدمات مشاوره تلفنی یا به صورت تلفنی یا اینترنتی، خطوط تلفن سریع و اینترنت پر‌سرعت و نیز امکان ارائه خدمات سر‌پایی در صورت لزوم وجود دارد. همچنین که نیاز است افرادی که در معرض خطر خودکشی یا قتل هستند، شناسایی شده و به آنها توصیه‌های لازم برای اجتناب از اقدامات تکانشی، قتل یا خودکشی داده شود.

گرسنگی

کشاورزی، کماکان منبع اصلی غذایی در سطح جهان است و ازین رو اهمیت خاصی در توسعه اقتصادی کشور ایفا می‌کند. قرنطینه‌های اعمال‌شده توسط کشورها، در جریان آزاد تمام مراحل مربوط به کشاورزی، یعنی از مزرعه تا بشقاب غذای افراد، مانع‌تراشی کرده است. امری که به افزایش قیمت کالاهای غذایی انجامیده است (تورِرو، ۲۰۲۰). در نتیجه در قیمت مواد غذایی، نرخ‌های کمبود غذایی و سوء‌تغذیه و حتی مرگ‌و‌میر شاهد افزایش بوده‌ایم. نظرسنجی ملی انجام‌شده در ایالات‌متحده نشان داد که همه‌گیری اخیر به طور مستقیم، میزان ناامنی غذایی را در خانواده‌های دارای فرزند، افزایش داده است. آمار کلی سال ۲۰۲۰ نشان داد که ۳۴.۵ درصد از خانوارهای دارای فرزند زیر ۱۸ سال، و ۳۴.۴ درصد خانواده‌های دارای فرزند زیر ۱۲ سال، تا پایان سال کمبود غذایی داشتند؛ آماری که در سال ۲۰۱۸، به ترتیب در این خانوارها ۱۴.۷ و ۱۵.۱ درصد بوده است. همچنین که ۱۷.۴ درصد مادرهای دارای فرزند زیر ۱۲ سال طی دو سال اخیر گزارش دادند که فرزندمان به اندازه کافی غذا نمی‌خورد یا ما توان تأمین مواد غذایی لازم برای او را نداریم (این میزان تا پیش از همه‌گیری ۳.۱ درصد بود). کووید به تشدید گرسنگی در سطح جهانی انجامید. و کانون‌های گرسنگی جدیدی نیز ایجاد کرد. تا پایان سال قرار است روزانه ۱۲ هزار نفر بر اثر بیماری کووید و گرسنگی متعاقب آن جان‌شان را از دست بدهند؛ آماری که به طور بالقوه بیش از تلفات خود بیماری است.

جهت کاهش تأثیر گرسنگی در طول بیماری همه‌گیر، نیاز است تسکینی در بهبود اقتصادی پدید آید. همچنین نیاز به بهبود کیفیت و کمیت افراد آسیب‌پذیر هست (عمدتاً اقشار پایین اقتصادی و افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دیگری نیز دارند)(الزووالاتی، ۲۰۲۱). سیاست‌های توسعه پایدار، و بهبود حکم‌رانی، از بار فقر ناشی از گرسنگی می‌کاهد و در نهایت به ریشه‌کن شدنش می‌انجامد (چوکوما، عبداللهی و دیگران، ۲۰۲۱). جهت پیش‌گیری از مرگ‌و‌میر ناشی از همه‌گیری باید اقدامات پایداری انجام شوند. در غیر این صورت کاملاً باورپذیر است که بخش‌های دیگر نیز متأثر گردند. بقای انسانی تا حد زیادی وابسته است به کیفیت غذایی که افراد مصرف می‌کنند. علاوه بر اینکه باید مطمئن شد آنها به مساوات از تغذیه مناسب برخوردارند.

خودکشی

پتانسیل بیماری کووید در ایجاد مشکلات دیگر به این معناست که شاید این موضوع به آسیب‌های جسمی شدیدی چون خودکشی نیز ختم شود. روان‌پریشی در همه‌گیری‌هایی چون H۱N۱، MERS و SARS بالا بوده است (راجرز و همکاران، ۲۰۲۱). واسرمن در سال ۱۹۹۲ اظهار داشته است که اپیدمی آنفولانزای اسپانیایی (۱۹۲۰-۱۹۱۸)، به افزایش جزئی در آمار خودکشی در ایالات‌متحده انجامیده است. در هنگ‌کنگ نیز همه‌گیری سارس در سال ۲۰۰۳ به افزایش خودکشی دامن زده بوده است (چونگ و همکاران، ۲۰۰۸). اما به طور کلی شمار مطالعاتی که به این موضوع پرداخته باشند، خیلی زیاد نیست.

از دیگر عواملی که در کووید‌۱۹ به افزایش خودکشی منجر شده است را می‌توان مشکلات اقتصادی دانست. طی یک سال و اندی اخیر افراد زیادی با این مشکل کلنجار رفته‌اند. و خیلی‌ها نیز بی‌کار شده‌اند. عوامل دیگر در افزایش خودکشی در این دوران اخیر گرفتار شدن به بیماری و افسردگی متعاقب آن بوده، و انزوای اجتماعی و مصرف الکل و تنهایی.

برای کاهش این میزان باید برنامه‌ها و کمپین‌های آگاهی توسط سازمان‌های غیر‌دولتی و نهادهای دولتی ترتیب داده شود؛ نهادها و مؤسساتی که ارائه آموزش بهداشت روانی مناسب به افراد را تضمین کنند. برنامه‌هایی که به افراد یاد می‌دهد چطور از سلامت روان خود یا عزیزان‌شان مراقبت کنند. قرنطینه‌های اعمالی قطعاً به خیلی‌ها فشار مالی وارد می‌کند (چونگ و همکاران، ۲۰۰۸). اینها عوامل خطرزایی برای خودکشی هستند. دولت باید تا حدی بتواند امنیت مالی را برای افراد در طول این دوران فراهم آورد. باید از موارد خودکشی گزارش‌های مسئولانه‌ای ارائه گردد تا آنها بتوانند ثبات عاطفی و روانی‌شان را حفظ کنند. چرا که گزارش غیر‌مسئولانه‌ای که در سال ۲۰۲۰ در این مورد ارائه گردید باعث شد وحشتی بی‌دلیل در افراد پدید آید.

سرانجام نیز باید پشتیبانی در قالب خطوط راهنمای تلفن با دسترسی آسان و توزیع عادلانه جهت کمک به افراد دارای مشکلات روانی در دسترس باشد.

مرگ‌و‌میر ناشی از سیستم‌های بهداشتی فرسوده

توجه زیاد به همه‌گیری موجب شده است در خدمات مراقبت‌های بهداشتی بیماری‌های دیگر، اختلال ایجاد شود (سانتولی و همکاران؛ ۲۰۲۱). مرگ‌و‌میرهای این‌چنینی از توجه بیش از اندازه‌ای ناشی شده است که در نتیجه توجه مازاد به بیماران کووید وجود داشته. در این دوران کمبود تخت‌های بیمارستانی، بی‌نظمی خدمات مراقبت بهداشتی، و عدم بازسازی امکانات بیمارستانی به هوای «یه روز خوب میاد»، و تغییر متخصصان دارای تخصص در بیماری‌های دیگر، به متخصصان ویژه کووید‌۱۹، کمبود اتاق‌های جراحی، کمبود پزشک و پرستار به بدتر شدن اوضاع انجامیده است. موضوعی که به کاهش خدمات حضوری بیمارستانی منجر شده. حالا اغلب خدمات به ناچار به صورت آنلاین یا تلفنی ارائه می‌گردند. جهت حل مشکل مرگ‌و‌میر ناشی از عواملی سوای کووید که به دلیل ناتوانی سیستم مراقبت‌های بهداشتی در ارائه خدمات به همه بیماران، ایجاد تعادل در پاسخ‌دهی و نیاز به ارائه مستمر دیگر خدمات درمانی پدید آمده است، حالا معضلی جهانی برای سیاست‌گذاران ایجاد شده. موضوعی که به ویژه در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط چالش‌برانگیزتر نیز هست؛ کشورهایی که سیستم‌های بهداشتی کنونی با درخواست‌های عظیم برای رسیدگی به بیماری‌های عفونی و غیر‌واگیر، با محدودیت منابع قابل توجه دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. رهبران باید گزینه‌های مختلف سیاستی را ارزیابی کنند که به طور مؤثر به کووید‌۱۹ و حتی در وخیم‌ترین شرایط نیز بتواند پاسخ‌گو باشد (استاکلر و سایرین، ۲۰۰۹). همچنین که بعضی گروه‌ها از درمان پرهیز می‌کنند. حالا یا بیمار زمینه‌ای هستند و یا می‌ترسند و یا اولیایی هستند که درآمد کافی برای رسیدگی به بحث‌های پزشکی‌شان ندارند. در کل از سیستم‌هایی حرف می‌زنیم که در آنها نابرابری‌های سیستمی بیداد می‌کنند. در شرایطی که احتمال می‌رود سایر بیماری‌ها تحت تأثیر کووید‌۱۹ مورد بی‌اعتنایی قرار گیرند، ارائه خدمات سلامت از راه دور، یا مراقبت‌های بهداشتی در خانه می‌تواند تا حدی تسهیل‌کننده باشد. جوامع، سیستم‌های بهداشتی و آژانس‌های بهداشت عمومی باید با همکاری مشترک از دسترسی منصفانه به اطلاعات، آزمایشات پزشکی و مراقبت‌های همگانی و سایر حقوق پزشکی برخوردار باشند (چان و همکاران؛ ۲۰۲۱).

نتیجه

گسترش کووید منجر به رویدادهای بی‌سابقه‌ای، از جمله مرگ‌و‌میرهای بی‌ارتباط به خود بیماری شده است. دولت‌ها، جهت مدیریت بیماری و پیشگیری از آن، قرنطینه اعمال کردند. اما قرنطینه به فاصله اجتماعی، و بی‌ثباتی اقتصادی، مشکلات روانی، انزوا، افسردگی، خشونت خانگی، خودکشی، گرسنگی و تشنج سیستم بهداشتی انجامید. و گرچه مطالعاتی در باب تأثیر همه‌گیری کووید‌۱۹ به انجام رسیده، تجزیه و تحلیل علل مرگ ناشی از عوامل دیگری چون خشونت خانگی، خودکشی، گرسنگی و سیستم فرسوده مراقبت بهداشتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. و سازمان‌های غیر‌دولتی، دولت‌ها، تمامی افراد دست‌به‌دست هم باید در کاهش این چالش‌ها ایفای نقش کنند.